چاره اشک کودکان

گفتگو با دکتر محسن بهمني درباره اشک‌ريزش کودکان و نوزادان
 

آيا تا به حال نوزادان تازه متولد شده را در حين گريه کردن ديده‌ايد؟ با اينکه تقلاي زيادي در گريه کردن مي‌کنند ولي چشمان آنها همچنان خشک است و اشکي از آن سرازير نمي‌شود.

آيا مي‌دانيد علت اين امر چيست؟
 

علتش اين است که توليد اشک در کودکان سه هفته پس از تولد اتفاق مي‌افتد. به همين دليل اغلب کودکان در يک ماه اول پس از تولد، گريه بدون اشک دارند. اشک پس از توليد شدن به وسيله غدد توليدکننده اشک بايد سطح چشم را مرطوب کرده، يک لايه حفاظتي جلوي چشم ايجاد کند و سپس توسط سيستم تخليه اشکي به داخل بيني تخليه شود زيرا چشم از طريق سيستم تخليه اشکي با بيني در ارتباط است. از طرف ديگر، کارکرد صحيح پمپ تخليه اشکي وابسته به عملکرد صحيح عضلات پلک، مژه‌ها و در نهايت، قرار گرفتن صحيح بافت‌هاي اطراف چشم در محل طبيعي خودشان است. اگر هرکدام از اين اعضا کار خود را به درستي انجام ندهد، موجب پيدايش مشکلاتي مي‌شود که يکي از آنها اشک ريـزش از چشـم است. در گفتگويي با دکتر محسن بهمني کشکولي، فوق‌تخصص جراحي پلاستيک چشم و مجاري اشکي و دانشيار دانشگاه علوم پزشکي ايران درباره اشک ريزش از چشم کودکان اطلاعات جالبي گرفته‌ايم که پيش روي شماست.

آقاي دکتر، به‌طورمعمول والدين اولين افرادي هستند که متوجه غيرطبيعي بودن اشک چشم نوزادان مي‌شوند. آنها چه علايمي را ممکن است ببينند؟
 

گاهي نوزادان و کودکان دچار انسداد مجراي اشکي، اشک ريزش مداوم همراه با عفونت سطح چشم و ترشحات چسبناک و چسبيدن مژه‌ها به هم مي‌شوند. گاهي هم به علت انسداد در بخش ابتدايي و انتهايي سيستم تخليه اشکي، يک ضايعه برآمده در ناحيه داخلي پلک چشم به رنگ خاکستري يا آبي ايجاد مي‌شود که اغلب با فشار به آن، تخليه صورت مي‌گيرد ولي دوباره به علت تجمع مايع، ضايعه تشکيل مي‌شود. گاهي نوزادان به علت وجود هم‌زمان يک کيست داخل بيني يا در محل انتهايي مجراي تخليه اشک به داخل بيني، دچار مشکل در تنفس به‌خصوص در هنگام شير خوردن مي‌شوند. گاهي هم به علت اشک‌ريزي مداوم، در پلک پايين التهاب، قرمزي و خشکي پوست ايجاد مي‌شود. در حالت عادي در فصول گرم سال، کودکان به علت انسداد ناقص در مسير تخليه مجراي اشکي، دچار مشکل نيستند ولي در هنگام سرماخوردگي، در معرض باد و سرما قرار گرفتن و يا حساسيت دچار اشک ريزي مي‌شوند. در موارد بسيار شديد عفونت کيسه اشکي، يک تورم بزرگ در ناحيه داخلي چشم و تورم متوسط يا شديد در پلک‌هاي فوقاني و تحتاني، همراه با ترشحات چرکي مشاهده مي‌شود که تقريبا يک مورد اورژانس است و بايد هرچه سريع‌تر رسيدگي شود.

چه عواملي مي‌توانند ايجادکننده اين مشکل باشند؟
 

اشک‌ريزي در نوزادان و کودکان مي‌تواند به علت افزايش توليد اشک باشد. اين امر مي‌تواند از يک عفونت ساده سطح چشم، غير طبيعي بودن محل قرار گرفتن مژه‌ها و حاشيه پلک و در نتيجه تحريک قرنيه، فشار بالاي مادرزادي چشم، فلج بودن عصب صورتي و يا التهابات داخل چشم ناشي شده باشد. علت بسيار شايع‌تر آن انسداد در مسير سيستم تخليه اشکي است که حدود شش درصد از نوزادان به اين مشکل مبتلا هستند.

بهترين گزينه براي تشخيص غيرطبيعي بودن اشک‌ريزش از چشم چيست؟
 

بهترين وسيله تشخيص، گزارش والدين از نوع علايم است. بنابراين توصيه مي‌شود که والدين تمام اطلاعات مربوط به علايم به وجود آمده در کودک را در اختيار چشم پزشک قرار دهند. يک معاينه چشمي‌ همراه با تست‌هاي تشخيصي سيستم تخليه اشکي در بيشتر موارد به تشخيص انسداد مجراي اشکي کودکان منجر مي‌شود. چشم پزشک در اين معاينه بررسي ساير علل پلکي و چشمي را ‌که به اشک‌ريزي منجر مي‌شود انجام مي‌دهد تا مشکلات همراه با انسداد مجراي اشکي هم تشخيص داده شود. در مواردي که يک ضايعه فقط در بخش داخلي پلک‌ها وجود دارد، به‌ندرت ممکن است تشخيص قطعي در اتاق عمل همراه با درمان انجام گيرد تا با ضايعات احتمالي عروقي و مغزي اين ناحيه افتراق انجام پذيرد.

درمان به چه شکل است و از چه زماني شروع مي‌شود؟
 

درمان اشک‌ريزي ناشي از انسداد مجراي اشکي بلافاصله پس از تشخيص در سنين پايين شروع مي‌شود. در مرحله اول درمان شامل ماساژ صحيح سيستم تخليه اشکي همراه با قطره‌هاي چشمي ‌و بيني است. انجام صحيح ماساژ و استفاده به موقع و نه دايمي ‌از قطره‌ها سبب مي‌شود که در حدود 90 درصد موارد انسداد تا سن يک سالگي از بين برود.

پس نيازي به بستري شدن کودک نيست؟
 

ببينيد، گاهي به علت عفونت ايجاد شده، تورم کيسه اشکي و گسترش عفونت به پلک‌ها و بافت‌هاي اطراف، کودک نياز به بستري شدن، دادن آنتي بيوتيک وريدي و بلافاصله ميل زدن مجراي اشکي دارد. در اين‌باره نبايد در مرحله اول به ماساژ و قطره اکتفا کرد.

ميل زدن؟
 

بله، اگر درمان‌هاي اوليه موثر نباشد، کودک به ميل زدن مجراي اشکي نياز دارد. اين عمل به‌طورمعمول پس از شش ماهگي انجام مي‌شود. جراح مي‌تواند اين عمل را با و يا بدون استفاده از آندوسکوپ انجام دهد. استفاده از آندوسکوپ به بهتر بررسي کردن سيستم تخليه اشکي در داخل بيني و رفع احتمالي اشکالات ديگر اين ناحيه منجر مي‌شود.
اگر باز هم مجرا باز نشد، چه مي‌کنيد؟
قدم بعدي براي درمان انسداد مجراي اشکي در کودکان، گشاد کردن و لوله گذاري در مجراي اشکي است. در اين عمل، لوله‌اي در داخل سيستم کارگذاري مي‌شود تا لوله بسته شده را باز نگه دارد. اين لوله سه تا شش ماه بعد بر داشته مي‌شود. لازم به ذکر است که گاهي در مرحله اول درمان در حين ميل زدن مجراي اشکي، جراح متوجه تغييراتي در سيستم تخليه اشکي مي‌شود که به لوله گذاري در همان مرحله منجر مي‌شود. اگر اين درمان‌ها نيز موثر واقع نشود، کودک به عمل باز کردن سيستم تخليه به بيني نياز دارد. اين عمل هم از طريق خارجي به‌صورت برش در روي پوست داخل پلک و هم از طريق داخلي يعني از طريق بيني با استفاده از آندوسکوپ انجام مي‌گيرد. گزارش‌هاي متعدد نشانه موفقيت حدود 95 درصد براي روش خارجي و 70 درصد براي روش داخلي است. روش خارجي براي همه کودکان قابل انجام است وليکن روش داخلي در بعضي موارد قابل انجام نيست. بنابراين پس از مشورت با جراح مجراي اشکي نوع عمل جراحي انتخاب خواهد شد.
1) به دقت توصيه مربوط به ماساژ دادن سيستم اشکي را اجرا کنيد.
2) در صورت هر گونه تورم و قرمزي در محل پلک‌ها با پزشک خود تماس بگيريد.
3) قطره‌هاي چشمي‌و بيني را طبق دستور استفاده کنيد.
4) از کرم‌هاي ساده براي چرب کردن پوست پلک‌ها استفاده کنيد تا اشک ريزش موجب صدمه به پوست اين نواحي نشود.
5) هر کودک با انسداد مجراي اشکي از نظر علايم و شدت انسداد با کودک ديگر متفاوت است. بنابراين توصيه‌هاي درماني براي هر کودک با ديگري متفاوت است.
6) در هنگامي‌که لوله در سيستم مجراي اشکي وجود دارد، ممکن است در داخل چشم لوله ديده شود و يا در بيني احساس و يا ديده شود. والدين بايد مراقبت کنند که لوله به وسيله کودک دستکاري نشود و در هرگونه بيرون زدگي لوله از چشم و يا بيني با جراح تماس بگيرند.
منبع:http://www.salamat.com
/ن