پرخاشگري در کودکان پیش دبستانی
چرا كودكان مهد كودكي پرخاشگر مي‌شوند ؟
مهد كودك: كودكان خوشحال كه دورهم مي‌چرخند؛ دانش‌آموزان شاد و باهوش كه كتاب‌ها و مدادرنگي‌هايشان را با هم شريك مي‌شوند... بچه‌هاي رقيب كه همديگر را براي نفر اول بودن در صف هل مي‌دهند.
علي‌رغم اينكه پرخاشگري براي شما (و ديگر والديني كه با آن روبرو مي‌شوند) ناخوشايند است، در فرايند رشد كودك 5 ساله كاملاً عادي‌ست. در حقيقت، تقريباً هر كودكي در اين سن اسباب‌بازي دوست خود را مي‌دزدد، لگد مي‌زند، مشت مي‌زند، يا گاه به گاه داد مي‌زند. برخي اوقات دليل اين امر يك ترس ساده است. براي مثال اگر كودك شما احساس مي‌كند كه از جانب كس ديگري به حاشيه رانده مي‌شود ممكن است از كوره در برود. ديگر محرك‌ها بيشتر به شرايط پيش‌آمده بستگي دارند تا به غريزه. در نهايت، كودك مهدكودكي شما در حال تنظيم خود با يك برنامه‌ي جديد استرس زا و يادگيري مهارت‌هاي جديد است. وي ممكن است به راحتي از هرچه كه سعي مي‌كند انجام دهد عصباني شود، و عصبانيت خود را سر هم‌كلاسي‌اش خالي كند. و برخي اوقات كودك شما فقط خسته و گرسنه است. او دقيقاً نمي‌داند چه‌كار بايد كند، لذا با فرياد، دعوا يا خشم به اين وضعيت واكنش نشان مي‌دهد.
خبر خوب اين است كه، كودك شما به زودي بر قسمت عمده‌ي رفتار پرخاشگرانه‌ي خود غلبه خواهد كرد. در 5 سالگي، مهارت‌هاي زباني وي تا حد زيادي توسعه يافته است و مي‌آموزد كه مي‌تواند به جاي مشت و لگد از كلمات براي حل مسائل خود استفاده كند. همچنين به واسطه‌ي آزمون و خطا (و كمك شما) مي‌آموزد كه از حرف زدن و بحث در مورد يك مسئله نتيجه‌ي بهتري مي‌گيرد تا از نزاع و درگيري فيزيكي. در اين حين، همچنان لازم است كه كودك خود را به سمت رويكردي عاري از پرخاش به زندگي راهنمايي كنيد و چشم به راه مسائل عميق‌تري باشيد كه رخ مي‌دهند.
براي مقابله با پرخاشگري چه مي‌توان كرد ؟
به سرعت پاسخ دهيد.
سعي كنيد وقتي كودك‌تان پرخاشگري مي‌كند سريعاً پاسخ دهيد، تا همان لحظه بداند كه كار نادرستي انجام داده است. وي را به مدت كوتاهي از وضعيت پرخاشگري خارج كنيد. براي يك كودك مهدكودكي 5 دقيقه كافي‌ست تا در رفتارش بازنگري كند. همچنين مي‌توانيد در واكنش به پرخاشگري او مجوز كاري را از او بگيريد: مثلاً 15 دقيقه كمتر تماشاي تلويزيون يا پول‌توجيبي كمتر. بهتر است كه اين كار را هر دفعه انجام دهيد، تا كودك شما به طور كامل بداند كه اين كاهش‌ها به رفتار او بستگي دارد.
مثال بياوريد.
مهم نيست كه چقدر از دست او عصباني باشيد، سعي كنيد از داد زدن، برخورد فيزيكي، و بَد ناميدن وي خودداري كنيد. اين كار به جاي اينكه رفتار وي را تغيير دهد، به وي مي‌آموزد كه پرخاشگري كلامي و فيزيكي راهي براي برخورد در زمان عصبانيت است. در مقابل، با كنترل خشم خود و برخورد خونسردانه در مواقعي كه پايش را از خط بيرون مي‌گذارد، به وي مثالي خوب از نحوه‌ي برخورد ارائه دهيد.
به برنامه وفادار باشيد.
تا جاي ممكن، به طريقي يكسان به پرخاشگري‌هاي او پاسخ دهيد. پاسخ كسل‌كننده و قابل پيش‌بيني شما (خيلي خب، باز هم دوستت‌رو زدي، دوباره جريمه مي‌شي) الگويي پديد خواهد آورد كه كودك شما آنرا تشخيص داده و انتظارش را خواهد داشت. در نهايت، پيش از اين كه مرتكب عملي اشتباه شود پيامدهاي آن را پيش‌بيني خواهد كرد
اولين قدم در كنترل رفتارش.
حتي اگر در ملاعام كاري كند كه شما را آزار دهد، به برنامه ي جريمه‌ي خود وفادار بمانيد. اغلب بزرگترها وضعيت شما را درك مي‌كنند، در نهايت، همه چنين وضعيتي را تجربه كرده‌ايم. اگر مردم به شما خيره شدند، سخني كنايه‌آميز بگوييد چون «چه سن دوست‌داشتني‌اي!!» و بعد آن طور كه خود تشخيص مي‌دهيد وضعيت را اداره كنيد.
حال زمان خوبي‌ست براي اين كه به وي بياموزيد از شرايط و افرادي كه موجب بروز پرخاشگري مي‌شوند اجتناب كند، تا زماني كه راهي بهتر از مشت و لگدپراني براي اداره‌ي مسأله بيابد. مي‌توانيد به وي كمك كنيد كه با خواندن كتاب‌هايي در اين زمينه (با هم) خشم خود را كنترل كند.
حس مسئوليت را تقويت نماييد.
اگر پرخاشگري كودك شما به دارايي‌هاي كس ديگري صدمه وارد سازد يا خرابي به بار آورد، بايد خودش آن را درست كند. او مي‌تواند يك اسباب‌بازي شكسته را با چسب بچسباند، يا اشيايي را كه در زمان عصبانيت پرت كرده است جمع كند. حتي ممكن است لازم باشد كه از پول‌توجيبي خود براي جايگزيني يا تعمير شيئ مورد نظر استفاده كند. اين كار را به عنوان يك تنبيه بروز ندهيد، بلكه آنرا نتيجه اي طبيعي از عملي پرخاشگرانه بدانيد ، كاري كه هركسي كه چيزي را شكسته باشد بايد انجام دهد.
همچنين مطمئن شويد كه كودك‌تان وقتي پايش را از حدود فراتر مي‌گذارد حتما عذرخواهي كند ، حتي اگر مجبور باشيد خودتان وي را نزد فرد آسيب‌ديده ببريد و تا زماني كه عذرخواهي كند صبر كنيد. عذرخواهي وي ممكن است در وهله‌ي اول رياكارانه به نظر آيد ولي درس مورد نظر را در نهايت خواهد آموخت.
به رفتار خوب جايزه دهيد.
به جاي اين كه تنها وقتي كه وي كار بدي مي‌كند به وي توجه نشان دهيد، سعي كنيد وقتي كار خوبي مي‌كند هم او را تشويق كنيد. مثلاً: وقتي از او مي‌خواهند نوبت بازي را به ديگري بدهد، به جاي اينكه موس را از جايش بكند جاي خود را به كودك ديگري كه منتظر است مي دهد، بگوييد كه چه قدر به او افتخار مي‌كنيد. به او نشان دهيد كه كنترل نفس و حل دعوا رضايت‌بخش‌تر از برخورد فيزيكي با ديگر كودكان است و نتايج بهتري در پي دارد. تقويمي روي در يخچال يا در اتاق خوابش بگذاريد، و به وقتهايي كه مي‌تواند عصبانيت و خشم خود را كنترل كند، به وي با چسب‌هاي رنگي جايزه دهيد. وقتي تعداد خاصي از اين چسب‌ها را دريافت كرد، يك جايزه‌ي كوچك به وي دهيد – مثل رفتن به شهر بازي، يا يك اسباب بازي جديد.
وقت تماشاي تلوزيون را كاهش دهيد.
كارتون‌ها و ديگر برنامه‌هاي به ظاهر معصومانه‌ي كودكان گاه سرشارند از داد و فرياد، تهديدها، هل دادن‌ها، يا برخورد‌هاي فيزيكي. پس سعي كنيد به برنامه‌هايي كه تماشا مي‌كند نظارت داشته باشيد ، مخصوصاً اگر پرخاشگر شده باشد. اگر در يك برنامه اتفاقي مي‌افتد كه شما نمي‌پسنديد، در موردش با او حرف بزنيد: «ديدي چطور پسره اون يكي رو هل داد تا چيزي رو كه مي‌خواست بگيره ؟ اين اصلا كار خوبي نيست، هست ؟» ( آكادمي پزشكان اطفال آمريكا پيشنهاد مي‌كند كه بچه‌ها در اين سن حداكثر يك يا دو ساعت برنامه‌ي خوب تلوزيوني را بينند).
از كمك گرفتن نترسيد.
برخي كودكان در مقايسه با ديگران مشكل پرخاشگري بيشتري دارند. اگر رفتار كودك مهد كودكي شما مداوم و شديد است، در كارهاي مدرسه و ديگر فعاليت‌هاي گروهي مزاحمت ايجاد مي‌كند، يا به حمله‌هاي فيزيكي به كودكان يا بزرگسالان ديگر مي‌پردازد، با دكتر او مشورت كنيد. به كمك هم مي‌توانيد به ريشه‌ي مشكل پي ببريد و تصميم بگيريد كه آيا مراجعه به يك روان‌شناس يا روان‌پزشك لازم است يا نه. برخي اوقات يك مشكل يادگيري تشخيص داده نشده يا اختلال رفتاري پشت اين عصبانيت و خشم قرار دارد؛ برخي اوقات هم مشكل به خانواده يا مسائل عاطفي بازمي‌گردد. منبع مشكل هرچه باشد، مشاور مي‌تواند به كودك شما در مديرت احساساتي كه به پرخاشگري مي‌انجامد كمك كند، و به او ياد دهد كه چگونه آن احساسات را در آينده كنترل نمايد.
حل مشكل پرخاشگري در كودك كاري پيچيده است و به صبر و حوصله‌ي زياد نياز دارد. ولي با كمك گرفتن مي‌توانيد به نحو بهتري به هدايت عاطفي موردنياز كودك بپردازيد تا رفتار ناشايست خود را پشت سر بگذارد.
منبع:www.ninisite.com
ادامه دارد ...
q/ک
