عالمي از خاندان جلالت و اصالت
*شهيد آيت الله محمد علي قاضي طباطبائي در آئينه توصيف استادان و ياران
بسم الله الرحمن الرحيم
«... نظر به اينکه جناب مستطاب مروج الاحکام ، حجت الاسلام آقاي حاج سيد محمد علي قاضي طباطبائي دامت تائيداته مدتي در حوزه علميه قم و پس از آن در حوزه علميه نجف اشرف نزد اساتيد عظام به تحصيل علوم دينيه مشغول بوده و زحمات زيادي را متحمل گرديده و سنين عديده در حوزه درس فقهي اينجانب نيز حاضر و به تحصيل فقه به نحو شايسته و به نحو تفهيم و تفهم پرداخته و مقام رفيع ارجمندي را در مقام اجتهاد و استنباط فائز شدند و از هر جهت مورد وثوق و اعتماد اينجانب مي باشند و وکالت نامه مطلقه را از طرف اينجانب دارند.البته بر عموم اهالي آذربايجان حفظ شئون معظم له لازم و بر کافه مؤمنين و فقهم الله احترام ايشان واجب است.» 16 ذي القعده 1379 هـ ق
*داراي مدارج عاليه فضل و کمال
*آيت الله العظمي سيد ابوالقاسم خوئي
«جناب مستطاب عماد العلماء الاعلام... حجت الاسلام آقاي حاج سيد محمد علي قاضي طباطبائي دامت برکاته مدتي از عمر شريف خود را در حوزه هاي علميه قم و نجف اشرف در تحصيل علوم دينيه و معارف حقه الهيه صرف نموده و به حمد الله تعالي داراي مراتب ساميه و مدارج عاليه از فضل و کمال گرديده و مقام شامخي را حائز شده اند و از قبل اينجانب در تصدي جميع امور حسبيه که منوط به اذن و اجازه حاکم شرع است، مأذون و مجاز مي باشند. همچنين از قبل اينجانب وکيلند ...»
15 رجب المرجب 1290 هـ ق
«در فاميل شما چنين شخصيتي موجود نيست. اين ميوه رسيده است و از هر حيث به کمال رسيده و قابل استفاده است و گل پر عطري است که بايد از عطر آن استفاده گردد. به شما و تمام اهل آذربايجان توصيه مي کنم نگذاريد اين گل به زمين خورده و پرپر گردد.»
خطاب به حاج سيد علي طباطبائي (عموزاده شهيد آيت الله قاضي طباطبائي ) در سال 1371 هـ ق، نجف
«...حضرت مستطاب سناد العلماء الراشدين ، ذخر الاعلام المشايخين ، حجت الاسلام و المسلمين آقاي حاج سيد محمد علي قاضي طباطبائي دامت که از خاندان علم و جلالت و اصالت مي باشند و سنين عديده خدمت گذار بشرع انور مي باشند...اميد است برادارن ديني ، نعمت وجود معظم له را مغتنم شمرده و از برکات و فيوضات ايشان مستفيض و محظوظ بوده باشند.»
جمادي الاولي 1290 هـ ق
«...چندي مي باشد حضرت مستطاب حجت الاسلام و المسلمين آقاي سيد محمد علي قاضي را به بافت تبعيد کرده اند و معظم له از خاندان علم و جلالت و خود ايشان از محترمين علماء آذربايجان مي باشند و...»
بسم الله الرحمن الرحيم
جناب حجت الاسلام و المسلمين امام مجاهد حاج سيد محمد علي قاضي طباطبائي (دامت برکاته ) سلامي به بزرگي اشتياق و احترام من به شما و رحمت و برکات خدا بر شما باد.
و بعد .نامه بزرگوارانه شما را با شوق و احترام دريافت کردم و در سطرهاي سطور آن ، آنچه را که قبلاً در چهره ي بزرگوارانه شما نمايان بود ، خواندم و ارزش هاي والايي را که در جناب عالي و سخنان شما که حاکي از احساس مسئوليت عميق و همه جانبه است، لمس کردم . همچنين احساس عميق شما را نسبت به وظايف رهبري جامعه و ثبات قدم شما عليرغم رنج هاي غربت و آوارگي و انواع آزاري را که در راه خدا به شما مي رسد، مي خواندم و لمس مي کردم .
از خداوند سبحان مسئلت دارم که شما را به عنوان ذخيره و پشتيبان براي اسلام حفظ کند و آرزومندم که شايسته اعتماد و اطمينان شما باشم و آن اعتماد و اطمينان را وسيله اي جهت همکاري و همگامي در خدمت به دين حنيف و حوزه هاي علميه در آينده قرار دهم.
از اينکه جواب تلگراف شما به مناسبت مصيبت جانکاه درگذشت امام مجاهد ، حضرت آقاي حکيم (رضوان الله عليه ) به دست شما نرسيده است ، متأسف شدم . تسليت بزرگوارانه شما در من اثر عميقي گذاشت و پس از دريافت ، فوراً پاسخ آنرا دادم ، اما ظاهراً به دست شما نرسيده است. در پايان خواهشمندم که مرا از دعاي خيرتان فراموش نکنيد ، همچنان که من شما را فراموش نمي کنم.
والسلام عليکم و رحمه الله و برکاته
اول رجب 1390 هجري
محمد باقر صدر
بسم الله الرحمن الرحيم
محضر مبارک حضرت مستطاب آيت الله حاج سيد محمد علي قاضي تبريزي دامت افاضاته
به عرض عالي مي رساند
انشاءالله تعالي وجود مبارک، سلامت و موفق و مؤيد و منصور بوده باشيد . در ماه مبارک رمضان کتاب شريف «اللوامع الالهيه» و کتاب مبارک «اربعين» اهدائي آن حضرت واصل و موجب مسرت گرديد . سبب تأخير ارسال عريضه ، حوادث مولمه و مصائب وارده بر عالم اسلام و مسلمين بود و از آن جمله محاصره منزل و مسجد جامع و تعطيل جماعت در قمست بيشتري از ماه مبارک و حمله مسلحانه و کشتار وحشيانه در مسجد نو شيراز و حيرانم که امر اسلام و مسلمين به کجا منتهي مي شود . تنها راه ، اتفاق تمام طبقات خصوصاً جامعه روحانيت بالاخص وحدت کلمه آقايان مراجع اطال الله عمر هم در رهبري آيت الله خميني است و سعي در تشکيل حکومت اسلامي و اين که تمام مقامات لشکري و کشوري خصوصاً دستگاههاي قضايي طبق احکام اسلام و مذهب جعفري باشد اللهم نرغب اليک في دوله کريمه تعزبها الاسلام و اهله جعلنا الله تعالي و اياکم ممن ينتصر به لدينه و جمع بيننا و بينکم مع سادتنا و موالينا محمد و آله الطاهرين صلوات الله عليهم في مستقر رحمه.
ضمناً تفسير سوره و الطور و الحجرات به وسيله پست ارسال گرديد .
و السلام عليکم و رحمه الله و برکاته /تاريخ 5 شهر شوال المکرم 1398 /الاحقر سيد عبدالحسين دستغيب
«...آيت الله سيد محمد علي قاضي طباطبائي از آن وقتي که ما قم بوديم و تحصيل مي کرديم ، ايشان هم مشرف بودند . تاريخ آن قبل از ورود مرحوم آيت الله آقاي بروجردي به قم بود . ما مشرف بوديم ، ايشان هم مشرف بودند و قضايا طوري شد که ما هم منزل شده بوديم در قم ، يعني نصف منزل را ايشان اجاره کرده بودند و نصف ديگرش را من. از نزديک با هم رفاقت و آشنايي داشتيم. مدت ها هم يادم است که کفايت الاصول را با هم مباحثه مي کرديم .
در آنجا قبل از ورود آقاي بروجردي ، آيت الله سيد محمد حجت کوه کمري که تبريزي بودند و در قم ساکن بودند ، درس مفصل خارج داشتند و حوزه را هم اداره مي کردند و ايشان و من هم هر دو به درس ايشان حاضر مي شديم. امام راحل رضوان الله عليه آن موقع فلسفه، يعني اسفار مي فرمودند و ما هر دو به درس ايشان مي رفتيم .
ايشان کتابخانه بسيار معظمي داشتند . يادم هست يک اسفار خطي نفيس هم داشتند و همان را هم سر درس مي آوردند و با هم مي رفتيم محضر حضرت امام(ره ) در کوچه يخچال قاضي. آنوقت امام(ره) در آنجا منزل داشتند اين موضوع شايد سه چهار سال طول کشيد . ما اغلب با هم مباحثه مي کرديم . در درس اصول ، درس فقه و درس فلسفه امام حاضر مي شديم تا اينکه آن جريانات پيش آمد و ايشان ديگر پس از فراغت از تحصيل تشريف بردند تبريز و من به زنجان . پس از آن باب مکاتبه بسته نشد و...» مشهد مقدس 1371/8/25 در جمع فرزندان شاهد
«...مرحوم شهيد آقاي سيد محمد علي قاضي طباطبائي يکي از چهره هاي برجسته علمي و قلمي آذربايجان بود . ايشان مردي بود که ارادتمندان بسيار داشت و هم در تبريز و هم در شهرهاي ديگر آذربايجان و نيز در روستاها ،داراي نفوذ کلمه وسيع و مورد قبول همه بود.»
«ايشان مبارزاتش بسيار درخشان بود . قبل از انقلاب مورد تعقيب دستگاه حاکمه قرار گرفت و رژيم شاه ايشان را مورد اذيت و آزار و اهانت قرار داد. همه او را به عنوان يک عنصر مبارز مي شناختند. قبل از انقلاب اين چنين بود . با انقلابيون نه تنها همراه و همقدم بود که چند قدم هم جلوتر حرکت مي کرد. براي ديگر انقلابيون سرمشق و عنصري محرک بود و انگيزه مي داد. بعد از انقلاب هم در به ثمر رسانيدن انقلاب، حفظ انقلاب تا پاي جان پيش رفت و خدماتش بسيار ارزنده و چشمگير بود.»
«ايشان تبحر خاصي در قلم فارسي و قلم بسيار عالي در عربي داشت. کتابهاي متعدد و آثار قلمي بسيار متعددي از ايشان به چاپ مي رسيد.»
«يکي از مسائلي که لازم است بگويم و براي من بسيار جالب است ، ادب ايشان بود. اين شخصيت ، مرد بسيار مؤدبي بود ، وقتي که انسان به منزل ايشان وارد مي شد ، بسيار گرم از او پذيرائي مي کرد. جلسات او بسيار روح بخش و فرح بخش بود . انسان وقتي به منزل ايشان مي رفت، خسته بيرون نمي آمد . مردي بود نسبت به مهمان خوش پذيرا و در همان حدود که امکانات داشت ، مردي بسيار وسيع القلب که اين هم از خصوصيات ايشان بود. متواضع بود . مؤدب بود.»
منبع:ويژه نامه يادواره شهيد قاضي طباطبائي ، روزنامه جمهوري اسلامي
ماهنامه شاهد یاران، شماره 51
/ج
*درآمد
*صاحب مقامي ارجمند در اجتهاد و استنباط
بسم الله الرحمن الرحيم
«... نظر به اينکه جناب مستطاب مروج الاحکام ، حجت الاسلام آقاي حاج سيد محمد علي قاضي طباطبائي دامت تائيداته مدتي در حوزه علميه قم و پس از آن در حوزه علميه نجف اشرف نزد اساتيد عظام به تحصيل علوم دينيه مشغول بوده و زحمات زيادي را متحمل گرديده و سنين عديده در حوزه درس فقهي اينجانب نيز حاضر و به تحصيل فقه به نحو شايسته و به نحو تفهيم و تفهم پرداخته و مقام رفيع ارجمندي را در مقام اجتهاد و استنباط فائز شدند و از هر جهت مورد وثوق و اعتماد اينجانب مي باشند و وکالت نامه مطلقه را از طرف اينجانب دارند.البته بر عموم اهالي آذربايجان حفظ شئون معظم له لازم و بر کافه مؤمنين و فقهم الله احترام ايشان واجب است.» 16 ذي القعده 1379 هـ ق
*داراي مدارج عاليه فضل و کمال
*آيت الله العظمي سيد ابوالقاسم خوئي
«جناب مستطاب عماد العلماء الاعلام... حجت الاسلام آقاي حاج سيد محمد علي قاضي طباطبائي دامت برکاته مدتي از عمر شريف خود را در حوزه هاي علميه قم و نجف اشرف در تحصيل علوم دينيه و معارف حقه الهيه صرف نموده و به حمد الله تعالي داراي مراتب ساميه و مدارج عاليه از فضل و کمال گرديده و مقام شامخي را حائز شده اند و از قبل اينجانب در تصدي جميع امور حسبيه که منوط به اذن و اجازه حاکم شرع است، مأذون و مجاز مي باشند. همچنين از قبل اينجانب وکيلند ...»
15 رجب المرجب 1290 هـ ق
*گل معطر آذربايجان
«در فاميل شما چنين شخصيتي موجود نيست. اين ميوه رسيده است و از هر حيث به کمال رسيده و قابل استفاده است و گل پر عطري است که بايد از عطر آن استفاده گردد. به شما و تمام اهل آذربايجان توصيه مي کنم نگذاريد اين گل به زمين خورده و پرپر گردد.»
خطاب به حاج سيد علي طباطبائي (عموزاده شهيد آيت الله قاضي طباطبائي ) در سال 1371 هـ ق، نجف
*از خاندان علم و جلالت
«...حضرت مستطاب سناد العلماء الراشدين ، ذخر الاعلام المشايخين ، حجت الاسلام و المسلمين آقاي حاج سيد محمد علي قاضي طباطبائي دامت که از خاندان علم و جلالت و اصالت مي باشند و سنين عديده خدمت گذار بشرع انور مي باشند...اميد است برادارن ديني ، نعمت وجود معظم له را مغتنم شمرده و از برکات و فيوضات ايشان مستفيض و محظوظ بوده باشند.»
جمادي الاولي 1290 هـ ق
«...چندي مي باشد حضرت مستطاب حجت الاسلام و المسلمين آقاي سيد محمد علي قاضي را به بافت تبعيد کرده اند و معظم له از خاندان علم و جلالت و خود ايشان از محترمين علماء آذربايجان مي باشند و...»
*ارزش هاي والائي حاکي از احساس مسئوليت
بسم الله الرحمن الرحيم
جناب حجت الاسلام و المسلمين امام مجاهد حاج سيد محمد علي قاضي طباطبائي (دامت برکاته ) سلامي به بزرگي اشتياق و احترام من به شما و رحمت و برکات خدا بر شما باد.
و بعد .نامه بزرگوارانه شما را با شوق و احترام دريافت کردم و در سطرهاي سطور آن ، آنچه را که قبلاً در چهره ي بزرگوارانه شما نمايان بود ، خواندم و ارزش هاي والايي را که در جناب عالي و سخنان شما که حاکي از احساس مسئوليت عميق و همه جانبه است، لمس کردم . همچنين احساس عميق شما را نسبت به وظايف رهبري جامعه و ثبات قدم شما عليرغم رنج هاي غربت و آوارگي و انواع آزاري را که در راه خدا به شما مي رسد، مي خواندم و لمس مي کردم .
از خداوند سبحان مسئلت دارم که شما را به عنوان ذخيره و پشتيبان براي اسلام حفظ کند و آرزومندم که شايسته اعتماد و اطمينان شما باشم و آن اعتماد و اطمينان را وسيله اي جهت همکاري و همگامي در خدمت به دين حنيف و حوزه هاي علميه در آينده قرار دهم.
از اينکه جواب تلگراف شما به مناسبت مصيبت جانکاه درگذشت امام مجاهد ، حضرت آقاي حکيم (رضوان الله عليه ) به دست شما نرسيده است ، متأسف شدم . تسليت بزرگوارانه شما در من اثر عميقي گذاشت و پس از دريافت ، فوراً پاسخ آنرا دادم ، اما ظاهراً به دست شما نرسيده است. در پايان خواهشمندم که مرا از دعاي خيرتان فراموش نکنيد ، همچنان که من شما را فراموش نمي کنم.
والسلام عليکم و رحمه الله و برکاته
اول رجب 1390 هجري
محمد باقر صدر
*راغب براي تشکيل دولت کريمه
بسم الله الرحمن الرحيم
محضر مبارک حضرت مستطاب آيت الله حاج سيد محمد علي قاضي تبريزي دامت افاضاته
به عرض عالي مي رساند
انشاءالله تعالي وجود مبارک، سلامت و موفق و مؤيد و منصور بوده باشيد . در ماه مبارک رمضان کتاب شريف «اللوامع الالهيه» و کتاب مبارک «اربعين» اهدائي آن حضرت واصل و موجب مسرت گرديد . سبب تأخير ارسال عريضه ، حوادث مولمه و مصائب وارده بر عالم اسلام و مسلمين بود و از آن جمله محاصره منزل و مسجد جامع و تعطيل جماعت در قمست بيشتري از ماه مبارک و حمله مسلحانه و کشتار وحشيانه در مسجد نو شيراز و حيرانم که امر اسلام و مسلمين به کجا منتهي مي شود . تنها راه ، اتفاق تمام طبقات خصوصاً جامعه روحانيت بالاخص وحدت کلمه آقايان مراجع اطال الله عمر هم در رهبري آيت الله خميني است و سعي در تشکيل حکومت اسلامي و اين که تمام مقامات لشکري و کشوري خصوصاً دستگاههاي قضايي طبق احکام اسلام و مذهب جعفري باشد اللهم نرغب اليک في دوله کريمه تعزبها الاسلام و اهله جعلنا الله تعالي و اياکم ممن ينتصر به لدينه و جمع بيننا و بينکم مع سادتنا و موالينا محمد و آله الطاهرين صلوات الله عليهم في مستقر رحمه.
ضمناً تفسير سوره و الطور و الحجرات به وسيله پست ارسال گرديد .
و السلام عليکم و رحمه الله و برکاته /تاريخ 5 شهر شوال المکرم 1398 /الاحقر سيد عبدالحسين دستغيب
*ياد آن دوست صميمي
«...آيت الله سيد محمد علي قاضي طباطبائي از آن وقتي که ما قم بوديم و تحصيل مي کرديم ، ايشان هم مشرف بودند . تاريخ آن قبل از ورود مرحوم آيت الله آقاي بروجردي به قم بود . ما مشرف بوديم ، ايشان هم مشرف بودند و قضايا طوري شد که ما هم منزل شده بوديم در قم ، يعني نصف منزل را ايشان اجاره کرده بودند و نصف ديگرش را من. از نزديک با هم رفاقت و آشنايي داشتيم. مدت ها هم يادم است که کفايت الاصول را با هم مباحثه مي کرديم .
در آنجا قبل از ورود آقاي بروجردي ، آيت الله سيد محمد حجت کوه کمري که تبريزي بودند و در قم ساکن بودند ، درس مفصل خارج داشتند و حوزه را هم اداره مي کردند و ايشان و من هم هر دو به درس ايشان حاضر مي شديم. امام راحل رضوان الله عليه آن موقع فلسفه، يعني اسفار مي فرمودند و ما هر دو به درس ايشان مي رفتيم .
ايشان کتابخانه بسيار معظمي داشتند . يادم هست يک اسفار خطي نفيس هم داشتند و همان را هم سر درس مي آوردند و با هم مي رفتيم محضر حضرت امام(ره ) در کوچه يخچال قاضي. آنوقت امام(ره) در آنجا منزل داشتند اين موضوع شايد سه چهار سال طول کشيد . ما اغلب با هم مباحثه مي کرديم . در درس اصول ، درس فقه و درس فلسفه امام حاضر مي شديم تا اينکه آن جريانات پيش آمد و ايشان ديگر پس از فراغت از تحصيل تشريف بردند تبريز و من به زنجان . پس از آن باب مکاتبه بسته نشد و...» مشهد مقدس 1371/8/25 در جمع فرزندان شاهد
*از برجستگان انديشه و قلم در آذربايجان
«...مرحوم شهيد آقاي سيد محمد علي قاضي طباطبائي يکي از چهره هاي برجسته علمي و قلمي آذربايجان بود . ايشان مردي بود که ارادتمندان بسيار داشت و هم در تبريز و هم در شهرهاي ديگر آذربايجان و نيز در روستاها ،داراي نفوذ کلمه وسيع و مورد قبول همه بود.»
«ايشان مبارزاتش بسيار درخشان بود . قبل از انقلاب مورد تعقيب دستگاه حاکمه قرار گرفت و رژيم شاه ايشان را مورد اذيت و آزار و اهانت قرار داد. همه او را به عنوان يک عنصر مبارز مي شناختند. قبل از انقلاب اين چنين بود . با انقلابيون نه تنها همراه و همقدم بود که چند قدم هم جلوتر حرکت مي کرد. براي ديگر انقلابيون سرمشق و عنصري محرک بود و انگيزه مي داد. بعد از انقلاب هم در به ثمر رسانيدن انقلاب، حفظ انقلاب تا پاي جان پيش رفت و خدماتش بسيار ارزنده و چشمگير بود.»
«ايشان تبحر خاصي در قلم فارسي و قلم بسيار عالي در عربي داشت. کتابهاي متعدد و آثار قلمي بسيار متعددي از ايشان به چاپ مي رسيد.»
«يکي از مسائلي که لازم است بگويم و براي من بسيار جالب است ، ادب ايشان بود. اين شخصيت ، مرد بسيار مؤدبي بود ، وقتي که انسان به منزل ايشان وارد مي شد ، بسيار گرم از او پذيرائي مي کرد. جلسات او بسيار روح بخش و فرح بخش بود . انسان وقتي به منزل ايشان مي رفت، خسته بيرون نمي آمد . مردي بود نسبت به مهمان خوش پذيرا و در همان حدود که امکانات داشت ، مردي بسيار وسيع القلب که اين هم از خصوصيات ايشان بود. متواضع بود . مؤدب بود.»
منبع:ويژه نامه يادواره شهيد قاضي طباطبائي ، روزنامه جمهوري اسلامي
ماهنامه شاهد یاران، شماره 51
/ج
