گفتگو با دكتر غلامحسين غفارپور، متخصص پوست و مو
از جمله شکايت‌هاي شايع کودکان و بزرگسالان در اين آب و هواي گرم، عرق کردن، بدبويي تن و عرق‌سوزشدن است. براي آنکه با روند و علت‌هاي عرق کردن و راه‌هاي مواجهه با بوي بد آن و التهاب‌هاي ناشي از عرق‌سوزشدن بيشتر آشنا شويم، پاي صحبت‌هاي دکتر غلامحسين غفارپور، مدير گروه پوست دانشگاه علوم پزشکي ايران نشسته‌ايم.
چرا برخي افراد بيشتر از سايرين عرق مي‌کنند؟
بعضي تعريق‌ها دلايل طبيعي دارد، مثل عرق کردن به دليل بالا رفتن دماي بدن، ورزش کردن يا خوردن غذاهاي پرانرژي اما برخي پرعرقي‌ها جنبه ژنتيکي دارد که شامل پرعرقي زيربغل، کف دست‌ها و پاها مي‌شوند که در اثر هيجان يا رانندگي به‌وجود مي‌آيد. اين نوع تعريق‌ها هيجاني بوده و گرما در بروز آن نقشي ندارد.
عوارض پرعرقي چيست؟
تعريق زياد در کف دست و پا در اثر هيجان مي‌تواند براي فرد مزاحمت ايجاد کند. در ضمن عرق زياد سبب ميشود لايه شاخي پوست رطوبت را در خود نگه دارد و در نتيجه لايه شاخي ضخيم‌تر شود و يک سري ميکروب‌ها سريعا رشد کرده و سبب تجزيه لايه شاخي پوست شوند که يک ماده پروتئيني است و در نتيجه باعث بروز بوي بد مي‌شوند. از سوي ديگر عرق زياد سبب ميشود رشد انواع ميکروب‌ها و قارچ‌ها بين انگشتان و کف پا شدت يافته و همين امر بر بوي بد پا مي‌افزايد.
چه بايد كرد؟
به اين افراد توصيه ميشود به صورت مرتب پاها را با صابون بشويند و از سنگ پا استفاده کنند تا لايه ضخيم شاخي را کم کند. در ضمن استفاده از جوراب‌هاي مناسب که تعريق را در خود نگه نمي‌دارد و کفش‌هايي که گرما را درون خود حفظ نمي‌کند، بسيار مهم است.
اصلا اين غدد عرقي در کدام نواحي بدن ما بيشترند و در چه زمان‌هايي فعال مي‌شوند؟
غدد عرق در بدن به 3 دسته تقسيم مي‌شوند. دسته اول غدد عرقي هستند که به‌طور طبيعي در اثر حضور در محيط گرم يا ورزش کردن يا خوردن غذاهايي مثل ادويه‌جات، کاکائو و فلفل فعال شده و سبب عرق کردن ما مي‌شوند. در اين حالت عرق کردن و تبخير آن سبب خنک‌شدن بدن ميشود. اين دسته از غدد عرق به‌طور متوسط حدود يک ميليون و 600 هزار تا 4ميليون بوده و در سرتا سر بدن پراکنده‌اند. البته برخي از سطوح پوست مثل لب‌ها يا گوش خارجي فاقد غدد مترشحه عرقي است. اما بوي زير بغل، ناف و سينه ناشي از برخي غدد عرق ديگري است که محل‌شان در زيربغل، کشاله ران، ناف و اطراف سينه است. ترشحات اين غدد حاوي کلسترول، تري‌گليسيريد، اسيدهاي چرب، برخي هورمون‌هاي مردانه، مواد قندي، آمونياک و آهن است. چربي‌‌اي که اين غدد روي پوست ايجاد ميکند، سبب پخش‌شدن عرق بر سطح پوست و کم شدن ناگهاني دماي بدن ميشود. بيشترين تراکم غدد عرق در کف دست‌ها و پاها و پس از آن در صورت در ناحيه پيشاني است. غدد مترشحه عرق توسط غدد تنظيم‌کننده دماي بدن که در کاسه سر و در هيپوتالاموس قرار دارد کنترل مي‌شوند.
غدد عرق از كي کار خودشان را آغاز مي‌کنند؟
غدد مولد عرق در 5 ماهگي زندگي درون رحمي در سر تا سر بدن يک جنين تشکيل و تکميل ميشود اما بدون فعاليت است. وقتي نوزاد متولد ميشود، بلافاصله فعاليت اين غدد آغاز ميشود و وقتي نوزاد در محل گرمي قرار مي‌گيرد، عمل تعريق اتفاق مي‌افتد.
مواد متشکله عرق چيست؟
عرق يک مايع استريل است که محتوي مقداري نمک طعام، جوش شيرين، پتاسيم، کلسيم، آمونياک، موادقندي و برخي آنزيم‌هاي هضم‌کننده مواد پروتئيني است. برخي پروتئين‌هاي ضدميکروبي، اوره و فلزات سنگين هستند و وقتي فرد آنها را مصرف يا استشمام کرده است، از طريق غدد عرق دفع ميشود.
عرق کردن چه فايده‌اي دارد؟
عمل تعريق، سبب تنظيم ميزان آب و املاح بدن و تنظيم دماي بدن ميشود. از سوي ديگر عرق وقتي روي سطح پوست قرار مي‌گيرد سبب ميشود لايه شاخي که خارجي‌ترين لايه پوست است، مرطوب شده و باعث لطافت و شادابي سطح پوست ميشود. غدد مترشحه عرق وظايف سنگيني دارد. در گرما يا وقتي دماي حرارت بدن فرد بالا مي‌رود و تب ميکند، حالت ناخوشايندي به او دست مي‌دهد، عمل تعريق با قرار دادن عرق بر سطح پوست و بخار شدن آن دماي بدن فرد را پايين آورده و سبب خشک شدن او ميشود. از سوي ديگر براي درمان بيماري‌هاي قارچي سطحي پوست، وقتي دارو براي بيمار تجويز ميشود تا به‌طور خوراکي مصرف شود، دارو در بدن به برخي ترکيبات ضدقارچي فعال تبديل ميشود و از طريق غدد مترشحه عرق خارج شده و در سطح پوست قرار مي‌گيرد و در مواجهه با قارچ‌ها آنها را از بين مي‌برد.
آيا بدبو بودن عرق، طبيعي است؟
اين ترشحات به خودي خود بدبو نيستند اما وقتي در زير بغل با ميکروب‌ها تجزيه مي‌شوند، تبديل به يک سري مواد بدبو مي‌شوند. براي درمان بوي بد زيربغل، کشاله ران و ناف توصيه ميشود به‌صورت مرتب از ليف استفاده کنند، حمام بروند، لباس‌هاي زير را عوض کنند و از شامپوهايي مثل زينک پلوسيون و... استفاده کنند که در نتيجه مراعات اين نکات تعداد ميکروب‌ها و باکتري‌ها کم ميشود و در نهايت مي‌توانند از دئودرانت‌ها براي کاهش بو استفاده کنند.
استفاده از اين دئودرانت‌ها بي‌ضرر است؟
البته دئودرانت حاوي مقاديري مواد محرکه خوشبوکننده و کلرول آلومينيوم است که ميزان ترشح عرق را کاهش مي‌دهند. استفاده از اين نوع مواد مي‌تواند تحريکات پوستي مانند خارش و سوزش را به دنبال داشته باشد. اگر اين‌طور باشد، فرد لازم است دئودرانت خود را عوض کند.
دليل عرق‌سوز شدن چيست؟
گاهي ماندن عرق روي پوست به دليل املاحي که دارد ايجاد سوزش ميکند. بهترين کار شستن عرق با آب و استفاده از يک کرم بعد از آن است. عرق‌سوز شدن يکي از بيماري‌هاي شايع فصل تابستان است که در اثر مسدود شدن کانال غدد ترشحي عرق اتفاق مي‌افتد. پوشيدن لباس‌هايي که بافت فشرده دارند و مانع از خروج گرما مي‌شوند از جمله دلايل اصلي عرق‌سوزشدن‌هاست. عرق‌سوزشدن به شکل شايع در شيرخواران خصوصا در نوزادان ديده ميشود زيرا نوزاد پس از به دنيا آمدن در محيط گرم نگه داشته ميشود و چون قدرت ترشح عرق تکامل نيافته، ممکن است طي عرق مجاري بسته شده و دچار عرق‌سوز شود. عرق‌سوز قرمز بيشتر در کودکاني که ورزش مي‌کنند، افراد بالغي که در محيط گرم کار مي‌کنند يا لباس‌هاي زياد مي‌پوشند، ديده ميشود. در اين افراد عرق زياد سبب متورم شدن سوراخ عرق و بسته شدن مجاري ميشود. در اين افراد عرق‌سوز به شکل دانه‌هاي قرمز در گردن و تنه ايجاد ميشود و به همراه خود سوزش و خارش دارد.
توصيه شما براي پيشگيري يا درمان عرق‌سوز چیست؟
براي درمان عرق‌سوز بايد فرد به يک محيط خنک منتقل شود تا کم‌کم مجاري بسته شده باز شود. استفاده از کرم اوسرين يا لالونين يا پمادهاي کورتيکواستروييدي مثل هيدروکورتيزون يا پمادهاي ضدميکروبي مي‌تواند موثر باشد. بهترين توصيه براي پيشگيري از عرق‌سوز شدن پوشيدن لباس‌هايي با بافت فاصله‌دار براي عبور دادن گرما و هوا است.
منبع:www.salamat.com
