اصول تغذيه در سالمندي

الهي پير شوي: خيلي از ما اين عبارت را به عنوان دعايي كه در حقمان مي‌شود شنيده‌ايم. بدون شك منظور كساني كه‌ اين دعا را براي ما مي‌كنند گذران بي مشكل زندگي تا مراحل سالمندي است. زندگي سالم و پر از رحمتي كه در پي خود سالمندي پربركتي را در گذران عمر ما ايجاد خواهد كرد. دوره‌اي از زندگي كه ويژگي‌‌هاي خود را دارد و در فرهنگ ما از چنان ارزشي برخوردار است كه در قالب دعا آن را براي ديگران آرزو مي‌كنيم. با اين همه‌ اين دوره از زندگي ويژگي‌‌هاي خاص خود را دارد كه اگر به آن توجه نكنيم ممكن است اين دعا به نظرمان نفريني شود كه در قالب دعا شنيده‌ايم. تغذيه مناسب از مواردي است كه به هر چه سالم‌تر سپري شدن اين دوره منجر خواهد شد.
سالمندي پديده طبيعي است كه به مرور زمان با تغييرات فيزيولوژيك همراه است. روند اين تغييرات در افراد گوناگون يكسان است ولي سرعت انجام آن متفاوت است. در واقع پيري كاهش قواي رواني و جسمي‌ است كه در اثر گذشت زمان روي مي‌دهد و يك فرآيند طبيعي از تغييرات مربوط به زمان است كه با تولد شروع شده و در سراسر زندگي ادامه مي‌يابد. دوران پس از 60 سالگي را دوران سالمندي مي‌نامند.
سالمندان از گروه‌‌هاي آسيب پذير جامعه هستند كه به مراقبت‌هاي ويژه نيازمندند. مراقبت از سالمندان به آگاهي‌هاي فني و پيچيده نياز ندارد. اگر اطرافيان، افراد خانواده و فرد سالمند بعضي از نكات را بدانند و رعايت كنند، مي‌توان از بسياري از حوادث ناگواري كه براي سالمندان رخ مي‌دهد پيشگيري کرده و شرايطي را فراهم ساخت كه سالمند خود را در خانواده فرد مفيدي احساس كرده و سربار نداند.

تغذيه سالمندان
 

با توجه به پيشرفت‌هاي علم پزشكي و بهداشتي، متوسط عمر انسان افزايش يافته است. پيرشدن و سالخوردگي با كاهش تدريجي فعاليت‌هاي فيزيكي و افزايش بيماري‌هاي مزمن همراه مي‌شود. بهبود تغذيه تا حد زيادي قادر است از بروز اين مشكلات پيشگيري كند و يا آنها را تخفيف دهد. به همين دليل يكي از مسايل مهم سالمندان وضعيت تغذيه آنهاست. نوع تغذيه در دوره سالمندي بسيار مهم است زيرا اضافه وزن، فشارخون بالا، چربي خون بالا و قند خون بالا از مشكلات شايعي هستند كه تغذيه صحيح به كنترل آنها كمك مي‌كند. به علاوه با افزايش سن، توده عضلاني و سوخت و ساز بدن كاهش مي‌يابد، مصرف غذا كمتر مي‌شود و تغييراتي در بدن ايجاد مي‌شود كه احتمال سوء تغذيه را بيشتر مي‌كند.
با يك برنامه غذايي صحيح، مي‌توان خطر ابتلا به بيماري‌ها را كاهش داد.

نياز‌‌هاي تغذيه‌اي سالمندان
 

نيازهاي تغذيه‌اي به موازات افزايش وزن تغيير مي‌كند. ممكن است در اين دوره نياز به برخي از مواد مغذي افزايش يابد در حالي كه نياز به برخي ديگر افزوده شود. به‌اين نياز‌‌ها در دوره سالمندي اشاره مي‌كنيم:

انرژي
 

نياز به انرژي با بالارفتن سن كاهش مي‌يابد كه اين به علت فعاليت بدني كمتر و كاهش توده عضلاني است. در صورت دريافت مازاد بر نياز انرژي مشكلات و عوارضي مانند چاقي، فشارخون و بيماري‌هاي قلبي‌ ‌عروقي براي سالمند ايجاد مي‌شود.

پروتئين
 

نيازهاي پروتييني (بر حسب گرم براي هر كيلو گرم وزن بدن) با بالارفتن سن تغييري نمي‌كند ولي اغلب به علت كاهش انرژي دريافتي و تغيير ذايقه به مقدار كافي تامين نمي‌شود. بنابراين بايد به تامين مناسب مقدار مورد نياز پروتئيني در اين دوره توجه شود.

كربوهيدرات
 

مانند تمام سنين توصيه مي‌شود كه كربوهيدرات بيش از نيمي ‌از انرژي دريافتي را تشكيل دهد. فيبر غذايي به مقدار 20 تا 35 گرم روزانه توصيه مي‌شود.

چربي
 

سالمندان سالم، مي‌توانند حداكثر 30 درصد از كالري روزانه خود را از چربي دريافت كنند. مقدار چربي‌هاي اشباع نبايد بيش از 8 تا 10 درصد انرژي روزانه را تشكيل دهد. بايد مقدار كلسترول دريافتي كنترل شود تا مقادير مصرفي آن زياد نباشد.

ميزان مايعات مورد نياز سالمندان
 

توجه به دريافت كافي مايعات در سالمندان از مسايل مهم است. در دوران سالمندي سه تغيير عمده موجب افزايش احتمال كم آبي بدن مي‌شود: كاهش حجم آب بدن، كاهش توانايي تغليظ ادرار به‌وسيله كليه‌‌ها وكاهش احساس تشنگي، علايم كمبود آب در بسياري از سالمندان ممكن است به صورت خشكي لب‌ها، گود افتادن چشم‌ها، تب، يبوست، كاهش حجم ادرار و تهوع باشد بنابراين توجه به مصرف كافي آب و مايعات در اين دوران اهميت ويژه‌اي دارد. فرد سالمند بايد براي جلوگيري از كم آب شدن بدن روزانه حداقل شش تا هشت ليوان مايعات و ترجيحا آب ساده بنوشد.

ويتامين‌ها و مواد معدني
 

نياز به ويتامين D، ويتامين B12 و كلسيم در سالمندان تغيير مي‌كند.

سالمندي و مشكلات مربوط به تغذيه
 

مشکلاتي كه بر چگونگي تغذيه سالمندان تاثير مي‌گذارند به سه دسته اصلي طبقه‌بندي مي‌شوند: مشکلات روحي و رواني، مشکلات مربوط به شرايط زندگي و مشکلات جسمي‌

تغيير شرايط زندگي
 

ممکن است سالمند تنها آشپزي بلد نباشد يا از آشپزي کردن خوشش نيايد. ممکن است سالمنداني که در آمد کافي ندارند از عهده خريد مواد غذايي مناسب بر نيايند و نتوانند مخارج لازم براي تهيه يک غذاي سالم را بپردازند.

ميزان تحرک بدني
 

اغلب چه به دليل افزايش سن و چه به دليل بروز برخي از بيماري‌‌ها توانايي تحرک بدني در سالمندان کاهش پيدا مي‌کند. در چنين شرايطي تلاش براي تهيه غذا ممکن است به کاري سخت تبديل شود.

کاهش سوخت‌و‌ساز بدن
 

هم‌زمان با تغييرات ناشي از افزايش سن به ازاي هر سال پس از 40 سالگي سوخت و ساز بدن کم مي‌شود. به همين دليل اگر همچنان به خوردن غذا به مقداري که پيش از آن و در دوران جواني عادت داشته‌ايد، ادامه دهيد اضافه وزن پيدا خواهيد کرد. کم شدن تحرک بدني اين اضافه وزن را تشديد مي‌کند.

تغيير ذايقه و اشتها
 

با بالا رفتن سن حس‌‌هاي بويايي و چشايي ضعيف مي‌شوند. ممکن است شما متوجه سوختن غذا نشويد. ممکن است بوي ماندگي غذا را تشخيص ندهيد و در معرض مسموميت غذايي قرار بگيريد. به علاوه ممکن است به همين علت بيشتر از مقدار مورد نياز ادويه به غذا اضافه کنيد در حالي که براي مثال نياز شما به مصرف نمک در دوران سالمندي بسيار کم شده است.
کم شدن اشتها در دوران سالمندي علت‌‌هاي گوناگوني دارد. احساس تنهايي و افسردگي موجب بي‌ميلي نسبت به غذا مي‌شود. عوارض جانبي بعضي از دارو‌‌ها که براي بيماري‌‌هاي خود استفاده مي‌کنيد مي‌تواند علت ديگري براي کاهش اشتهاي شما باشد. ممکن است شما طعم غذاي رژيمي‌ را که بايد استفاده کنيد، دوست نداشته باشيد و به همين دليل رغبتي براي مصرف آن نداشته باشيد.

مشکل در هضم غذا
 

به دليل تغييرات دستگاه گوارش اغلب ترشح اسيد معده کاهش پيدا مي‌کند. کاهش اسيد معده هضم و جذب بعضي از ويتامين‌‌ها و املاح مهم با مشکل مي‌کند و ممکن است شما به کمبود آنها مبتلا شويد. ويتامين‌‌هايي مانند ويتامين B6 و B12 و اسيد فوليک از اين گروه هستند. اين ويتامين‌‌ها در تامين انرژي و حفظ هوشياري ذهني، تامين سلامت سيستم گردش خون و تقويت حافظه نقش اساسي دارند.

عوامل رواني
 

عوامل روحي و رواني مانند تنهايي و افسردگي بر تغذيه شما اثر مي‌گذارند. در بعضي از افراد اين مشکلات موجب نخوردن غذا و در بعضي سبب پر خوري مي‌شود. اگر از اين بابت فشار روحي احساس مي‌کنيد با يک متخصص مشورت کنيد.
منبع: http://salamat.com