چرا شروع تغذيه تكميلي پس از شش ماهگي مهم است؟
شيرمادر تا پايان شش ماهگي به تنهايي و بدون اضافه كردن هر نوع غذاي كمكي براي رشد طبيعي شيرخوار كافي است البته از 15 روزگي بايد به كودك قطره مولتي ويتامين يا A+D نيز داد. پس از شش ماهگي نيازهاي غذايي شيرخوار به تنهايي با شير برآورده نمي‌شود و لازم است علاوه بر شير مادر، تغذيه كودك با غذاهاي نيمه جامد نيز شروع شود. علاوه بر تامين انرژي، تغذيه تكميلي، دوران بسيار حساسي براي ايجاد عادات صحيح غذايي و آمادگي براي استفاده از غذاي سفره خانوار پس از يك‌سالگي است. بهترين سن شروع غذاي كمكي پس از پايان ماه ششم زندگي است.
اگر غذاي كمكي را زود شروع كنيم چه مشكلاتي پيش خواهد آمد؟
شروع غذاي كمكي پيش از پايان شش ماهگي به دليل آماده نبودن كامل دستگاه گوارش شيرخوار براي پذيرش غذاهايي غير از شير اقدام نادرستي است چون دستگاه گوارش كودك هنوز تكامل نيافته است و با كوچك‌ترين آلودگي و يا حتي با رعايت كامل بهداشت و بدون هيچ آلودگي احتمال ابتلاي كودك به اسهال افزايش مي‌يابد و اين سبب كاهش يا توقف رشد شيرخوار مي‌شود. از طرف ديگر شروع زودرس تغذيه تكميلي سبب كاهش مدت زمان مكيدن پستان مادر به وسيله كودك و در نتيجه كاهش توليد شير مادر مي‌شود. به علاوه ممكن است غذاي كمكي در مقايسه با شير مادر انرژي و مواد مغذي كمتري به كودك برساند كه موجب اختلال رشد كودك و در نهايت سوء تغذيه او شود. همچنين زود شروع كردن تغذيه تكميلي احتمال بروز حساسيت را در كودك افزايش مي‌دهد.
اگر غذاي كمكي دير شروع شود چه مشكلاتي پيش خواهد آمد؟
پس از سن شش ماهگي نياز غذايي كودك تنها با خوردن شير مادر تامين نمي‌شود و بايد علاوه بر شير مادر به كودك غذاي كمكي داده شود. در غير اين صورت ممكن است رشد كودك كند يا حتي متوقف شده و به سوء تغذيه منجر شود (البته اين به آن معني نيست كه بايد دفعات شيردهي را كم كرد بلكه بايد مادر را ترغيب كرد كه هر زمان كه كودك تمايل داشت شير خود را به او بدهد و براي پيشگيري از كاهش حجم شير دفعات شيردهي را افزايش دهد). اگر غذاي كمكي دير شروع شود كودك تمايل خود را به خوردن غذاهاي ديگر و امتحان كردن مزه و طعم‌هاي جديد از دست مي‌دهد. همچنين تكامل عمل جويدن به تعويق مي‌افتد و كودك غذاي ديگري جز شير مادر و يا مايعات را نمي‌خورد كه اين خود به كم غذايي، اختلال رشد و سوء تغذيه منجر مي‌شود.
مناسب‌ترين غذاها براي تغذيه تكميلي چيست؟
غذايي كه براي كودك به عنوان غذاي كمكي انتخاب مي‌شود بايد خصوصيات زير را دارا باشد:
نرم و سهل‌الهضم باشد.
مواد اوليه آن در دسترس خانواده باشد.
قيمت آن ارزان و مناسب عادات غذايي خانواده باشد.
مقوي و مغذي باشد، يعني انرژي، پروتئين، املاح و ويتامين‌هاي ضروري كودك را تامين كند.
تازه، پاكيزه و بهداشتي تهيه شود.
كاملا پخته و پس از خنك شدن مصرف شود.
چه اصولي بايد در تغذيه تكميلي رعايت شود؟
مواد غذايي بايد از نظر مقدار و نوع به تدريج به غذاي شيرخوار اضافه شود.
ابتدا از يك نوع غذاي ساده شروع و به تدريج به مخلوطي از چند نوع غذا تغيير يابد.
از مقدار كم شروع و به تدريج بر مقدار آن افزوده شود.
بين اضافه كردن مواد غذايي گوناگون حدود پنج تا هفت روز فاصله لازم است زيرا شيرخوار بايد به يك نوع غذا عادت كند و سپس غذاي جديد اضافه شود. همچنين اضافه كردن يك به يك مواد غذايي سبب مي‌شود اگر ناسازگاري و حساسيت به يك ماده غذايي وجود داشته باشد براي مادر شناخته شود. در ضمن دستگاه گوارش كودك فرصت پيدا مي‌كند تا به غذا عادت كند.
ابتدا بايد غذا رقيق باشد. براي مثال غلظت آن كمي‌بيشتر از شير مادر باشد سپس به تدريج بر غلظت آن افزوده شود. سفت كردن تدريجي غذا سبب ياد گرفتن عمل جويدن مي‌شود.
اگر در شروع غذاي تكميلي شيرخوار به غذاي خاصي بي‌ميل بود نبايد در خوردن آن پافشاري كرد. مي‌توان يك تا دو هفته آن غذا را حذف کرده و سپس دوباره به او داد.
زرده تخم‌مرغ را از چه زمان و چگونه به كودك بدهيم؟
زرده تخم‌مرغ از هشت ماهگي به رژيم غذايي كودك اضافه مي‌شود. ابتدا بايد تخم‌مرغ را در آب بجوشانيد تا كاملا سفت شود. سپس زرده سفت شده را از سفيده آن جدا کرده و روز اول به اندازه يك نخود از زرده تخم‌مرغ را در كمي آب جوشيده يا شير مادر نرم و حل كرده، سپس به شيرخوار خود بدهيد.
هر روز صبح همراه با فرني به تدريج بر مقدار زرده تخم‌مرغ اضافه كنيد تا ظرف 10 روز به يك زرده كامل برسد. از آن به بعد يا هر روز نصف زرده تخم‌مرغ را همراه با مقدار كمي فرني يا حريره بادام به كودك بدهيد و يا يك روز يك زرده كامل تخم‌مرغ و روز بعد فقط فرني يا حريره بادام به كودك بدهيد و اين كار را به صورت يك روز در ميان تكرار كنيد.
اگر كودك زرده تخم‌مرغ را دوست نداشت و صبح‌ها آن را نخورد، مي‌توانيد به صورت مخلوط با غذاهاي ديگر به او بدهيد. براي مثال با كمي كره و آب مرغ مخلوط و نرم كنيد و به او بدهيد و يا به سوپ او اضافه كنيد. زرده تخم‌مرغ را مي‌توانيد رنده كرده يا با پشت قاشق له كنيد و داخل سوپ و يا پوره (هر نوع پوره‌اي كه درست مي‌كنيد) بريزيد.
از چه زماني مي‌توانيد به كودك خود پوره سبزي‌ها را بدهيد؟
از اواسط ماه هشتم مي‌توانيد به كودك پوره سبزي هم بدهيد. از سبزي‌هاي نشاسته‌اي (مانند سيب‌زميني و كدو حلوايي) و يا ساير سبزي‌ها (مانند هويج) مي‌توان پوره تهيه كرد و به جاي يك وعده فرني صبح يا عصر به كودك پوره سبزي داد. براي تهيه پوره سيب‌زميني، ابتدا آن را شسته و با پوست بپزيد و بعد از پخته شدن پوست آن را جدا كرده و همراه با يك قاشق مرباخوري كره يا روغن مايع نرم كرده و كم‌كم به آن شير پاستوريزه جوشيده شده اضافه كنيد تا به نرمي و غلظت دلخواه برسد. پوره ساير سبزي‌ها نيز به همين صورت تهيه مي‌شود.
چه مواد غذايي را نبايد به كودك زير يك‌سال داد؟
به طور كلي تا يك سالگي، عسل غير پاستوريزه، شير پاستوريزه، پنير، سفيده تخم‌مرغ، شكلات، بادام زميني، ميگو، فلفل و انواع ادويه، ترشي‌ها، نمك، نوشابه‌هاي گازدار، آب ميوه‌هاي صنعتي، خربزه، كيوي، انواع توت (توت سفيد، توت‌فرنگي، تمشك)، آلبالو، گيلاس، نخود، لپه، اسفناج و كلم توصيه نمي‌شود. توجه داشته باشيد استفاده از شير جوشيده شده گاو فقط در تهيه فرني بلامانع است (زيرا با جوشانيدن شير مقدار مواد حساسيت‌زاي آن كمتر مي‌شود.)
منبع:http://salamat.com
/ج
