مراحل رشد کودک

گفتگو با دکتر بهرام دلاور درباره تکامل شيرخواران
 

دختر من چهار ماهه بود که دندان درآورد، چطور دختر شما 11 ماهه است اما هنوز دندان ندارد؟ به دکتر نشانش داده‌ايد؟ اين‌گونه مقايسه‌کردن‌ها در ميان مادران بسيار شايع است. برخي مادران با شنيدن اين جملات نگران مي‌شوند و بچه بيچاره را هر روز همراه خود از مطب اين دکتر به مطب آن يکي مي‌کشانند که براي مثال، چرا فرزندشان تا حالا دندان در نياورده يا اينکه چرا هنوز قادر به راه رفتن يا صحبت کردن نيست. به راستي، چه کساني در اين زمينه مي‌توانند نظر قابل اعتمادي بدهند و چگونه مي‌شود فهميد که کودکي مشکلات رشدي دارد يا خير؟ با ما همراه باشيد تا پاسخ صحيح سوالات‌تان را در اين زمينه از آقاي دکتر بهرام دلاور، متخصص بيماري‌هاي کودکان دريافت کنيد.
آقاي دکتر، فرآيند رشد و نمو چگونه پايش مي‌شود؟
به‌طور معمول وقتي صحبت از رشد است، بيشتر منظور قد کشيدن، وزن گرفتن و افزايش دور سر است که در ويزيت‌هاي مکرري که در مطب، بيمارستان و يا خانه‌هاي بهداشت به طور منظم انجام مي‌شود، در جداول و نمودار‌هايي که به همين منظور طراحي شده، ثبت مي‌شود. ولي وقتي صحبت از نمو يا تکامل است منظور افزايش مهارت‌هاي حرکتي، کلامي‌ و رفتاري کودک است. رشد و تکامل کودک وابسته به يکديگرند. ما نمي‌توانيم فقط به بهبود رشد کودک فکر کنيم بدون آنکه روند تکامل کودک را پايش کنيم، بنابراين همواره بايد روند رشد و تکامل کودک را هم‌زمان بررسي کنيم.
يک کودک در سه ماه اول زندگي بايد قادر به انجام چه کارهايي باشد؟
در حدود چهار هفتگي اگر نوزاد را روي سطح شکم بخوابانيد، بايد قادر باشد سر خود را کمي‌بالا بياورد و مانع خفگي شود.در واقع اين شروع گردن گرفتن است که در 5/4 ماهگي کامل مي‌شود. اگر کودکي تا شش ماهگي قادر به گردن گرفتن نباشد بايد حتماً بررسي شود.
چهار هفتگي شروع لبخند زدن و ايجاد صداهاي خفيف است. اين صداها در هشت هفتگي واضح‌تر و بلند‌تر مي‌شود. در 12 هفتگي کودک در تماس اجتماعي ابراز خوشحالي مي‌کند. توجه داشته باشيد که اگر نوزادي تا هفته 8 تا 12 لبخند نزند، به احتمال خيلي زياد دچار اختلالات تكاملي است.
و در سه تا شش ماه پس از تولد؟
در سه ماهگي شيرخواري كه روي شكم خوابيده مي‌تواند سرو قفسه سينه را با كمك دست‌ها بلند كند و در سن چهار ماهگي در همان وضعيت سر را به طرفين بچرخاند. در سه تا چهار ماهگي به تدريج شيرخوار سر را در خط وسط نگه مي‌دارد و در سن پنج تا شش ماهگي مي‌تواند بغلتد. شيرخوار چهار تا پنج ماهه را اگر در حالت ايستاده قرار دهند، خوشحال مي‌شود و به اشيايي كه در سطح صاف قرار دارد توجه مي‌کند. او در سن چهار ماهگي شروع به بلند خنديدن مي‌كند و از اين سن، اگر يكي از نزديكان شيرخوار قيافه عصباني يا خوشحال داشته باشد، متوجه مي‌شود و واكنش نشان مي‌دهد.

پس بايد حسابي مراقب اعمال و رفتارمان باشيم! پس از شش ماهگي تا يک‌سالگي چطور؟
در سن شش ماهگي کودک مادر را تشخيص مي‌دهد و در سن هشت ماهگي خروج مادر سبب ناراحتي او مي‌شود. از سن هفت ماهگي شيرخواري كه روي شكم خوابيده قادر است در تعقيب جسمي‌بچرخد و به طرف اشياي بزرگ دست دراز كند و آنها را در دست بگيرد و از اين دست به آن دست ببرد. او در اين زمان براي به‌دست گرفتن اشياي از قسمت راديال كف دست استفاده مي‌كند. در سن8 تا 9 ماهگي او قادر است بدون كمك بنشيند و اگر دست‌هاي شيرخوار را بگيرند، براي مدت كوتاهي مي‌تواند بايستد. در اين سن حروف شبيه بابا، ماما، داد، ادا مي‌كند. او در 9 تا10 ماهگي مي‌تواند خزيده حركت كند و دست را به‌صورت باي باي تكان دهد و اگر جسمي‌را در پارچه مخفي كنيم مي‌‌تواند پيدا كند. حالا ديگر او به راحتي مي‌تواند براي گرفتن اشيا از انگشت شست و سبابه استفاده کرده و اشيايي را كه از دستش افتاده است، دوباره بلند کند. در يک سالگي قادر به ايستادن است و دو كلمه علاوه بر بابا و ماما را مي‏تواند بگويد. دالي مي‌كند و بازي‌هايي مانند تاپ تاپ خمير انجام مي‌دهد. حالا ديگر اگر يك دست او را بگيريم، راه مي‌رود و گاهي نيز دست خود را به ديوار يا صندلي گرفته راه مي‌رود. بدون اينكه انگشت سبابه و شست حركت گازانبري انجام دهند، ساچمه را از روي زمين بلند مي‌كند. اگر اشخاص از او اسباب‌بازيش را بخواهند به آنها مي‌دهد. بازي‌هاي ساده با توپ انجام مي‌دهد، هنگام لباس پوشيدن وضع خود را با آن تطبيق مي‌دهد.
آيا دندان در آوردن نيز زمان خاصي دارد؟
بله. دندان در آوردن اغلب از حدود شش ماهگي آغاز مي‌شود البته بچه‌هايي وجود دارند که خيلي زودتر دندان در مي‌آورند اما اگر کودکي تا سن 13 ماهگي هيچ دنداني در نياورد بايد حتماً به پزشک نشان داده شود. در سال دوم هشت دندان ديگر شروع به رشد مي‌کنند و جمعا 14 تا 16 دندان رويش مي‌يابد.
منبع: http://www.salamat.com