گفتگو با دکتر ايرج خسرونيا
سرطان لوزالمعده در تمامي گروه‌هاي سني، از جوان 15 ساله گرفته تا سالمند 90 ساله ديده مي‌شود. اما حداکثر شيوع آن در سنين 55 تا 85 سالگي است. علت واقعي بروز اين سرطان هنوز شناخته شده نيست ولي مشاهده شده است که سيگار مي‌تواند احتمال بروز آن را افزايش دهد. مطالعات نشان مي‌دهد که غذاهاي با چربي فراوان نيز در ايجاد اين سرطان نقش دارند. اينها بخشي از گفته‌هاي دکتر ايرج خسرونيا، رييس جامعه متخصصان داخلي ايران درباره سرطان لوزالمعده است. اگر تمايل داريد تا درباره اين سرطان بيشتر بدانيد، گفتگوي ما را با ايشان بخوانيد.
چه اتفاقي براي لوزالمعده مي‌افتد که دچار سرطان مي‌شود؟
بيش از 90 درصد از سرطان‌هاي لوزالمعده از سلول‌هاي مجاري لوزالمعده که مسوول انتقال آنزيم‌هاي گوارشي به دوازدهه (اولين قسمت روده باريک) است، سرچشمه مي‌گيرد، به طوري که دوسوم تومورهاي مجرا در سر و يک سوم بقيه در تنه و دم لوزالمعده ايجاد مي‌شود. اين سرطان‌ها اغلب به وسيله بافت‌هاي ملتهب لوزالمعده احاطه مي‌شوند، به طوري که در تشخيص لوزالمعده مشکل ايجاد مي‌کنند. تومورهاي لوزالمعده مي‌توانند انسداد مجراي صفراوي مشترک ايجاد کرده و موجب زردي شوند.
آيا اين سلول‌هاي سرطاني به اطراف نيز کشيده مي‌شوند؟
بله. سلول‌هاي سرطاني اغلب به بافت‌هاي اطراف، غدد لنفاوي ناحيه و کبد گسترش مي‌يابند. گاه سلول‌هاي جزاير لانگر هانس (مجموعه‌اي از سلول‌هاي متمرکز در لوزالمعده که وظيفه‌شان توليد هورمون‌هاي مختلف است) سرطاني مي‌شوند ولي بيشتر تومورهاي اين سلول‌ها خوش‌خيم هستند. تومور سلول‌هاي اين جزاير وقتي ترشح کننده هورمون باشند، تومور فعال ناميده مي‌شوند. در صورتي که تومور ترشح کننده انسولين باشد موجب ترشح مقادير زياد انسولين و ايجاد علايم کاهش قند خون مي‌شود.
در مقابل، تومورهاي بدون فعاليت چه مي‌کنند؟
اين تومورها نمي‌توانند مقادير زياد انسولين که سبب افت قندخون شود، توليد کنند. اين نوع سرطان لوزالمعده گرچه بسيار نادر است ولي اغلب نسبت به سرطان‌هاي مجرا احتمال بيشتري براي بهبود دارد.
چه عللي موجب سرطان لوزالمعده مي‌شود؟
علت شناخته شده‌اي براي اين سرطان بيان نشده است اما تحقيقات بيانگر اين مطلب است که افراد سيگاري دو برابر افراد غير سيگاري به سرطان لوزالمعده مبتلا مي‌شوند. رژيم غذايي نيز ممکن است در ايجاد سرطان لوزالمعده دخالت داشته باشد، به طوري که اين سرطان در افرادي که کافئين مصرف مي‌کنند و همچنين افرادي که غذاهاي حاوي چربي فراوان به خصوص چربي‌هاي حيواني مصرف مي‌کنند، بيشتر مشاهده مي‌شود.
براي پيشگيري از اين سرطان چه راهکارهايي را پيشنهاد مي‌کنيد؟
براي جلوگيري از ابتلا به سرطان لوزالمعده پيشنهاد مي‌شود که رژيم‌هاي غذايي متنوع، کم‌چربي و با فيبرهاي غذايي فراوان مصرف شده و از استعمال دخانيات پرهيز شود.
ديابت بر اين سرطان تاثيرگذار است يا خير؟
ديابت نيز با سرطان لوزالمعده ارتباط دارد، به طوري که زنان ديابتي ممکن است احتمال بالاتري براي ابتلا به سرطان لوزالمعده داشته باشند. همچنين اين نکته را اضافه کنم که سرطان لوزالمعده با مواد صنعتي ارتباط دارد. ترکيبات صنعتي خاصي که در صنايع شيميايي، کک‌سازي، فلزي و گازي استفاده مي‌شود مي‌توانند موجب افزايش احتمال ابتلا به سرطان لوزالمعده شوند.
اين سرطان چه علايمي از خود نشان مي‌دهد؟
سرطان لوزالمعده به سرعت رشد مي‌کند و گاه وجود خود را با يک درد مبهم شکم نشان مي‌دهد. بسياري از بيماران اين درد مبهم را در شکم‌شان با ناراحتي‌هاي معده اشتباه مي‌کنند. براي آشنايي بيشتر، به برخي علايم اشاره مي‌کنم اما دقت کنيد که اين علايم دست کم بايد دو هفته طول بکشد.
چه علايمي؟
درد مبهم در قسمت فوقاني شکم که گاه به پشت انتشار مي‌يابد و يا درد پشت که اغلب دايمي است و هنگام خوردن و دراز کشيدن بدتر مي‌شود و با نشستن و خم شدن به جلو بهتر مي‌شود و همچنين کاهش وزن شديد و سريع که با رژيم غذايي در ارتباط نباشد.
همان‌طور که اشاره کرديد، زردي نيز از علايم اين سرطان است. آيا پس از ظاهر شدن آن نيز دو هفته بايد صبر کرد؟
خير در صورت بروز زردي بلافاصله بايد به پزشک مراجعه کرد.
تشخيص اين سرطان چگونه صورت مي‌گيرد؟
سونوگرافي شيوه مناسبي است. اين روش بدون درد و غيرتهاجمي براساس اصول رادار کار مي‌کند. امواج صوتي به سمت لوزالمعده فرستاده مي‌شود و بازگشت آنها دريافت مي‌شود و به وسيله رايانه به تصويري از بافت لوزالمعده تبديل مي‌شود. امواج صوتي هيچ عارضه شناخته شده‌اي ندارد. اين روش به عنوان بهترين وسيله غربالگري سرطان لوزالمعده شناخته شده است. آندوسکوپي نيز در تشخيص موثر است. در اين روش، تحت بي‌حسي موضعي، لوله بلند قابل ارتجاع و باريکي که به آن آندوسکوپ مي‌گويند، از طريق دهان به داخل معده و دوازدهه فرستاده مي‌شود. آن‌گاه از طريق آندوسکوپ لوله باريک‌تري به نام کانولا وارد مجاري لوزالمعده مي‌شود.
اين کار چگونه انجام مي‌شود؟
نخست سلول‌هاي لوزالمعده که در شيره گوارشي وجود دارند، براي مطالعات بيشتر گرفته مي‌شود و سپس ماده حاجب داخل مجرا تزريق مي‌شود تا با گرفتن عکس راديولوژي مشخص شود که آيا مجراي لوزالمعده تنگي و انسداد دارد يا خير.
چه روش‌هاي درماني براي اين سرطان وجود دارد؟
درمان اصلي اين سرطان عمل جراحي است. پيشرفت‌هاي جديد در روش‌هاي جراحي و مراقبت‌هاي پيش و بعد از عمل موجب شده است که اين جراحي وسيع با ايمني انجام شود. محل قرار گرفتن تومور و اينکه آيا سلول‌هاي سرطاني به کبد و يا ساير اعضاي مجاور گسترش يافته‌اند، ميزان برداشت بافت لوزالمعده را مشخص مي‌کند. اگر تومور در سر لوزالمعده قرار داشته باشد، سر لوزالمعده قسمت اول روده باريک قسمتي از معده و مجراي صفراوي مشترک همگي برداشته مي‌شوند. با درمان دارويي پس از جراحي، بسياري از بيماران زندگي نسبتا طبيعي خواهند داشت.
بعضي از تومورها آنچنان لوزالمعده را در بر گرفته‌اند که برداشتن تومور امکان‌پذير نيست. نظر شما چيست؟
بله. در اين صورت بايد تمام غده برداشته شود و پس از آن نيز بيمار از انسولين استفاده کند تا وضعيت قند خون وي طبيعي شود.
منبع: http://www.salamat.com
ae
