قرص اعصاب بخوريم يا نخوريم؟
گفتگو با دكتر محمدرضا خدايي درباره شايعات موجود پيرامون داروهاي روان‌پزشکي
داروهاي اعصاب، اعتيادآورند؟ کلي عارضه دارند؟ آدم را چاق مي‌کنند؟ و هزار و يک عارضه ديگر؟! واقعا اين داروهايي که روان‌پزشکان به ما ميدهند، چقدر مفيدند و چقدر مضر؟ دکتر محمدرضا خدايي، روان‌پزشک و عضو هيات علمي دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي به اين سوال‌ها پاسخ مي‌دهد. .
اولين انتقادي که خيلي‌ها به داروهاي روان‌پزشکي دارند، خواب‌آور بودن اين داروهاست. واقعا اين ادعا درست است؟
ببينيد؛ درمان مثل يک ترازوست که بايد بين منافع داروها و عوارض آنها حالت توازن ايجاد شود. بايد منافع و مضرات را بسنجيم. داروهاي روان‌پزشکي فوايد بسياري دارند و در کنارش عوارضي هم دارند. هر چه يک بيماري ناشناخته‌تر باشد شايعات درباره‌اش بيشتر مي‌شود؛ مثلا آن‌قدر که آنفلوآنزا شناخته شده، افسردگي شناخته نشده. ما انواع و اقسام داروهاي روان‌پزشکي داريم؛ داروهاي ضداضطراب، ضدترس، ضدجنون، اشتهاآور، خواب‌آور و... نمي‌توان گفت همه اينها خواب‌آورند. برخي داروها توهم بيمار را کنترل مي‌کنند يا بدبيني‌هاي خطرناک او را کاهش ميدهند اما ممکن است در کنارش عوارضي مثل خشکي دهان، افزايش اشتها يا خواب‌آلودگي داشته باشند. گاهي اوقات نيز عوارض دارو نشان‌دهنده بهبودي بيمار است. داروهايي مانند ديازپام، آلپرازولام و کلرديازپوکسايد خواب‌آورند اما نمي‌توان همه داروهاي اعصاب را خواب‌آور ناميد. ضمن اينکه اصلا خاصيت برخي از داروها همان خواب‌آور بودن آنهاست و البته هيچ دارويي نبايد بدون تجويز پزشک و خودسرانه مصرف شود.
تصور ديگري که درباره داروهاي روان‌پزشکي وجود دارد، اعتيادآور بودن آنهاست و دليلي که باعث مي‌شود بعضي‌ها از خوردن اين داروها امتناع کنند، وابستگي به دارو است. اين تصورها درست‌اند؟
برخي از داروهاي روان‌پزشکي اگر به صورت مداوم مصرف شوند، مي‌توانند ايجاد وابستگي و تحمل کنند و قطع مصرف آنها اگر به سرعت انجام شود، بي‌قراري ايجاد مي‌کند. ما به اين حالت، وابستگي دارويي مي‌گوييم که بيشتر در مواقعي رخ مي‌دهد که دارو خودسرانه مصرف مي‌شود. به عنوان نمونه، در مورد بيماري اسکيزوفرنيا درمان آن زمان‌بر است و دليل بر اين نيست که فرد به اين دارو اعتياد پيدا کرده است؛ مثل بيماري فشارخون است که بيمار بايد براي کنترل بيماري‌اش تا مدت‌هاي طولاني دارو مصرف کند. برخي از افسردگي‌‌ها با افکار خودکشي همراه است. لازم است مبتلايان حدود 2 سال دارو مصرف کنند و نبايد دارويشان را قطع کنند و نمي‌توان گفت به دارو وابسته شده‌اند چون در برخي از بيماري‌ها روند بيماري طولاني است. اما بايد توجه داشته باشيد داروها را زير نظر پزشک مصرف کنيد و با توصيه اطرافيان‌تان هر دارويي را استفاده نکنيد. اگر داروهاي ضداضطراب و مسکن‌هايي مثل ترامادول بدون تجويز پزشک و خودسرانه مصرف شوند مي‌توانند ايجاد وابستگي کنند.
بيشتر داروهاي روان‌پزشکي اين عارضه را ندارند، اما ممکن است برخي از داروها روي تمرکز افراد تاثير بگذارند که به مرور زمان برطرف مي‌شود. داروهاي ضدافسردگي و ضداضطراب اوايل درمان روي هوشياري تاثير مي‌گذارد ولي اين تاثير در ادامه درمان از بين مي‌رود. تاکيد مي‌کنم که نبايد هيچ دارويي را خودسرانه مصرف کنيد چون ممکن است از عوارض آن آگاهي نداشته باشيد و چنين كاري خطرناک است. ممکن است دچار تاري ديد شويد يا روي تمرکزتان تاثير بگذارد و نبايد در آن زمان رانندگي کنيد، اما اگر پيش پزشک برويد پزشک به شما اطلاعات لازم را مي‌دهد يا مي‌تواند داروهايي را در کنار آن برايتان تجويز کند.
برخي از بيماراني که داروهاي اعصاب مصرف مي‌کنند از چاقي و اضافه‌وزن شکايت دارند و مي‌گويند مصرف داروها سبب چاقي آنها مي‌شود.
خب، بله. برخي از داروهاي روان‌پزشکي افزايش اشتها و وزن ميدهند. اما اين موضوع هم به دليل تاثير دارو و هم به علت آرامشي است که به فرد دست مي‌دهد. گاهي اوقات برخي از بيماران تحرک کمتري دارند و با خوردن قرص‌ها آرامش پيدا مي‌کنند و ممکن است چاق شوند. بنابراين توصيه مي‌شود تحرک بدني داشته باشند و فعاليت‌هاي گروهي و کاردرماني‌هايي که پزشک تجويز مي‌کند، انجام دهند. در برخي از بيماري‌ها، تمايل فرد به خوردن مواد قندي و شيريني‌جات است و اينها به او آرامش مي‌دهد يا ممکن است به چيپس و پفک و... روي بياورد که چاق‌کننده هستند. بنابراين فرد بايدبراي کنترل وزن اقداماتي را انجام دهد. يک گروه داروها اين‌گونه هستند و برخي از داروها براي کنترل اشتهاست. پس نمي‌توان قانون کلي صادر کرد
بعضي‌ها مي‌گويند اين داروها تا زماني که مصرف مي‌شوند، احساس بهبودي به بيمار ميدهند اما زماني که خوردن آنها متوقف مي‌شود، علايم بهبودي افول مي‌کند. آيا اين همان اعتياد به دارو نيست؟< br /> البته داروهايي مثل آلپرازولام مي‌توانند اعتيادآور باشند. براي نمونه، اگر يک نفر مشغله ذهني دارد يا کم‌خواب است، شايد به داروخانه برود و يک دارو مثل آلپرازولام بگيرد و مصرف کند و بعد از يک مدت مصرف آن را قطع کند. او در اين حالت ممکن است احساس بي‌قراري کند و عصبي شود. بنابراين چنين داروهايي نبايد خودسرانه مصرف شوند؛ چون اولين نکته اين است که بايد نوع بيماري فرد تشخيص داده شود و بر مبناي آن دارو تجويز شود. اگر آلپرازولام بدون تجويز پزشک و خودسرانه براي مدت طولاني مصرف شود، ممکن است فرد به اين دارو وابستگي پيدا کند و بعد از آنکه اين دارو را ترک کرد، احساس خوبي نداشته باشد.
حرف آخر
به‌نظر من، مهم‌ترين مساله در مورد داروهاي روان‌پزشکي، پرهيز از مصرف خودسرانه آنهاست؛ چون اگر فردي بدون تشخيص بيماري، دارويي را مصرف کند؛ از عوارض و فوايد آن بي‌اطلاع است و ممکن است سلامت او به خطر بيفتد. بنابراين توصيه مي‌کنم حتما تحت نظر روان‌پزشک و به تجويز او داروهاي روان‌پزشکي را مصرف کنيد.
منبع:www.salamat.com
/ج
داروهاي اعصاب، اعتيادآورند؟ کلي عارضه دارند؟ آدم را چاق مي‌کنند؟ و هزار و يک عارضه ديگر؟! واقعا اين داروهايي که روان‌پزشکان به ما ميدهند، چقدر مفيدند و چقدر مضر؟ دکتر محمدرضا خدايي، روان‌پزشک و عضو هيات علمي دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي به اين سوال‌ها پاسخ مي‌دهد. .
اولين انتقادي که خيلي‌ها به داروهاي روان‌پزشکي دارند، خواب‌آور بودن اين داروهاست. واقعا اين ادعا درست است؟
ببينيد؛ درمان مثل يک ترازوست که بايد بين منافع داروها و عوارض آنها حالت توازن ايجاد شود. بايد منافع و مضرات را بسنجيم. داروهاي روان‌پزشکي فوايد بسياري دارند و در کنارش عوارضي هم دارند. هر چه يک بيماري ناشناخته‌تر باشد شايعات درباره‌اش بيشتر مي‌شود؛ مثلا آن‌قدر که آنفلوآنزا شناخته شده، افسردگي شناخته نشده. ما انواع و اقسام داروهاي روان‌پزشکي داريم؛ داروهاي ضداضطراب، ضدترس، ضدجنون، اشتهاآور، خواب‌آور و... نمي‌توان گفت همه اينها خواب‌آورند. برخي داروها توهم بيمار را کنترل مي‌کنند يا بدبيني‌هاي خطرناک او را کاهش ميدهند اما ممکن است در کنارش عوارضي مثل خشکي دهان، افزايش اشتها يا خواب‌آلودگي داشته باشند. گاهي اوقات نيز عوارض دارو نشان‌دهنده بهبودي بيمار است. داروهايي مانند ديازپام، آلپرازولام و کلرديازپوکسايد خواب‌آورند اما نمي‌توان همه داروهاي اعصاب را خواب‌آور ناميد. ضمن اينکه اصلا خاصيت برخي از داروها همان خواب‌آور بودن آنهاست و البته هيچ دارويي نبايد بدون تجويز پزشک و خودسرانه مصرف شود.
تصور ديگري که درباره داروهاي روان‌پزشکي وجود دارد، اعتيادآور بودن آنهاست و دليلي که باعث مي‌شود بعضي‌ها از خوردن اين داروها امتناع کنند، وابستگي به دارو است. اين تصورها درست‌اند؟
برخي از داروهاي روان‌پزشکي اگر به صورت مداوم مصرف شوند، مي‌توانند ايجاد وابستگي و تحمل کنند و قطع مصرف آنها اگر به سرعت انجام شود، بي‌قراري ايجاد مي‌کند. ما به اين حالت، وابستگي دارويي مي‌گوييم که بيشتر در مواقعي رخ مي‌دهد که دارو خودسرانه مصرف مي‌شود. به عنوان نمونه، در مورد بيماري اسکيزوفرنيا درمان آن زمان‌بر است و دليل بر اين نيست که فرد به اين دارو اعتياد پيدا کرده است؛ مثل بيماري فشارخون است که بيمار بايد براي کنترل بيماري‌اش تا مدت‌هاي طولاني دارو مصرف کند. برخي از افسردگي‌‌ها با افکار خودکشي همراه است. لازم است مبتلايان حدود 2 سال دارو مصرف کنند و نبايد دارويشان را قطع کنند و نمي‌توان گفت به دارو وابسته شده‌اند چون در برخي از بيماري‌ها روند بيماري طولاني است. اما بايد توجه داشته باشيد داروها را زير نظر پزشک مصرف کنيد و با توصيه اطرافيان‌تان هر دارويي را استفاده نکنيد. اگر داروهاي ضداضطراب و مسکن‌هايي مثل ترامادول بدون تجويز پزشک و خودسرانه مصرف شوند مي‌توانند ايجاد وابستگي کنند.
بيشتر داروهاي روان‌پزشکي اين عارضه را ندارند، اما ممکن است برخي از داروها روي تمرکز افراد تاثير بگذارند که به مرور زمان برطرف مي‌شود. داروهاي ضدافسردگي و ضداضطراب اوايل درمان روي هوشياري تاثير مي‌گذارد ولي اين تاثير در ادامه درمان از بين مي‌رود. تاکيد مي‌کنم که نبايد هيچ دارويي را خودسرانه مصرف کنيد چون ممکن است از عوارض آن آگاهي نداشته باشيد و چنين كاري خطرناک است. ممکن است دچار تاري ديد شويد يا روي تمرکزتان تاثير بگذارد و نبايد در آن زمان رانندگي کنيد، اما اگر پيش پزشک برويد پزشک به شما اطلاعات لازم را مي‌دهد يا مي‌تواند داروهايي را در کنار آن برايتان تجويز کند.
برخي از بيماراني که داروهاي اعصاب مصرف مي‌کنند از چاقي و اضافه‌وزن شکايت دارند و مي‌گويند مصرف داروها سبب چاقي آنها مي‌شود.
خب، بله. برخي از داروهاي روان‌پزشکي افزايش اشتها و وزن ميدهند. اما اين موضوع هم به دليل تاثير دارو و هم به علت آرامشي است که به فرد دست مي‌دهد. گاهي اوقات برخي از بيماران تحرک کمتري دارند و با خوردن قرص‌ها آرامش پيدا مي‌کنند و ممکن است چاق شوند. بنابراين توصيه مي‌شود تحرک بدني داشته باشند و فعاليت‌هاي گروهي و کاردرماني‌هايي که پزشک تجويز مي‌کند، انجام دهند. در برخي از بيماري‌ها، تمايل فرد به خوردن مواد قندي و شيريني‌جات است و اينها به او آرامش مي‌دهد يا ممکن است به چيپس و پفک و... روي بياورد که چاق‌کننده هستند. بنابراين فرد بايدبراي کنترل وزن اقداماتي را انجام دهد. يک گروه داروها اين‌گونه هستند و برخي از داروها براي کنترل اشتهاست. پس نمي‌توان قانون کلي صادر کرد
بعضي‌ها مي‌گويند اين داروها تا زماني که مصرف مي‌شوند، احساس بهبودي به بيمار ميدهند اما زماني که خوردن آنها متوقف مي‌شود، علايم بهبودي افول مي‌کند. آيا اين همان اعتياد به دارو نيست؟< br /> البته داروهايي مثل آلپرازولام مي‌توانند اعتيادآور باشند. براي نمونه، اگر يک نفر مشغله ذهني دارد يا کم‌خواب است، شايد به داروخانه برود و يک دارو مثل آلپرازولام بگيرد و مصرف کند و بعد از يک مدت مصرف آن را قطع کند. او در اين حالت ممکن است احساس بي‌قراري کند و عصبي شود. بنابراين چنين داروهايي نبايد خودسرانه مصرف شوند؛ چون اولين نکته اين است که بايد نوع بيماري فرد تشخيص داده شود و بر مبناي آن دارو تجويز شود. اگر آلپرازولام بدون تجويز پزشک و خودسرانه براي مدت طولاني مصرف شود، ممکن است فرد به اين دارو وابستگي پيدا کند و بعد از آنکه اين دارو را ترک کرد، احساس خوبي نداشته باشد.
حرف آخر
به‌نظر من، مهم‌ترين مساله در مورد داروهاي روان‌پزشکي، پرهيز از مصرف خودسرانه آنهاست؛ چون اگر فردي بدون تشخيص بيماري، دارويي را مصرف کند؛ از عوارض و فوايد آن بي‌اطلاع است و ممکن است سلامت او به خطر بيفتد. بنابراين توصيه مي‌کنم حتما تحت نظر روان‌پزشک و به تجويز او داروهاي روان‌پزشکي را مصرف کنيد.
منبع:www.salamat.com
/ج
