منطقه البروج ، امروز و دو هزار سال پيش

منطقه البروج بخشي از آسمان است كه ما در اين ناحيه مي توانيم خورشيد ، ماه و سيارات را پيدا كنيم. البته سياره پلوتو از اين قاعده مستثنا است .
پهناي نوار منطقه البروج تقريبا 16 درجه است . در حقيقت اين منطقه به اندازه 8 درجه شمال و 8 درجه جنوب دايره البروج (مسير خورشيد از ميان ستاره ها) را شامل مي شود.
دايره البروج بر روي بسياري از نمودارهاي ستاره اي رسم مي شود.
بر اساس تقسيم بندي دايره البروج به دوازده بخش مساوي (هر بخش معادل 30 درجه)، منطقه البروج را نيز به همان 12 بخش مساوي تقسيم مي كنند و هر بخش را يک برج مي نامند. اما براي مشخص كردن قسمت هاي مختلف منطقه البروج ،عمدتا از نام 12 صورت فلكي كه در اين منطقه قرار دارند استفاده مي شود. به نظر مي رسد در طول يک سال خورشيد و سيارات از اين صورت هاي فلكي عبور مي كنند كه عبارتند از: حمل ، گاو ، دو پيكر، سرطان، اسد ، سنبله ، ميزان ، عقرب ، قوس ، جدي ، دلو و حوت.
دانشمند كشف كرده اند كه خورشيد از سيزدهمين صورت فلكي ، حوا (مارافساي) نيز عبور مي كند. هر سال از 5 آذر تا 22 آذر ، خورشيد از ستاره هاي صورت فلكي مارافساي عبور مي كند كه در چرخه منطقه البروج از قلم افتاده است ؛ صورت فلكي بزرگي كه بخشي از آن ميان عقرب و قوس قرار دارد. نكته جالبي كه در اين مقايسه آشكار مي شود آن است كه در حالي كه خورشيد تنها 7 روز را در عقرب سپري مي كند، 17 روز را در مارافساي سپري مي كند!
نكته مهم در مورد ارتباط اين 12 صورت فلكي با دوازده برج منطقه البروج اين است كه با وجود هم نام بودن آنها ، محل قرار گرفتن هر صورت فلكي با برجِ هم نامِ آن يكسان نيست.دليل اين مطلب پديده هاي به نام تقديم اعتدالين است.

حركت تقديمي زمين
 

زمين در مدار خود به دور خورشيد مي چرخد و به سبب همين چرخش، ما در هر ماه خورشيد را در يكي از صور فلكي دايره البروجي مي بينيم. در 2 هزار سال پيش هنگامي كه اسامي اين صورت ابداع شد، در لحظه اي اعتدال بهاري خورشيد بر ابتداي صورت فلكي حمل منطبق بود. اما از آن زمان تاكنون به سبب حركت تقديمي زمين كه گرانش ماه و خورشيد سبب ايجاد آن شده است ، نقطه اعتدال بهاري از ابتداي برج حمل به طرف برج حوت متمايل شده است . در حقيقت موقعيت اعتدالين در طول دايره البروج ، در مقايسه با ستاره هاي ثابت به سمت غرب حركت مي كند. اين حركت در حدود 50/3 ثانيه قوس در هر سال بيا 1 درجه در هر 71/6 سال است . يک دور كامل حركت تقديمي تقريبا 25765 سال است به طول مي انجامد. به اين مدت ، سال افلاطوني مي گوييم.
بنابراين امروزه به جاي اين كه خورشيد در اول فروردين وارد صورت فلكي حمل شود ، در 21 فروردين وارد صورت فلكي حمل مي شود . در حقيقت مي گوييم كه خورشيد در اول فروردين وارد برج حمل شده ولي در 21 فروردين وارد صورت فلكي حمل مي شود.
در جدول صفحه بعد زمان و تاريخي كه در آن خورشيد از صورت هاي فلكي نامبرده مي گذرد نشان داده شده است . جدول سمت چپ توسط اخترشناسان دوران باستان و جدول سمت راست توسط اخترشناسان امروزي طرح ريزي شده است .جدول سمت راست جدول درستي است .
مشاهده مي كنيد كه در جدول سمت چپ صورت فلكي مارافساي لحاظ نشده است .

حركت تقديمي و تغيير ستاره قطبي
 

همان طور كه اشاره شد ، تقريبا در هر 26 هزار سال محور زمين يک دايره كالمل را بر روي كره سماوي مي پيمايد . بر اثر اين حركت نه تنها موقعيت خورشيد نسبت به ستارگان تغيير مي كند ، بلكه ستاره جدي (آلفاـ دب اصغر) ديگر جهت شمال را نشان نمي دهد . چهار هزار سال پيش ، ستاره ثعبان(آلفا ـ اژدها) سِمت ستاره قطبي براي زمين را داشته است .
در شكل هاي پايين اين دو صفحه توصيف گرافيكي از جابه جايي خورشيد در آسمان را مشاهده مي كنيد . اين تصاوير موقعيت خورشيد را در طول 4 هزار سال نشان مي دهند. تصاوير از نرم افزار Night Starry برداشت شده است .
اگر كمي دقت كنيد ، مي بينيد كه جابه جايي خورشيد از سال CE 1500 تا CE 2000 خيلي بيشتر از سال هاي قبل بوده است . اين مسئله به اين سبب اتفاق افتاده است كه در سال 1582 ، يعني زماني كه تقويم مسيحي جايگزين تقويم منسوخ و غير صحيح ژولياني شد، به منظور تصحيح تقويم ژولياني ، پاپ گرگوري 13 ، ده روز از سال 1582 ميلادي كم كرد. به اين ترتيب روز بعد از پنج شنبه چهارم اكتبر 1582 به جمعه پانزدهم اكتبر تبديل شد، يعني از 5 اكتبر تا 14 اكتبر به حساب نيامد . بنابراين در تقويم گرگوري ، روز پس از 4 اكتبر سال 1582در حقيقت 5 اكتبر 1582 است.

پي نوشت ها :
 

* کارشناس فيزيک و عضو انجمن علمي_پژوهشي نجم شمال

منبع:دانشمند شماره 566
/ع