شايد آن زماني که رازي -دانشمند ايراني- الکل را کشف کرد، در تصورش نمي‌گنجيد مهم‌ترين کشف او علاوه بر خدمات فراواني که به علم پزشکي ايران و جهان مي‌کند، با مصرف ناصواب از سوي برخي افراد به ويژه جوانان سبب مسموميت يا کوري آنان شود. در گفتگو با دکتر شاهين شادنيا، متخصص مسموميت‌ها و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي با الکل و سوءمصرف آن بيشتر آشنا مي‌شويم.
اگر موافق‌ايد، با معرفي الکل از لحاظ شيميايي آغاز کنيم؟
اتانول يا اتيل الکل از تخمير قند موجود در ميو‌ه‌ها، غلات و سبزي‌ها حاصل مي‌شود که ماده‌اي است بي‌‌رنگ با بوي خاص.
از الکل در پزشکي استفاده‌هاي فراواني مي‌شود. اين استفاده‌ها را توضيح مي‌دهيد؟
الکل در پزشکي به عنوان عاملي ضد عفوني کننده مورد استفاده قرار مي‌گيرد. همچنين از الکل در صنايع داروسازي به‌عنوان حامل در بسياري از لوسيون‌ها، کرم‌ها و الگزيرها استفاده مي‌شود و حتي در ترکيب بسياري از دهان‌شويه‌ها و عطرها نيز وجود دارد.
سلامت : مصرف الکل در بدن داراي عوارض نامطلوبي است، به نظر شما مهم‌ترين اين عوارض کدام‌اند؟
همان‌طور که مي‌دانيد، الکل جزو عوامل مهارکننده دستگاه اعصاب مرکزي تقسيم‌بندي مي‌شود گرچه در سطوح سرمي کم نيز تحريک‌کننده دستگاه اعصاب مرکزي به شمار مي‌رود اما يکي از عوارض مهم مصرف الکل بروز مسموميت حاد و يا بروز مسموميت با الکل‌هاي سمي است. مصرف مزمن الکل سبب بروز وابستگي مي‌شود، همچنين يکي ديگر از عوارض مصرف الکل بروز اعتياد است که به پديده الکلسيم معروف است.
مواردي که نام برديد، بيشتر مشکلات حاد ناشي از عوارض الکل بود. آيا مصرف طولاني‌مدت الکل نيز مشکل‌آفرين است؟
به طور قطع و يقين سبب بروز مشکل مي‌شود، به طوري که مي‌تواند اختلالات روان‌پزشکي شديد مشابه اختلالات شخصيت از نوع ضد اجتماعي، اسکيزوفرني، سايکوز، مانيا، اقدام به خودکشي و سوءمصرف اين ماده را به‌بار بياورد. همچنين عوارض گوارشي آن مي‌تواند سبب بروز ازوفاژيت (التهاب مري)، واريس مري، گاستريت (التهاب معده)، خون‌ريزي از دستگاه گوارش، پانکراتيت الکلي (التهاب لوزالمعده) و هپاتيت و سيروز يا همان درگيري و نارسايي کبد شود.
آيا مصرف الکل مي‌تواند عوارض عصبي نيز ايجاد کند؟
بله مصرف طولاني مدت الکل موجب آنسفالوپاتي (درگيري و التهاب مغز)، آتاکسي (درگيري مخچه و اختلال تعادل) و نوروپاتي (درگيري و التهاب بافت عصبي محيطي) مي‌شود. همچنين مي‌تواند موجب عوارضي مانند نارسايي احتقاني قلب، سوءتغذيه، کم‌خوني، کاهش تعداد پلاکت‌هاي خون و اختلالات انعقادي و درنهايت تضعيف دستگاه ايمني بدن و بروز عفونت شود.
بعضي مواقع در صفحه حوادث روزنامه‌ها مي‌خوانيم که مصرف الکل از نوع دست‌ساز در جوانان سبب کوري يا مرگ شده است. نظر شما چيست؟
عوارض مصرف مشروبات دست‌ساز مشابه عوارض ناشي از مصرف الکل در بدن است، مضاف بر اينکه در بسياري از موارد به علت اضافه شدن الکل‌هاي سمي به مشروبات دست‌ساز به وسيله عده‌اي افراد ناآگاه و سودجو خطر بروز مسموميت ناشي از مصرف الکل‌هاي سمي نيز وجود دارد، از جمله عوارض ناشي از مصرف الکل‌هاي سمي موجود در مشروبات دست‌ساز بروز اختلالات بينايي از جمله کوري، اختلالات مغزي از جمله کاهش سطح هوشياري و کما، اختلالات کليوي و بروز نارسايي کليوي و در نهايت، مرگ است.
در صورت مواجهه با مسموميت‌هاي ناشي از الکل چه اقدامات اوليه‌اي بايد انجام شود؟
نخست بايد خونسردي خود را حفظ کنيد و سپس راه هوايي بيمار را بررسي کنيد و در صورت بسته بودن آن، با پاک کردن ترشحات موجود در دهان و دادن وضعيت مناسب به بيمار اقدام به باز کردن راه هوايي کنيد. در اين صورت بهتر است بيمار در وضعيت خوابيده به پهلوي چپ قرار داشته باشد. در صورت وجود علايمي مانند عرق سرد و رنگ‌پريدگي به افت و کاهش قند خون بيمار ناشي از مصرف الکل مشکوک شويد و در صورت توانايي بلع در بيمار براي وي مايعات شيرين و قندي تجويز کنيد و بلافاصله بيمار را براي بررسي و اقدامات درمان بيشتر و به خصوص از نظر بررسي وجود علايم مسموميت با الکل‌هاي سمي و درمان آن به سرعت به نخستين مرکز درماني انتقال دهيد (به خصوص در صورت وجود علايم چشمي و يا کاهش سطح هوشياري).
حرف آخر؟
همه ساله تعدادي از جوانان، دچار مسموميت ناشي از مصرف مشروبات دست‌ساز تقلبي حاوي الکل‌هاي سمي مي‌شوند که به هدف دست‌يابي به يک خوشي گذرا و بي‌اساس، اقدام به مصرف مشروبات دست‌ساز کرده‌اند و متاسفانه به عوارضي مانند کوري دچار شده‌اند که تا پايان عمر با مسايلي از آن دست به گريبان هستند و حتي در مواردي به مرگ اين جوانان نيز منجر شده است بنابراين از والدين جوانان تقاضا مي‌کنم توجه بيشتري به مسايل رفتاري آنان داشته باشند.
پي نوشت ها :
* متخصص مسموميت‌ها
منبع:www.salamat.com
/ع
