زمستان با 10 دردسر
شايع‌ترين مشکلات طبي در زمستان
در«پرونده»اين هفته قصد داريم به 10 مورد از شايع‌ترين مشکلات سلامت جسم و روان در فصل زمستان و نکات ايمني و بهداشتي پيشگيرانه و مراقبت از سلامت در اين خصوص اشاره کنيم.
مسموميت با مونوکسيدکربن؛ مرگ‌هاي خاموش
به استناد آمار رسمي سازمان پزشكي قانوني كشور، در نيمه اول امسال 257 نفر از هموطنانمان در اثر استنشاق گاز مونوكسيدكربن جان خود را از دست داده‌اند. هرچند اين آمار، صرفا مربوط به موارد مرگ و مير ارجاعي به مراكز پزشكي قانوني كشور بوده و آمار واقعي بيش از اين است، با اين وجود، تعداد تلفات انساني در نيمه اول سال جاري نزديك به 15 درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل رشد داشته است.
با افزايش سرماي هوا، خطر گازگرفتگي و مرگ ناشي از گاز مونوكسيدكربن بيشتر مي‌شود؛ به‌گونه‌اي كه در 4 سال گذشته بين 68 تا 76 درصد آمار مرگ خاموش در 5 ماه پاياني سال (آبان تا اسفند) اتفاق افتاده است. به دليل سرماي هوا در سه ماه فصل بهار نيز مرگ‌هاي خاموش افزايش پيدا ميکند.
در فصل سرد، هر لحظه ممكن است شاهد افت ناگهاني دماي هوا شويم كه پيامد آن هجوم خانواده‌ها به سمت وسايل گرمايشي براي نجات از سرماست. عدم توجه به ساده‌ترين نكات ايمني مي‌تواند تلخ‌ترين وقايع را براي خانواده‌ها در پي داشته باشد؛ همان‌گونه كه به دلايل متعدد شاهد هستيم كه در 5 ماه پاياني 4 سال گذشته به‌طور متوسط روزانه 4 تا 5 نفر از هموطنانمان جان خود را از دست داده‌اند. ملاحظه مي‌كنيم كه ركورد متوسط تلفات انساني در 4 سال گذشته در برخي از ماه‌ها به 9 نفر در روز نيز رسيده است (ماه‌هاي دي 85 و 86) و اين يك فاجعه بزرگ ملي محسوب مي‌شود.
بر اساس گزارش تحليلي سازمان آتش نشاني كلان شهر تهران در مورد حوادث سال 86 شهر تهران، علت بروز 73 درصد حوادث به انسان، 25 درصد به ساختمان و 2 درصد به وسيله گازسوز مورد استفاده مرتبط بود. نكته و يادآوري مهم اينكه، ريشه بسياري از حوادثي كه عامل و مقصر آن انسان يا همان استفاده كننده است، به مشكلات اساسي و ساختاري ساختمان بر مي‌گردد و علت اصلي آن، عدم اجراي صحيح دودكش استاندارد و يا اساسا وجود نداشتن دودكش و عدم پيش‌بيني تهويه مناسب هوا است كه در نتيجه آن، ساكنان ساختمان به ندرت آگاهانه و عمدتا ناآگاهانه، به روش‌هاي غيرايمن و استفاده از لوازم گازسوز اما بدون پيش‌بيني لازم براي خروج محصولات احتراق يعني گاز مونوكسيدكربن از محيط زندگي رو مي‌آورند. به گفته كارشناسان آتش‌نشاني و شركت گاز، حداقل 80 درصد حوادث ريشه در عامل ساختمان دارد.
18 توصيه ايمني براي پيشگيري از مرگ‌هاي خاموش
از كاركرد صحيح و ايمن دودكش لوازم گاز سوز محل سكونت خود اطمينان حاصل كنيد. با افراد متخصص مشورت كنيد و براي اصلاح اشكالات احتمالي دودكش، از آنها كمك بگيريد.
سرد بودن بدنه دودكش وسايل گازسوز، نشان‌دهنده عدم كاركرد صحيح دودكش و انتشار گاز خطرناك مونوكسيد كربن به محل زندگي خانواده شماست. به‌طور مستمر و هر روز از كاركرد صحيح دودكش اطمينان حاصل كنيد.
ممكن است مسير دودكش‌هاي ساختمان شما به دلايل متعدد مسدود شده باشد. از باز بودن مسير دودكش در شروع فصل سرما اطمينان حاصل كنيد.
دودكش وسايل گازسوز با مكش طبيعي (بدون فن) بايد در انتهاي خروجي آن در پشت بام ساختمان به كلاهك H مجهز باشد.
هر وسيله گازسوز دودكش‌دار بايد يك دودكش استاندارد و مستقل داشته باشد. از اتصال چند وسيله گاز سوز به يك دودكش مشترك پرهيز کنيد.
از اتصال هود آشپزخانه به رابط دودكش وسايل گازسوز اكيدا خودداري كنيد.
دودكش وسايل گازسوز نبايد طول افقي زيادي داشته باشد و به هيچ عنوان نبايد رو به پايين باشد.
از دستكاري، جابه‌جايي، نصب و تعمير وسايل گازسوز جدا بپرهيزيد و از خدمات سرويس‌كاران مجاز استفاده کنيد.
از نصب و استفاده از هرگونه لوازم گاز سوز در حمام، رخت‌كن، سرويس‌هاي بهداشتي، اتاق خواب و فضاهاي بسته فاقد جريان هوا اكيدا خودداري كنيد.
شومينه‌هاي ساختماني به ميزان زيادي گاز مونوكسيدكربن را وارد محل سكونت شما مي‌كنند، در نتيجه به هيچ عنوان از شومينه براي زمان طولاني و به عنوان تنها وسيله گرمايشي استفاده نكنيد.
به هيچ عنوان از اجاق‌هاي خوراك‌پزي يا پلوپز‌ها براي گرمايش محل سكونت خود استفاده نكنيد.
شعله كوتاه و زرد رنگ وسايل گازسوز نشانه بدسوزي، احتراق ناقص و توليد بيش از حد مجاز گاز مونوكسيدكربن و در نتيجه نشانه خطر جدي براي اعضاي خانواده است.
قرار دادن دودكش بخاري در ظرف آب، گاز مونوكسيدكربن را از بين نمي‌برد و ساكنان محل شما همچنان در معرض خطر گازگرفتگي و مسموميت قرار دارند.
از استفاده طولاني‌مدت و هم‌زمان از چند وسيله گازسوز در محل سكونت خانواده پرهيز كنيد، مگر اينكه از تهويه و جريان مناسب هوا مطمئن شويد.
اگر وسايل گازسوزي مانند بخاري، آبگرمكن يا شومينه در محل سكونت خود داريد، تمام درزهاي در و پنجره‌ها را نبنديد و از ورود هواي تازه و جريان هوا اطمينان حاصل كنيد.
در خريد وسايل گازسوز به ايمني محصول، نشان استاندارد ملي، گارانتي معتبر و دسترسي به خدمات پشتيباني توجه كنيد تا از خطرات احتمالي پيشگيري كنيد.
به محض بروز علايم مسموميت ناشي از گاز مونوكسيد كربن مانند سرگيجه، سردرد، خواب‌آلودگي، سنگيني هوا و ... به سرعت پنجره‌ها را باز كرده و وسيله گاز سوز را خاموش كنيد.
آمار مقايسه‌اي مرگ و مير ناشي از گازگرفتگي ارجاعي به مراكز پزشكي قانوني كشور طي سال‌هاي 84 تا 88
|
|
1384 |
1385 |
1386 |
1387 |
1388 |
|
فروردين |
86 |
75 |
104 |
86 |
98 |
|
ارديبهشت |
55 |
29 |
45 |
43 |
52 |
|
خرداد |
35 |
28 |
27 |
34 |
48 |
|
تير |
37 |
30 |
25 |
23 |
16 |
|
مرداد |
32 |
19 |
10 |
25 |
23 |
|
شهريور |
22 |
13 |
19 |
13 |
20 |
|
مهر |
35 |
36 |
22 |
32 |
|
|
آبان |
73 |
58 |
50 |
63 |
|
|
آذر |
90 |
198 |
127 |
98 |
|
|
دي |
159 |
259 |
278 |
162 |
|
|
بهمن |
178 |
132 |
199 |
126 |
|
|
اسفند |
105 |
96 |
118 |
84 |
|
|
جمع |
907 |
973 |
1024 |
789 |
257 |
افتادن و ليز خوردن
دکتر منصور آذربال، ارتوپد فوق تخصص مفاصل مصنوعي و استاديار دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، در گفتگو با خبرنگار «سلامت» به اين نکته اشاره ميکند که: «زمين خوردن در سالمندان به 2 دليل عمده اتفاق ميافتد؛ اول به دليل وضعيت سلامت بدن، سن و توانايي بينايي در يک فرد و دوم، به دليل سرما، يخ و برف يا موانع سر راه. از آنجا که پوکي استخوان در سالمندان شايع‌تر است، گاهي زمين خوردن و يک ضربه کوچک مي‌تواند سبب بروز شکستگي به ويژه در ناحيه مچ دست و ناحيه انتهايي فوقاني ران يا لگن شود.» به عقيده وي، شکستگي لگن در سالمندان معضل بزرگي است زيرا درمان آن نياز به عمل جراحي دارد اما ناتواني و سلامت نبودن قلب، ريه و کليه سبب مي‌شود فرد توانايي عمل و بي‌هوشي را نداشته باشد و جان خود را قبل از عمل يا حين يا بعد از آن به دليل عدم توان‌بخشي خوب آن از دست بدهد. دکتر آذريال درباره پيشگيري از اين مشکل نيز مي‌گويد: «بهترين راه پيشگيري در درجه اول، بهبود وضعيت جسمي سالمندان است. اگر سالمندي دچار ضعف بينايي است بايد به اين مورد رسيدگي کند. استفاده از عصا براي قدم برداشتن استوارتر، پوشيدن شورت‌هاي ابري براي پيشگيري از آسيب ديدن لگن در صورت زمين خوردن، برداشتن موانع از مسير راه و روشن بودن مسيري که در آن قدم برمي‌دارند، رد شدن از مسيرهاي خشک و بدون يخ و برف و همچنين پوشيدن کفش مناسب مي‌تواند تا حد زيادي از زمين خوردن سالمندان و اتفاقات ناخوشايند بعدي پيشگيري کند.»
سرماخوردگي و آنفلوآنزا
مشکلات قلبي
دکتر محمدرضا رجبي، فوق‌تخصص قلب و عروق و عضو هيات علمي دانشگاه شاهد در اين باره مي‌گويد: «افزايش سکته قلبي در زمستان صد درصد پايه علمي ندارد و به طور قطعي به اثبات نرسيده اما چند عامل در فصل زمستان سبب تشديد بيماري‌هاي قلبي مي‌شوند، يکي خود فصل سرماست که سيستم سمپاتيک را تحريک ميکند و سبب تشديد دردهاي قلبي و آنژين قلبي مي‌شود. همچنين در اين فصل مشکلاتي مانند آلودگي هوا و بيماري‌هاي تنفسي، عفونت‌هاي ريوي و انواع بيماري‌هاي ويروسي شيوع زيادي دارد و افرادي که بيماري‌هاي قلبي دارند به دليل بالا بودن سن‌شان مستعد ابتلا به بيماري‌هاي عفوني و ويروسي، آنفلوآنزا هستند که اين عوامل خود زمينه را براي تشديد بيماري قلبي و سکته فراهم ميکند.»
بحث ديگر مربوط به حوزه روان‌شناسي است که گفته مي‌شود از نظر آماري ديده شده سکته قلبي و مشکلات قلبي عروقي در افرادي که زمينه افسردگي دارند و در فصول پاييز و زمستان بيشتر دچار افسردگي مي‌شوند، بيشتر است. توصيه ما به افراد مبتلا به ناراحتي‌هاي قلبي در اين فصل اين است که با مراقبت از خود از ابتلا به هر نوع بيماري عفوني، ويروسي تنفسي و آنفلوآنزا پيشگيري کنند. هرگونه عفونت ويروسي سبب تحريک ايمني و بروز التهاب در بدن مي‌شود. براي وقوع سکته قلبي و بيماري‌هاي قلبي، التهاب يکي از بدترين عوامل منفي و خطرناک است. تمامي مسايلي که در رابطه با آنفلوآنزا اين روزها روي آن تاکيد مي‌شود مثل شستن مرتب دست‌ها، تماس نداشتن با افراد مبتلا، رفت و آمد کمتر در محيط‌هاي شلوغ و پرتراکم و... براي تمامي بيماري‌هاي عفوني و تنفسي صدق ميکند و به ويژه افراد مسن، افراد مبتلا به ديابت، افراد مبتلا به ناراحتي‌هاي قلبي، ريوي و افراد پرخطر بايد اين مسايل را جدي گرفته و در صورت نياز واکسن آنفلوآنزاي فصلي و آنفلوآنزاي نوع A را در اول فصل سرما بزنند. مراقبت‌هاي معمول بايد براي پيشگيري از ابتلا به بيماري‌هاي عفوني رعايت شود. در رابطه با فعاليت‌هاي بدني بايد گفت احتمال آنژين قلبي در افراد مبتلا به ناراحتي‌هاي قلبي به ويژه در فصل سرد سال در اوايل صبح بيشتر است و بايد داروهاي قلبي خود را به طور مرتب استفاده کنند. تحت نظر پزشک باشند و اگر با مختصري پياده‌روي و تحرک دچار علايم آنژين قلبي و دردهاي قلبي مي‌شوند، لازم است داروهاي درمان بيماري‌هاي عروق کرونري و آنژين قلبي آنها در طول روز و به ويژه اوايل صبح افزايش پيدا کند.
سرماي شديد و يخزدگي
دردهاي مفصلي و عضلاني
سوختگي‌ها
تصادفات رانندگي
ابتدا از اينکه باتري اتومبيل‌تان شارژ کافي دارد مطمئن شويد؛ چرا که اگر باتري به اندازه کافي شارژ نباشد، موتور اتومبيل در شرايط سرماي شديد قدرت کمي خواهد داشت.
از مناسب بودن لاستيک اتومبيل‌تان براي حرکت در خيابان‌هاي برفي مطمئن شويد. براي بسياري از مناطق کشور استفاده از لاستيک‌هاي چهار فصل مناسب به نظر مي‌رسد اما اگر در مناطق کوهستاني يا شمالي کشور زندگي مي‌کنيد، بهتر است از لاستيک‌هاي عاج‌دار مخصوص شرايط زمستاني استفاده کنيد.
از اندازه مناسب زنجير چرخ‌هاي اتومبيل‌تان مطمئن شويد. زنجير چرخ‌ها بايد درست به اندازه لاستيک‌هاي اتومبيل‌تان باشند. نه بزرگ‌تر و نه کوچک‌تر. زنجيرهاي ناهماهنگ با اندازه لاستيک اتومبيل کارايي لاستيک را پايين مي‌آورند.
به طور معمول فشار باد لاستيک اتومبيل‌تان را چک کنيد. معمولا لاستيک اتومبيل هم‌زمان با پايين آمدن دماي هوا کم‌باد مي‌شود. براي اينکه روي خيابان برفي يا يخي بهتر حرکت کنيد اقدام به کم کردن فشار باد لاستيک‌تان نکنيد.
از عملکرد درست و صحيح برف پاک‌کن‌هاي شيشه جلو و عقب اتومبيل‌تان اطمينان حاصل کنيد. مطمئن شويد در مخزن آب براي پاک‌کردن شيشه جلوي اتومبيل آب مخصوص حاوي ضديخ ريخته‌ايد. از انباشته شدن برف ويخ روي شيشه جلوي اتومبيل، پنجره‌ها و آينه بغل اتومبيل‌تان جلوگيري کنيد.
مطمئن شويد که در رادياتور اتومبيل‌تان به اندازه کافي ضديخ و آب ريخته‌ايد.
اگر چه خيليها ترجيح ميدهند در روزهاي برفي از شستن اتومبيل‌شان خودداري کنند (چون مي‌دانند روزهاي بعد باز هم به حال اول خود بازمي‌گردد) اما به ياد داشته باشيد که انباشته شدن کثيفي و گل و لاي روي بدنه و برخي قطعات در زير اتومبيل‌تان عمر اتومبيل را بسيار کم ميکند. براي به حداقل رساندن زنگ‌زدگي بدنه اتومبيل شستن روزانه و استفاده از واکس‌هاي مخصوص بدنه لازم و ضروري است.
هنگام رانندگي به آرامي ترمز کنيد. هنگام سرعت گرفتن و پيچيدن نيز عجله نکنيد. از اتومبيل جلوي خود فاصله بگيريد. هيچ وقت نمي‌توانيد پيش‌بيني کنيد چه وقت روي يخ و برف سُر مي‌خوريد. فاصله مناسب موجب مي‌شود بتوانيد اتومبيل‌تان را کنترل کنيد.
اگر اتومبيل‌تان شروع به سُر خوردن کرد، ترمز نکنيد. کمي گاز بدهيد، سپس ترمز کنيد. بعد از آن اتومبيل را خلاص کنيد. اگر چرخ‌هاي عقب اتومبيل‌تان شروع به سُر خوردن کرد، به آرامي فرمان را به سمتي که مسيرتان است، بچرخانيد. عجله نکنيد و فرمان را سريع نچرخانيد چون روند سُر خوردن اتومبيل سريع‌تر مي‌شود اما اگر چرخ‌هاي جلوي اتومبيل سُر خورد، از سرعت خود بکاهيد تا اتومبيل به اندازه کافي کند شود تا لاستيک‌ها بار ديگر با زمين درگير شوند.
در مواقعي که خودرو در زمستان دچار نقص فني مي‌شود، نفوذ سرما به داخل خودرو ممکن است موجب آزار سرنشينان شود. به همين دليل همراه داشتن لباس‌هاي گرم، کلاه و دستکش و پتو در اين مواقع لازم است. همچنين کفش‌هاي زمستاني مناسب هم در کنترل به موقع خودرو و در صورت لزوم راهپيمايي براي کمک گرفتن از ديگران مفيد است. فراموش نکنيد اگر به هر صورت گرفتار سرماي زياد در زمستان شده و در مناطق سرد زمستاني مجبور به توقف شديد، سعي کنيد خونسردي خود را حفظ کرده و به هيچ عنوان بدون تجهيزات لازم در سرما نخوابيد. داشتن حداقل چهار پتو در اتومبيل و خوراکي‌هايي مانند خرما و کشمش در مسافرت‌هاي زمستاني ضروري است.
آتش سوزي‌ها
فصل فصل افسردگي است
اين‌ها مشخصه‌هاي افسردگي است اما افسردگي انواعي دارد و برخي از انواع آن از يک الگوي فصلي پيروي ميکند. معمولا اين نوع اختلالات در فصول خاص و به ويژه فصل‌هايي که هوا سرد و يا روزها کوتاه است، پيش مي‌آيد. نتايج نشان داده سرما سبب بروز افسردگي در برخي افراد (افرادي که از نظر شخصيتي و ژنتيکي، آمادگي‌هايي دارند) مي‌شود و حس ملال، به ويژه درطول صبح، در آنها به وجود مي‌آيد. اين حس معمولا بعد از ظهر‌ها کمتر مي‌شود و طول دوران افسردگي به فصل سرد خلاصه مي‌شود و با فرا رسيدن بهار اين حالات از بين مي‌رود. در افسردگي فصلي پرخوابي بيش از کم‌خوابي بروز ميکند و فرد احساس عدم لذت، ديد منفي نسبت به خود و اطرافيان و محيط پيدا ميکند. درمان مربوط به اين نوع افسردگي شامل دارودرماني و نور درماني مي‌شود. در نوردرماني فرد در روزهايي خاص يا وقت‌هايي در روز در معرض نور با طيف خاص قرار مي‌گيرد. اين نور بيشتر مشابه طيف نور آفتاب است و معمولا درمان به اين روش موثر است. تحقيقات نشان داده است افرادي که زياد در مکان‌هاي بسته و تاريک به طور مداوم زندگي مي‌کنند و در صورتي که از نظر ژنتيکي و شخصيتي آمادگي ابتلا به افسردگي را داشته باشند، بيشتر در معرض افسردگي‌هاي فصلي قرار دارند. به همين دليل توصيه مي‌شود افراد شرايط زندگي و محيطي را از نظر بهداشت رواني رعايت کنند و به خصوص در مدارس اتاق‌ها نورگيري مناسب داشته باشد. همچنين لازم است محل کار و محل زندگي نورگيري کامل و تهويه مناسب داشته باشد.
منبع: http://www.salamat.com
/ج
