گفتگو با دکتر ابوالفضل رحيمي *
در اطراف ما آدم‌هايي هستند که به دليلي (از يک تصادف ساده گرفته تا اصابت ترکش يک خمپاره) چشمان‌شان را از دست داده‌اند. شايد چند سال پيش، اين افراد ناچار بودند که با اين نازيبايي در چهره‌شان کنار بيايند؛ ولي دنياي پزشکي امروز مي‌تواند اين زيبايي از دست رفته را به چشم‌ها بازگرداند. چشم مصنوعي، پديده‌اي است که با پيشرفت‌هايي که در چشم‌پزشکي صورت گرفته، مي‌تواند زيبايي را به چهره‌ها بازگرداند. با دکتر ابوالفضل رحيمي، متخصص چشم و فوق‌تخصص جراحي پلاستيک پلک، درباره چشم مصنوعي و اصول نگهداري آن به گفتگو نشسته‌ايم.
آقاي دکتر! شايع‌ترين عللي که به از دست رفتن چشم مي‌انجامد، چيست؟
دلايل مختلفي وجود دارد که باعث ميشود افراد، چشمان خود را از دست بدهند. گاهي چشم آن‌قدر آسيب مي‌بيند که جراح مجبور ميشود آن را تخليه کند؛ مثلا چشم ممکن در اثر تومور و انواع سرطان‌ها، تصادفات و جنگ تخليه شود. گاهي در اثر تصادفات و ضايعات، فقط بينايي چشم از دست مي‌رود که قبلا توصيه مي‌شد به دليل حفاظت از آسيب چشم مقابل که سالم است، ظرف 10 روز چشم نابينا تخليه شود چون سيستم ايمني بدن ممکن بود چشم ديگر را هم به سمت نابينايي پيش ببرد. ولي تحقيقات جديد نشان مي‌دهد که مي‌توان به چشم‌ها فرصت داد و در صورت صلاحديد و بررسي بينايي چشم‌ها، مي‌توان اقدام به اين جراحي کرد.
براي زيبايي بيشتر چه‌طور؟ آيا مي‌توان در مورد برخي بيماران براي داشتن صورت زيباتر از چشم مصنوعي استفاده کرد؟
بله، چشم‌هاي نابينايي که نور را تشخيص نمي‌دهند و دردناک هم شده‌اند، گاهي لازم است تخليه شوند. چشم نابينايي که زشت شده (مثلا سفيد شده) و زيبايي فرد را تهديد مي‌کند، مي‌تواند تخليه شده و با چشم مصنوعي جايگزين شود. در مواردي هم کودک بدون چشم به دنيا مي‌آيد و نقص تکاملي دارد که با چشم مصنوعي جايگزين ميشود تا زيبايي را به وي برگردانيم. کودکي که استخوان و بافت‌هاي اطراف چشمش تشکيل نشده و يا تحليل رفته، چهره‌اي نه چندان زيبا خواهد داشت و با جراحي چشم و استفاده از چشم مصنوعي مي‌توان زيبايي را به او بازگرداند.
گذاشتن چشم مصنوعي نياز به جراحي هم دارد؟
بله، چشم مصنوعي دو بخش اصلي دارد. يکي ايمپلنت و يکي پروتز. بخش ايمپلنت در واقع بخشي است که در بافت‌هاي اطراف کره چشم کار گذاشته ميشود تا بخش رويي چشم مصنوعي روي آن کار گذاشته شود. گذاشتن ايمپلنت چشم مصنوعي نياز به جراحي در اتاق عمل دارد. اين ايمپلنت زيرساخت چشم مصنوعي است که سخت‌ترين مرحله کار گذاشتن چشم مصنوعي همين مرحله است. وقتي اين مرحله انجام شد و دوره بهبود به پايان رسيد، موقع گذاشتن لايه رويي است که با قالب‌گيري ساخته شده و رنگ‌آميزي ميشود که مشابه چشم مقابل است.
براي اينکه ظاهر چشم مصنوعي زيباتر شود، چه نکاتي بايد رعايت شود؟
هرچه لايه زيرين بهتر و دقيق‌تر گذاشته شود، مي‌توان لايه رويي را بهتر و طبيعي‌تر شکل داد و هر چه اين لايه بهتر شکل داده شود، پلک‌هاي فرد حالت طبيعي‌تر و زيباتري خواهد داشت.
جنس اين چشم‌هاي مصنوعي از چيست؟
زيرساخت چشم مصنوعي را به دو دسته کلي تقسيم مي‌کنيم. بخش غير يکپارچه بخشي است که اتصالات عضلاني ندارد و ثابت است و بخش يکپارچه که به عضلات متصل مي‌شوند و متحرک‌اند و ما دوست داريم زيرساخت‌ها از اين نوع يکپارچه باشند. در گذشته از چربي و استخوان و طلا و تيتانيوم و عاج استفاده مي‌شد. در 20 سال گذشته از مرجان‌هاي دريايي استفاده مي‌شد که متخلل‌اند و عروق در آن رشد مي‌کنند. بعد از آن از مواد مصنوعي با تطابق بافتي زياد استفاده شد. بعد از آن موادي به بازار آمد که در طي 4 روز تا 40 روز رشد کرده و فضا را پر مي‌کنند.
لايه رويي چه‌طور؟
لايه رويي آکريلي است و پس از قالب‌گيري و رنگ‌آميزي در محل گذاشته ميشود بنابراين ساختن بخش بيروني چشم مصنوعي که شما در صورت فرد مشاهده مي‌کنيد، يک بخش کارگاهي است که زير نظر پزشک متخصص چشم انجام ميشود.
و درباره نگهداري چشم مصنوعي بايد به چه نکاتي توجه کرد؟
چشم مصنوعي نبايد در مدت طولاني بدون مراقبت باقي بماند. اگر چشم مصنوعي ترشحات کمي دارد، بين چند روز تا يک هفته آن را در بياورند و با آب و صابون مايع با ملايمت بشويند اما اگر ترشحاتش زياد است، لازم است هر شب اين کار انجام شود. در مورد اخير شايد چشم مصنوعي نياز به يک سايش در کارگاه و يا تعويض داشته باشد و در اين موارد که چشم مصنوعي بايد تعويض شود فقط همان لايه سطحي قالب‌گيري ميشود و نياز به جراحي ندارد. در عين حال کساني که چشم مصنوعي دارند بايد در فواصل زماني معين به پزشک متخصص چشم مراجعه کنند که سلامت بافت‌هاي اطراف چشم مصنوعي کنترل شود.
پي نوشت ها :
*فوق تخصص جراحي پلاستيک چشم
منبع:www.salamat.com
/خ
