فوکوس بودن يا نبودن مسئله اين است

آنچه که بايد در مورد فوکوس بدانيد
 

حاضر، سه، دو، يک... نشد! مهم ترين پارامتر در مورد کيفيت يک عکس فوکوس بودن يا وضوح آن است. به عبارت ديگر، سوژه اصلي در عکس نبايد محو باشد. دوربين ها با تخمين فاصله سوژه و تشخيص کنتراست موجود در تصوير از طريق جا به جايي عدسي هاي موجود در لنز عمل فوکوس را انجام مي دهند. اين عمل به صورت دستي با چرخاندن حلقه موجود روي لنز يا به صورت خودکار توسط يک ميکروموتور موجود در ساختمان لنز انجام مي شود. سيستم فوکوس خودکار امروزه تقريباً در تمامي دوربين ها وجود دارد و يک روش سريع و ساده براي رسيدن به فوکوس مطلوب است که اتفاقاً بسيار خوب عمل مي کند و به کمک پيشرفت فناوري روز به روز هم بهتر مي شود، به طوري که بسياري از عکاسان آماتور و حتي حرفه اي از آن استفاده مي کنند. براي بسياري، فوکوس خودکار يعني همان صداي بوق کوتاهي که هنگام فشردن دکمه شاتر تا نيمه شنيده مي شود و اين يعني، همه چيز براي گرفتن يک عکس خوب فراهم است، پس دکمه شاتر را تا انتها بفشاريد...، اما در عمل و در برخي مواقع نتيجه، آن چيزي که انتظارش مي رود، نيست! علت آن است که در فوکوس خودکار، اين دوربين است که به جاي شما تصميم مي گيرد چگونه فوکوس کند و حتي روي چه چيزي فوکوس کند! و مواردي وجود دارد که دوربين ممکن است در اين تصميم گيري دچار اشتباه شود و در نتيجه فوکوس خودکار به درستي عمل نمي کند يا چيزي براي فوکوس کردن روي آن پيدا نکرده يا به اشتباه روي چيز ديگري به جز سوژه مورد نظر شما فوکوس مي کند. قسمت بد ماجرا زماني است که دکمه شاتر را تا نيمه فشرده ايد و منتظريد تا فوکوس خودکار دوربين کار خود را انجام دهد و پس از شنيدن آن صداي بوق گوش نواز شاتر را تا انتها بفشاريد و عکس را ثبت کنيد، اما سيستم فوکوس خودکار نمي تواند روي سوژه فوکوس کند و در اين حالت اجازه عکس برداري را به شما نمي دهد! يعني هر چه شاتر را بفشاريد، دوربين هيچ عملي انجام نمي دهد. خيلي مواقع است که داشتن يک عکس مات از يک صحنه خاص تکرار نشدني به مراتب بهتر از نداشتن هيچ عکسي از آن است. اين از مواردي است که افسوس مي خوريد که چرا به فناوري اعتماد کرده ايد. اما خوشبختانه هنوز امکان فوکوس دستي که از دوران خوش گذشته برايمان به يادگار مانده وجود دارد.
در اينجا موقعيت هايي را در عکاسي به شما معرفي مي کنم که فوکوس خودکار در اين موقعيت ها ممکن است پشت شما را خالي کند. بنابراين بهتر است با آمادگي قبلي از فوکوس دستي استفاده کنيد.

وقتي که نور کافي وجود ندارد
 

همان طور که اشاره شد، دوربين ها براي عمل فوکوس خودکار از اختلاف کنتراست استفاده مي کنند، هنگامي که نور صحنه کم باشد، کنتراست نيز کم است. بنابراين در شرايط فوکوس خودکار دوربين به خوبي عمل نمي کند. اين همان شرايطي است که توليد کنندگان دوربين ها را به مبارزه مي طلبد و قدرت دوربين در فوکوس خودکار در شرايط نور ضعيف را به عنوان يک مزيت در تبليغات خود مطرح مي کنند. حتي استفاده از لامپ دستيار فوکوس که با تابش نورمرئي يا نور مادون قرمز روي سوژه براي فوکوس خودکار به دوربين کمک مي کند، براي صحنه هايي مانند تصوير 1 کارساز نخواهد بود. در اين حالت با تنظيم حلقه فوکوس دستي روي فاصله بي نهايت و البته نوردهي مناسب، امکان ثبت چنين تصويري وجود دارد.

وقتي که کنتراست کافي وجود ندارد
 

حتي هنگامي که نور کافي است، اما کنتراست کافي در سوژه وجود ندارد، باز هم فوکوس خودکار با مشکل رو به رو مي شود. هنگامي که از نورسنجي نقطه اي استفاده مي کنيد و از چيزي شبيه يک ديوار مسطح رنگي عکاسي مي کنيد، فوکوس خودکار روي سوژه تقريباً غير ممکن است.

عکاسي حيات وحش
 

در عکاسي حيات وحش کوچک ترين صدا حتي صداي ضعيف موتور فوکوس خودکار لنز ممکن است باعث ترساندن سوژه و فرار آن شود. به ياد داشته باشيد که اغلب حيوانات از حس شنوايي بسيار قوي تري نسبت به انسان برخوردار بوده و صداهايي را که گوش انسان قادر به شنيدن آن نيست، مي شنوند.

عکاسي منظره
 

در عکاسي منظره لازم است کل عمق تصوير از جلوي دوربين تا کوه هاي موجود در دور دست در فوکوس کامل باشند. براي اين منظور با به کار گيري ديافراگم بسته تر به افزايش عمق ميدان کمک مي کنيم. در اين حالت لازم است تقريباً در فاصله يک سوم عمق تصوير فوکوس کنيم( به اين فاصله Hyperfocal گفته مي شود)، اما فوکوس خودکار به احتمال روي کوه هاي موجود در پس زمينه فوکوس مي کند که در اين حالت بايد از فوکوس دستي و تنظيم آن روي فاصله مورد نظر استفاده کنيم.

عکاسي (HDR(High Dynamic Range
 

در اين نوع عکاسي لازم است از يک صحنه، چندين عکس گرفته شده و آن ها را با يکديگر ترکيب کرد، در اين صورت، براي رسيدن به نتيجه مطلوب لازم است تمامي عکس ها داراي وضوح يکسان باشند که اين امر با استفاده از فوکوس خودکار به راحتي به دست نمي آيد و ممکن است تصاوير به دليل اختلاف هر چند جزئي در نقطه فوکوس از وضوح يکساني برخوردار نباشند.

حرکات سريع
 

در عکاسي از سوژه هايي با حرکات سريع ممکن است فوکوس خودکار در لحظه مورد نظر عمل نکند و نتيجه کار چيزي مانند تصوير 2 يا تصوير 3 باشد. اما در فوکوس دستي مي توان با روشي موسوم به پيش فوکوس( Prefocus) فوکوس را در نقطه هدف فرضي ثابت کرده و به محض تلاقي سوژه با نقطه هدف، شاتر را فشرد. در اين حالت رسيدن به نتيجه اي مانند تصوير 4 تضمين مي شود.

عکاسي از پشت شيشه
 

در عکاسي از پشت شيشه اتومبيل، هواپيما يا آکواريوم، سيستم فوکوس خودکار ممکن است روي سطح شيشه يا انعکاس تصوير سوژه روي شيشه فوکوس کند و در نتيجه اصل موضوع از فوکوس خارج باشد.

عکاسي پرتره
 

قانون طلايي در عکاسي پرتره فوکوس روي چشم سوژه است. از طرفي در عکاسي پرتره اغلب با استفاده از مقادير گشوده ديافراگم و کاهش عمق ميدان، به عمد پس زمينه را از فوکوس خارج مي کنيم تا سوژه به خوبي از پس زمينه جدا شود، اما در اين شرايط که عمق ميدان کم است، سيستم فوکوس خودکار ممکن است روي ابرو يا نوک بيني فوکوس کند.

عکاسي ماکرو
 

در اين شيوه عکاسي نيز به دليل عمق ميدان بسيار کم، دوربين در تشخيص نقطه فوکوس دچار خطا مي شود.
با وجود اين، باز هم سيستم فوکوس خودکار در بسياري از مواقع کارايي خوبي داشته و به دليل سهولت استفاده بسيار مورد توجه است. به خصوص اين که در حال حاضر بيشتر دوربين ها از سيستم فوکوس خودکار پيشرفته اي برخوردار هستند. بنابراين در اينجا براي استفاده بهتر از فوکوس خودکار چند توصيه ارائه مي کنم.
توصيه اول، دوربين ها اغلب بهترين فوکوس را در مرکز تصوير ارائه مي دهند، حتي در دوربين هاي پيشرفته که داراي چندين نقطه فوکوس خودکار هستند و مي توانيد هريک از نقاط را براي فوکوس انتخاب کنيد( تصوير 5)، اما باز هم نقطه مرکزي داراي بهترين فوکوس خواهد بود. بنابراين بهتر است هنگام کادربندي عکس ابتدا سوژه را در مرکز تصوير قرار دهيد، دکمه شاتر را تا نيمه بفشاريد تا فوکوس انجام پذيرد. سپس در همان حال که دکمه شاتر تا نيمه فشرده شده، کادر تصوير را مطابق نظر خود تنظيم کنيد و دکمه شاتر را تا انتها فشار دهيد( تصوير 6).
توصيه دوم، هنگامي که مي خواهيد از يک سوژه چندين عکس با گام هاي نوردهي متفاوت ( Multiple Exposures) بگيريد، توجه کنيد که تمامي عکس ها بايد از فوکوس يکسان برخوردار باشند. بنابراين پس از تنظيم کادر، هنگامي که فوکوس خودکار دوربين با موفقيت روي سوژه فوکوس کرد، سوئيچ فوکوس لنز را روي فوکوس دستي تغيير دهيد( تصوير 7). در اين حالت دوربين فوکوس خود را براي تمامي عکس ها ثابت نگه خواهد داشت( تصوير 8).
توصيه سوم، بسياري از دوربين هاي حرفه اي دکمه اي به نام قفل فوکوس خودکار( AF LOCK) دارند. استفاده از اين دکمه تضمين مي کند که در حين عکاسي، فوکوس روي سوژه مورد نظر قفل شده و در نتيجه ثابت بماند. در توصيه دوم مي توانيد به جاي تغيير به مد فوکوس دستي از اين دکمه استفاده کنيد. اين دکمه به ويژه در عکاسي از سوژه هاي متحرک مانند پرنده اي در پرواز بسيار مؤثر است. براي اين منظور مي توانيد سيستم فوکوس خودکار دوربين را روي حالت فوکوس ممتد( Continuous Focusing) تنظيم کنيد. در اين مد، مرتب در حين حرکت دوربين، فوکوس را روي سوژه اصلاح مي کنيد، سپس با قفل فوکوس روي سوژه در لحظه مناسب عکس مورد نظر خود را بگيريد. همچنين شناخت تنظيمات خاص فوکوس خودکار در دوربين و استفاده بجا از آن ها به کسب نتيجه مطلوب کمک مي کند. اين تنظيمات در دوربين هاي مختلف ممکن است با اسامي متفاوتي وجود داشته باشند. همچنين امکان دارد برخي از آن ها از داخل منوي دوربين قابل دسترس بوده يا دکمه اي مجزا روي دوربين به آن ها اختصاص داده شده باشد. برخي از اين تنظيمات عبارتند از:
AF Assist Lamp: در بيشتر دوربين ها تنظيمي براي روشن و خاموش کردن اين لامپ وجود دارد. همان طور که پيش تر اشاره شد، با روشن بودن اين تنظيم در مواقع لزوم مانند نور کم، اين لامپ با تابش نور مرئي يا نور نامرئي مادون قرمز بر سوژه به عمل فوکوس خودکار کمک مي کند، اما در عکاسي منظره در شب مانند تصوير 1 اين لامپ کمکي نخواهد کرد. همچنين در عکاسي حيات وحش تابش نور مرئي بر سوژه مي تواند باعث فراري دادن جانور شود.
AF Mode: بسياري از دوربين ها داراي دو مد فوکوس خودکار هستند، فوکوس تکي( AF Single) که براي فوکوس روي موضوعات ساکن مناسب است که با تغيير محل دوربين يا جا به جايي سوژه دوباره بايد روي آن فوکوس کرد و حالت فوکوس ممتد( AF Servo) که به آن Continuous Focus نيز مي گويند و همان طور که قبلاً اشاره شد، براي فوکوس روي موضوعات متحرک مناسب است. در اين حالت دوربين در حين جابه جايي سوژه، مرتب روي آن فوکوس مي کند.
AFArea Mode: بسياري از دوربين هاي حرفه اي امکان انتخاب ناحيه فوکوس خودکار را در اختيار عکاس قرار مي دهند.اين انتخاب مي تواند Cynamic Area AF Single Area AFياAuto Area AFباشد.در حالت اول ،عکاس مي تواند يک نقطه از مجموعه نقاط فوکوس خودکار را انتخاب کند. در حالت دوم ،يک ناحيه شامل چندين نقطه انتخاب مي شود و در حالت سوم،دوربين خود نقاط مطلوب فوکوس خودکار را از بين تمامي نقاط موجود انتخاب مي کند.
M/A Switch:برخي از لنزهاي دوربين هاي حرفه اي روي خود داراي اين سوئيچ هستند.باز بودن اين سوئيچ دوربين را در حالت فوکوس خودکار قرار مي دهد، اما در هر لحظه مي توانيد با چرخاندن حلقه فوکوس دستي به سرعت کنترل فوکوس را به دست بگيريد(تصوير 9).
با به کارگيري اين ترفندها و همچنين تمرين در به کارگيري فوکوس دستي، مي توانيد عکس هاي حرفه اي تري بگيريد.
حاضر، سه، دو، يک...
منبع:عصر شبکه، شماره 104.
/ج