پل ارتباطي سيستم عامل با سخت افزار
يکي ازمهمترين قسمت هاي کامپيوتر به لحاظ لايه بندي و سازمان کامپيوتر،بايوس مي باشد. بايوس مفهومي است که اغلب مردم در مورد آن با مقداري ابهام روبرو هستند. بايوس در واقع نقطه تلاقي بين سخت افزار و نرم افزار در يک سيستم کامپيوتري محسوب مي گردد.برخي کاربران،بايوس را کاملاً معادل با نرم افزارهاي درايور کامپيوتر مي دانند؛ اما در حقيقت بايوس چيزي فراتر از درايورهاي سخت افزارهاي الحاقي به کامپيوتر مي باشد. بايوس اصطلاحي است که در بر گيرنده همه نرم افزارهاي درايور داخل يک سيستم مي گردد.البته بخشي از برنامه بايوس، روي تراشه ROM بعنوان يک حافظه دائمي،ضبط مي گردد. اين قسمت، در حقيقت بخش مرکزي بايوس مي باشد اما همه آن محسوب نمي شود. همچنين بايوس، به برنامه موجود روي تراشه هاي ROM روي کارت هاي آداپتور و نيز نرم افزارهاي درايور ديگري که روي ديسک سخت قرار داشته و هنگام راه اندازي سيستم به حافظه RAM بارگذاري مي شوند، اتلاق مي گردد.
به مجموعه بايوس مادربرد،بايوس کارت هاي آداپتور و نرم افزارهاي درايور موجود روي ديسک سخت کامپيوتر، در مجموع بايوس گفته مي شود.به قسمتي از بايوس در تراشه ROM روي مادربرد و کارت هاي آداپتور، Firmware گفته مي شود. اين اصطلاح، اصولاً به نرم افزارهاي درايور ذخيره شده در تراشه هاي الکترونيکي ( منهاي ديسک سخت) اتلاق مي گردد. همين امر باعث گرديده است که برخي کاربران به اشتباه، بايوس را يک عنصر سخت افزاري تلقي نمايند.
کامپيوتر را مي توان مجموعه اي از لايه هاي سخت افزاري و نرم افزاري تعريف نمود که با يکديگر ارتباط متقابل دارند. در ساده ترين شکل ممکن،مي توان کامپيوتر را به چهار لايه اصلي تقسيم نمود که هريک از آن ها نيز به مجموعه هاي کوچکتري تقسيم مي شوند.
اين کارامکان مي دهد تا نرم افزارهاي کاربردي و سيستم هاي عامل مشابه بتوانند روي سخت افزارهاي متفاوتي اجرا گردند. در نتيجه دو کامپيوتر با اجزاي سخت افزاري متفاوت از قبيل پردازنده،حافظه، صفحه نمايش و سايراجزاي سخت افزاري مختلف مي توانند با نرم افزار يکساني سازگاري يابند.
برنامه هاي نرم افزاري کاربردي، از طريق اينترفيس برنامه کاربردي( API) با سيستم عامل ارتباط برقرار مي کنند. API وابسته به نوع سيستم عاملي که مورد استفاده قرار مي گيرد، داراي فرمان ها و توابع متفاوتي است که سيستم عامل مي تواند از آن ها براي ارتباط با يک نرم افزار کاربردي استفاده کند. بعنوان مثال يک نرم افزار کاربردي، ممکن است از سيستم عامل بخواهد تا يک فايل را بارگذاري يا ذخيره نمايد. دراين روش لازم نيست که نرم افزار کاربردي، از نحوه خواندن اطلاعات از روي ديسک، ارسال داده ها به چاپگر يا اجراي هرنوع ديگري از فرمان هاي سيستم عامل آگاه باشد. از آنجائيکه اين نرم افزار بطور کامل از سخت افزار ايزوله مي گردد،شما قادر خواهيد بود تا همين نرم افزار را روي سيستم هاي ديگر اجرا کنيد. زيرا نرم افزار فقط با سيستم عامل ارتباط دارد نه با سخت افزار کامپيوتر.
سيستم عامل کامپيوتر با لايه بايوس ارتباط دارد. بايوس کامپيوتر داراي همه نرم افزارهاي درايور لازم بعنوان يک اينترفيس بين سيستم عامل و سخت افزار مي باشد. بنابراين سيستم عامل، هرگز مستقيماً با سخت افزار ارتباط برقرار نمي کند. بلکه سيستم عامل مي بايست درايور مناسب را بيابد.اين يک روشي مناسب براي ارتباط با سخت افزار مي باشد. شرکت ها سازنده سخت افزار، خود مسئوليت تهيه نرم افزارهاي درايور مناسب براي سخت افزار خود را بعهده دارند.
از آنجائيکه درايورها مي بايست بين سخت افزار و سيستم عامل قرار گيرند، معمولاً هر درايور، مخصوص يک سيستم عامل معين مي باشد. بدينگونه شرکت سازنده سخت افزار مي بايست درايورهاي مختلفي را ارائه نمايد،به گونه اي که سخت افزار وي بتواند تحت سيستم هاي عامل مختلف کار کند. به دليل آنکه سيستم عامل فقط لايه بايوس را مي بيند و کاري با سخت افزار ندارد، مي توان سيستم عامل يکساني را روي مجموعه اي از کامپيوترهاي شخصي پياده سازي نمود.بعنوان مثال مي توان ويندوز 7 را روي دو سيستم با پردازنده هاي مختلف، ديسک هاي سخت، کارت هاي تصوير و غيره اجرا نمود. چرا که درايورها بدون توجه به سخت افزار سيستم، عمليات يکساني را انجام مي دهند.
بايوس روي تراشه ROM مادربرد
بايوس روي تراشه ROM هريک از کارتهاي آداپتور( همانند کارت ويدئويي)
نرم افزارهاي درايور بايوس در داخل ديسک سخت کامپيوتر
نرم افزار بايوس موجود در تراشه ROM مادربرد، بيشتر با سخت افزار سيستم ارتباط دارد تا با نرم افزار. زيرا بايوس روي مادربرد، در داخل تراشه ROM قرار داشته و درايورهاي نرم افزاري اوليه مورد نياز براي راه اندازي سيستم را در اختيار دارد.سال ها پيش هنگام اجراي سيستم عامل DOS روي PCهاي اوليه، اين تراشه ROM ( روي مادربرد) کافي بود به طوري که به هيچ درايور ديگري نياز نبود. بايوس مادربرد همه اطلاعات لازم را در اختيار داشت. بايوس مادربرد معمولاً داراي درايورهايي براي همه مؤلفه هاي اصلي سيستم شامل صفحه کليد، درايو فلاپي، ديسک سخت، پورت هاي سريال و پارالل و غيره مي باشد. همچنان که سيستم ها پيچيده تر و پيچيده تر شده اند، سخت افزارهاي جديدي مطرح گشته که براي آن ها هيچگونه درايوري روي بايوس مادربرد وجود نداشت. اين قطعات سخت افزاري شامل آداپتورهاي ويدئويي، درايوهاي CD-ROM ديسک هاي سخت اسکازي، درگاه هاي USB و غيره بودند.
جداي از نياز به يک بايوس جديد مادربرد که بتواند از قطعات سخت افزاري جديد پشتيباني نمايد،يک راه حل عملي تر، کپي نمودن هريک از درايورهاي جديد روي ديسک سخت سيستم و پيکره بندي سيستم عامل براي بارگذاري در زمان راه اندازي سيستم مي باشد. حالت دوم روشي است که اغلب درايورهاي کارت هاي صوتي، CD-ROM، اسکنرها، پرينترها و غيره پشتيباني مي کنند.ازآنجائيکه اين قطعات سخت افزاري،درطي زمان بوت سيستم الزامي به فعال بودن ندارند، سيستم مي تواند از روي ديسک سخت،عمليات راه اندازي سيستم را انجام داده و براي بارگذاري درايورها در زمان بارگذاري سيستم عامل اوليه اين کار صورت مي پذيرد. البته برخي از درايورها مي بايست در طي زمان بوت سيستم فعال باشند. براي مثال اگر درايورهاي مورد نياز براي رابط ديسک سخت،از روي ديسک سخت بار شود، چگونه مي توان عمليات بوت را از روي اين ديسک سخت انجام داد. واضح است که درايورهاي ديسک سخت مي بايست از قبل در داخل حافظه ROM مادربرد يا کارت آداپتور ذخيره شده باشند. براي مشاهده اطلاعات، هنگام راه اندازي سيستم روي مانيتور اگر کارت ويدئويي داراي يک مجموعه درايور در داخل يک حافظه ROM نباشد،اين امر چگونه ميسر خواهد گرديد. يک راه حل، ايجاد يک ROM مادربرد با درايورهاي ويدئويي مناسب داخل آن مي باشد. البته اين کار غيرعملي است زيرا تعداد بسيار متنوعي از کارت هاي ويدئويي وجود دارد که هريک به درايورهاي خاص خود نياز دارند. در نتيجه شما با صدها تراشه ROM مادربرد متفاوت روبرو مي شويد که هرکدام درايور يک کارت ويدئويي مخصوص خود را دارد.
البته هنگامي که شرکت IBM کامپيوتر شخصي خود را طراحي نمود، از راه حل بهتري استفاده کرد. اين شرکت، حافظه ROM مادربرد کامپيوتر را بگونه اي طراحي کرد که برنامه داخل آن هنگام راه اندازي سيستم، شکاف هاي توسعه را اسکن نموده و به دنبال کارت هاي آداپتور با حافظه ROM روي آن ها مي گردد. در صورتي که يک کارت آداپتور با حافظه ROM يافت شود محتويات ROM در طي فاز اوليه راه اندازي سيستم (قبل از آنکه سيستم شروع به بارگذاري سيستم عامل از ديسک سخت بنمايد) اجرا مي شود. با قراردادن درايورها داخل حافظه ROM کارت آداپتور، مجبور به تغيير تراشه ROM مادربرد خود نخواهيد بود.
تعدادي از کارت هاي آداپتور که معمولاً تراشه ROM اختصاصي دارند عبارتند از:
کارت هاي تصوير: همه اين کارت ها داراي يک حافظه بايوس اختصاصي هستند.
کارت هاي RAID: آداپتورهايي که به شما امکان مي دهند تا چندين درايو را بطور مجازي به هم متصل نموده و آنها را بمنظور بهبود قابليت اعتماد،افزودگي و يا عملکرد، بصورت يک آرايه درآوريد. براي اينکه اين کارت ها قابل بوت باشند، به بايوس onboard نياز دارند.
آداپتورهاي اسکازي: اين آداپتورها، امکان بوت سيستم، از درايوهاي سخت اسکازي را که داراي يک بايوس روي برد خود مي باشند را فراهم مي کند.توجه داشته باشيد که در اغلب موارد بايوس اسکازي، از هيچ دستگاه اسکازي غير از ديسک سخت پشتيباني نمي کند. در صورتي که شما از يک CD-ROM اسکازي، اسکنر، زيپ درايو و غيره استفاده مي کنيد، مجبور به بارگذاري درايوهاي مناسب براي اين دستگاه ها از ديسک سخت خود مي باشيد. اغلب آداپتورهاي جديدتر اسکازي، امکان بوت سيستم از CD-ROM اسکازي را فراهم مي کند اما درايورهاي CD-ROM براي دسترسي به CD-ROM ( هنگام راه اندازي سيستم) از درايو يا دستگاه سخت افزاري ديگر مورد نياز مي باشد.
کارت هاي شبکه: اين کارت ها امکان بوت سيستم را مستقيماً از روي يک سرور فايل فراهم مي آورد و داراي يک تراشه boot ROM يا IPL(initial Program load) مي باشند. اين سيستم امکان مي دهد تا PCها روي يک شبکه LAN، بعنوان ايستگاه هاي کاري بدون ديسک، پيکره بندي شوند. از اين ايستگاه هاي کاري گاهي اوقات با نام هاي NET PC( کامپيوترهاي شبکه)، thin Clients يا حتي ترمينال هاي هوشمند ياد مي شود.
بردهاي ATA/SATA يا floppy upgrade:بردهاي که امکان مي دهند تا شما انواع مختلفي از درايورها غير از آنچه معمولاً به وسيله خود مادربرد پشتيباني مي شوند را فعال نماييد. اين کارت ها به يک بايوس روي برد براي فعال کردن اين درايوها بصورت قابل بوت نياز دارند.
POST: برنامه POST، اجزاي سخت افزاري همچون پردازنده، حافظه، چيپ ست، آداپتور ويدئويي،کنترلرهاي ديسک، ديسک درايوها و سايرعناصر سيستم را تست مي نمايد.
SETUP: اين برنامه معمولاً مبتني بر يک منو مي باشد که با فشار دادن يک کليد مخصوص در طي عمليات POST، فعال مي شوند. اين برنامه به شما امکان پيکره بندي مادربرد و تنظيمات چيپ ست همراه با تاريخ و زمان، رمز عبور، ديسک درايوها و ساير تنظيمات اصلي سيستم را مي دهد. همچنين شما مي توانيد،تنظيمات مديريت زمان و توالي درايو بوت را از برنامه SETUP تحت کنترل داشته باشيد.
Bootstrap Loader: برنامه روتيني که اولين سکتور فيزيکي ديسک درايوهاي گوناگون را خوانده و به دنبال يک NBR معتبر ( recordmaster boot) مي گردد. اگر موردي که حداقل معيار معين را تأمين مي نمايد يافت شود. اين کد در داخل آن اجرا مي شود. سپس کد برنامه NBI با خواندن اولين سکتور فيزيکي يک Volume قابل بوت، که در واقع شروع VBR(Volume boot record) مي باشد، پروسه بوت را دنبال مي کند. سپس VBR اولين فايل راه اندازي سيستم عامل را که معمولاً Windows 9x(IO.SYS) يا windows xp(NTLDR) و windows 7/vista(bootmgr) مي باشد، بارگذاري نموده و مطابق با آن سپس سيستم عامل، فرايند بوت را ادامه داده و کنترل مي نمايد.
بايوس: اين قسمت، مجموعه اي از درايورهاست که بعنوان يک اينترفيس اصلي بين سيستم عامل و سخت افزار شما( هنگام راه اندازي اوليه) مورد استفاده قرار مي گيرد. هنگام اجراي سيستم عامل DOS يا ويندوز در Safe mode، شما اغلب درايورهاي بايوس موجود در داخل حافظه ROM را اجرا مي کنيد زيرا هيچيک از درايورهاي موجود در ديسک سخت روي حافظه RAM بار نشده اند.
برخي مردم بايوس را با CMOS RAM در يک سيستم کامپيوتري اشتباه مي گيرند. اين اشتباه از اين حقيقت ناشي مي شود که برنامه SETUP در داخل بايوس که براي تنظيم و ذخيره سازي تنظيمات پيکره بندي سيستم مورد استفاده قرار مي گيرد،داخل CMOS RAM قرار دارد. اما اين دو مؤلفه، کاملاً از يکديگر متمايز هستند. بايوس روي مادربرد در يک تراشه ساده ROM ذخيره مي شود. همچنين روي مادربرد تراشه اي به نام RTC/NVRAM وجود دارد که يک حافظه غير فرار محسوب مي شود. با وجوديکه اين حافظه يک حافظه غيرفرار ناميده مي شود، اطلاعات آن قابل پاک شدن هستند. بدان معنا که بدون اعمال توان الکتريکي به آن، تنظيمات زمان/ تاريخ و داده هاي ذخيره شده در قسمت RAM پاک خواهد شد. دليل استفاده از صفت غيرفرار از آنجا ناشي مي شود که اين حافظه از تکنولوژي CMOS استفاده مي کند که توان بسيار بسيار پائيني را مصرف مي نمايد. يک باطري در داخل سيستم، علاوه بر جريان AC، توان مورد نياز اين تراشه را فراهم مي کند. مصرف جريان اين تراشه در حد ميکروآمپرمي باشد و معمولاً اين باطري حدود 5 سال دوام مي آورد.
هنگامي که وارد SETUP بايوس خود مي شويد و قصد پيکره بندي پارامترهاي ديسک سخت يا ساير تنظيمات بايوس را داريد، اين تنظيمات در قسمت حافظه تراشه RTC/NVRAM ذخيره مي شوند. هر بار هنگام بوت سيستم، پارامترهاي ذخيره شده در تراشه CMOS RAM براي تعيين چگونگي پيکره بندي سيستم خوانده مي شود. بين بايوس و RAMCMOS يک رابطه منطقي وجود دارد اما آن ها دو بخش کاملاً متمايز سيستم مي باشد.
بايوس وسيله اي است که امکان مي دهد تا سيستم هاي عامل گوناگون بتوانند به طور مجازي علي رغم تفاوت هاي سخت افزاري،روي همه سيستم هاي سازگار با PC اجرا شوند.بدليل ارتباط بايوس با سخت افزار، بايوس مي بايست به لحاظ کارکرد، سازگاري کاملي با سخت افزار مربوطه داشته باشد. همانطور که قبلاً گفتيم به جاي ايجاد بايوس هاي اختصاصي، بسياري از سازندگان کامپيوتر يک بايوس را از شرکت هاي متخصص در اين امر همانند AMI(American Megatrends) يا Phoenix Technologies خريداري مي کنند. يک شرکت سازنده مادربرد که مايل به دريافت مجوز بايوس مي باشد،مي بايست پروسه طولاني را به لحاظ کاري با شرکت ارائه کننده نرم افزار بايوس طي نمايد. اين امر باعث مي گردد که ارتقاء نرم افزار بايوس تا حدي مشکل شود. معمولاً بايوس روي تراشه ROM مادربرد قرار گرفته و به يک مدل يا نسخه خاص از مادربرد اختصاص دارد. يعني شما مجبوريد تا نسخه هاي ارتقاء يافته بايوس خود را از شرکت سازنده مادربرد يا از شرکتي که از بايوس مادربرد شما پشتيباني مي کند خريداري نماييد.بخشي از استاندارد PC 1002 که به وسيله دو شرکت اينتل و مايکروسافت منتشرگرديد قابليتي به نام POST سريع را الزام نموده است. POST سريع بدان معناست که مدت زمان لازم از لحظه روشن کردن کامپيوتر تا پايان بوت کامل سيستم نمي بايست بيشتر از 12 ثانيه طول بکشد. اين محدوديت زماني شامل راه اندازي اوليه صفحه کليد، کارت ويدئويي و باس ATA مي باشد. براي سيستم هاي داراي آداپتورهايي با تراشه هاي ROM روي برد 4 ثانيه زمان اضافي به ازاي هر تراشه ROM در نظر گرفته مي شود. شرکت اينتل اين ويژگي را Flash BIOS مي نامند و از سال 2001 به بعد اين قابليت را روي همه مادربردهاي خود پشتيباني مي کنند که برخي از آن ها زمان مذکور را به حتي کمتر از 6 ثانيه تقليل داده اند.در صورتي که شما سخت افزار يا نرم افزار جديدتري را نصب نموده و از همه دستورالعمل ها پيروي کنيد اما سيستم شما کار نمي کند ممکن است مشکلات خاصي با بايوس سيستم خود داشته باشيد که يک نسخه روزآمد شده بتواند اين مشکل را حل کند. اين امر در مورد سيستم هاي عامل جديدتر، اهميت خاصي دارد. بسياري از سيستم ها نياز به يک نسخه روزآمد شده بايوس با قابليت هاي Flash ROM را دارد. از آنجائيکه اين مشکلات به صورت تصادفي مطرح مي شوند و از يک مادربرد به ديگري متغير هستند، لازم است که به طور متناوب و زمانبندي شده به سايت وب سازنده مادربرد خود به منظور يافتن نسخه هاي روزآمد شده جديد مراجعه کنيد. از آنجائيکه سخت افزار و نرم افزار جديدي که با سيستم شما سازگاري ندارد مي تواند سبب بروز مشکل گردد، توصيه مي کنيم که قبل از نصب سخت افزار يا نرم افزار جديد( مخصوصاً پردازنده ها) نسخه هاي روزآمد شده بايوس را براي سيستم خود جستجو نماييد.
شما مي توانيد از يوتيليتي ويزارد بايوس از سايت eSupport.com براي تست بايوس خود به لحاظ قابليت سازگاري با ويژگي هاي مهم بايوس استفاده نماييد.
ساخت و مدل مادربرد
نسخه بايوس موجود
معمولاً مي توان با مشاهده صفحه اسکرين مانيتور هنگامي که کامپيوتر را روشن مي کنيم، اطلاعات بايوس را مشاهده نمائيم. توصيه مي کنيم که قبل از روشن کردن کامپيوتر، چند ثانيه قبل، ابتدا مانيتور را روشن کنيد تا بتوانيد اطلاعات بايوس را که در همان ابتدا روي صفحه مانيتور ظاهر مي شود،مشاهده نماييد.
توجه: بسياري از PCهاي جديدتر اکنون اسکرين POST را نمايش نمي دهد. بلکه از يک لوگو در مورد سازنده مادربرد يا PC استفاده مي نمايد که از آن بعنوان اسکرين Splash ياد مي شود. براي ورود به SetupBIOS، شما مي بايست کليد يا کليدهايي را( وابسته به نوع بايوس) فشار دهيد.
اگر در منو،گزينه مربوطه وجود ندارد و ورژن هاي قبلي براي دانلود نيز موجود نيست، روش هاي ديگري مثل استفاده از نرم افزار BIOS upgrade، مبتني بر خط فرمان DOS( موجود روي CD مادربرد)، براي ايجاد يک کپي از بايوس وجود دارد.براي مثال اگر مادربرد شما داراي بايوس Phoenix يا Award باشد، مي توانيد با استفاده از برنامه awdflash.exe( موجود در ديسک BIOS upgrade براي مادربرد) با استفاده از فرمان ذيل، يک نسخه پشتيبان از بايوس بگيريد.
Awdflash /sy /pn
هنگاميکه برنامه اجرا مي شود، از شما درخواست مي شود که نام فايل backup( مثلاً backup.bin) را وارد کنيد. دکمه enter براي ذخيره کردن فايل را وارد کنيد.
در صورتي که بخواهيد سگمنت هايي شامل بايوس ويدئويي و ساير تراشه هاي ROM مربوط به کارت هاي آداپتور را ذخيره نماييد، پروسه قبلي را تکرار نموده اما از C0:000 و D0:000بعنوان آدرس هاي شروع در برنامه هاي DEBUG استفاده نماييد. همچنين مي بايست از نام هاي فايل متفاوتي استفاده نماييد. توجه داشته باشيد که بايوس ويدئويي نمي تواند از همه سگمنت C0000 استفاده نمايد و نيز شما نمي توانيد محتويات مربوط به تراشه ROM هيچ کارت آداپتور ديگري را در فضاي باقيمانده سگمنت C0000 تا D0000 ذخيره نماييد. سيستم عامل ويندوز از اين محيط براي ذخيره سازي کدهاي ديگري استفاده مي نمايد.
بهتراست که پارامترهاي تنظيم بايوس را به طور دستي ثبت نموده يا از يک پرينتر و استفاده ازدو کليد Shift+prtsc براي پرينت گرفتن هريک از اسکرين هاي بايوس استفاده نمائيد.
EPROMهاي قديمي تر به يک منبع نور ماوراي بنفش مخصوص و يک دستگاه برنامه ريزي نياز داشته اند تا به وسيله آن محتويات flash BIOS را پاک نموده و دوباره آن را برنامه ريزي کنند. در حالي که flash BIOSها مي توانند بدون برداشتن آن ها از روي سيستم پاک شده و دوباره برنامه ريزي شوند.
استفاده از flash BIOS به شما امکان برداشتن نسخه هاي ارتقاء يافته از سايت سازنده مادربرد يا دريافت آن ها روي ديسک را فراهم مي کند.سپس مي توانيد اين نسخه ارتقاء يافته را داخل تراشه flash BIOS، در مادربرد خود ذخيره نماييد. معمولاً اين نسخه هاي ارتقاء يافته، از سايت سازنده برداشته مي شوند و سپس يوتيليتي موجود در آن، براي ايجاد يک ديسک فلاپي قابل بوت مورد استفاده قرار مي گيرد که در داخل اين ديسک، يک کپي از بايوس جديد قرار دارد. اجراي اين روند از روي ديسک فلاپي بوت اهميت دارد به طوري که هيچ نرم افزار يا درايور ديگري در اين مسير با اين نسخه تداخل پيدا نکند. اين روش سبب صرفه جويي در زمان و پول، هم براي سازنده سيستم و هم کاربر نهايي مي گردد. گاهي اوقات flash BIOS در يک سيستم در مقابل نوشتن مجدد اطلاعات روي آن حفاظت مي گردد و شما مي بايست آن را از حالت Protection خارج نموده يا آن را غيرفعال کنيد. اين کار قبل از اجراي روزآمدسازي برنامه صورت گرفته و معمولاً با استفاده از جامپر يا سوئيچ که قفل روي ROM Update را محافظت مي کند، صورت مي پذيرد.بدون اين قفل،هر برنامه که دستورالعمل هاي صحيح را بشناسد، مي تواند اطلاعات روي حافظه ROM در سيستم شما را پاک نموده و اطلاعات آن را تغيير دهد. بدون اين قابليت حفاظت در مقابل نوشتن برنامه هاي ويروس مي توانند مستقيماً خودشان را در داخل برنامه بايوس(درسيستم شما) کپي نمايد. حتي بدون يک قفل فيزيکي Protection، بايوس هاي جديد flash BIOS داراي يک الگوريتم امنيتي هستند که از روزآمدسازي هاي غيرمجاز جلوگيري مي نمايد. اين همان تکنيکي است که اينتل روي مادربردهاي خود مورد استفاده قرار مي دهد. توجه داشته باشيد که سازندگان مادربرد،عرضه بايوس هاي جديد را به شما اطلاع نمي دهند. شما مي بايست بطور متناوب به سايت وب آن ها مراجعه کرده و وجود يا عدم وجود نسخه هاي روزآمد شده بايوس مادربرد خود را مورد بررسي قرار دهيد. معمولاً اين نسخه ها بصورت رايگان در اختيارکاربر قرار مي گيرد. قبل از ادامه کاربراي روزآمد نمودن بايوس، ابتدا مي بايست اين نرم افزار روزآمد شده بايوس را روي سايت وب سازنده شناسايي نماييد.
يوتيليتي BIOS upgrade به صورت يک فايل آرشيو Self-extractiy موجود مي باشد که مي توان آن را ابتدا از روي سايت به روي ديسک سخت کامپيوتر خود منتقل کنيد، اما قبل از اينکه انجام عمل ارتقاء بايوس ادامه يابد مي بايست اين فايل از حالت فشرده خارج شده و روي يک فلاپي کپي گردد.سازندگان مختلف مادربرد، داراي روش هاي کمي متفاوت براي اجراي يک ارتقاء flash BIOS مي باشند. بنابراين شما مي بايست دستورالعمل هاي داخل اين نسخه روزآمد سازي را مطالعه کنيد. بعنوان مثال ما در اينجا دستورالعمل هاي مربوط به مادربردهاي اينتل که عموميت دارند را ارائه مي کنيم.
نسخه هاي روزآمدسازي flash BIOS از شرکت اينتل و ساير شرکت ها، روي يک ديسک فلاپي قابل بوت، قابل ذخيره سازي هستند.
قدم اول در ارتقاء بايوس، پس از برداشتن فايل جديد بايوس از روي سايت وب، وارد شدن به CMOS setup بوده و مي بايست تنظيمات CMOS را يادداشت کنيد. زيرا آن ها درطي عمل روزآمد سازي پاک مي شوند.سپس شما يک ديسک فلاپي DOS boot را ايجاد نموده و فايل هاي ارتقاء بايوس را ازحالت فشرده خارج مي کنيد. سپس سيستم را با استفاده از ديسک ارتقاء جديد راه اندازي نموده و از منوهاي مربوط به reflash Procedure پيروي کنيد.
منبع:نشريه بزرگراه رايانه، شماره 132.
به مجموعه بايوس مادربرد،بايوس کارت هاي آداپتور و نرم افزارهاي درايور موجود روي ديسک سخت کامپيوتر، در مجموع بايوس گفته مي شود.به قسمتي از بايوس در تراشه ROM روي مادربرد و کارت هاي آداپتور، Firmware گفته مي شود. اين اصطلاح، اصولاً به نرم افزارهاي درايور ذخيره شده در تراشه هاي الکترونيکي ( منهاي ديسک سخت) اتلاق مي گردد. همين امر باعث گرديده است که برخي کاربران به اشتباه، بايوس را يک عنصر سخت افزاري تلقي نمايند.
کامپيوتر را مي توان مجموعه اي از لايه هاي سخت افزاري و نرم افزاري تعريف نمود که با يکديگر ارتباط متقابل دارند. در ساده ترين شکل ممکن،مي توان کامپيوتر را به چهار لايه اصلي تقسيم نمود که هريک از آن ها نيز به مجموعه هاي کوچکتري تقسيم مي شوند.
اين کارامکان مي دهد تا نرم افزارهاي کاربردي و سيستم هاي عامل مشابه بتوانند روي سخت افزارهاي متفاوتي اجرا گردند. در نتيجه دو کامپيوتر با اجزاي سخت افزاري متفاوت از قبيل پردازنده،حافظه، صفحه نمايش و سايراجزاي سخت افزاري مختلف مي توانند با نرم افزار يکساني سازگاري يابند.
برنامه هاي نرم افزاري کاربردي، از طريق اينترفيس برنامه کاربردي( API) با سيستم عامل ارتباط برقرار مي کنند. API وابسته به نوع سيستم عاملي که مورد استفاده قرار مي گيرد، داراي فرمان ها و توابع متفاوتي است که سيستم عامل مي تواند از آن ها براي ارتباط با يک نرم افزار کاربردي استفاده کند. بعنوان مثال يک نرم افزار کاربردي، ممکن است از سيستم عامل بخواهد تا يک فايل را بارگذاري يا ذخيره نمايد. دراين روش لازم نيست که نرم افزار کاربردي، از نحوه خواندن اطلاعات از روي ديسک، ارسال داده ها به چاپگر يا اجراي هرنوع ديگري از فرمان هاي سيستم عامل آگاه باشد. از آنجائيکه اين نرم افزار بطور کامل از سخت افزار ايزوله مي گردد،شما قادر خواهيد بود تا همين نرم افزار را روي سيستم هاي ديگر اجرا کنيد. زيرا نرم افزار فقط با سيستم عامل ارتباط دارد نه با سخت افزار کامپيوتر.
سيستم عامل کامپيوتر با لايه بايوس ارتباط دارد. بايوس کامپيوتر داراي همه نرم افزارهاي درايور لازم بعنوان يک اينترفيس بين سيستم عامل و سخت افزار مي باشد. بنابراين سيستم عامل، هرگز مستقيماً با سخت افزار ارتباط برقرار نمي کند. بلکه سيستم عامل مي بايست درايور مناسب را بيابد.اين يک روشي مناسب براي ارتباط با سخت افزار مي باشد. شرکت ها سازنده سخت افزار، خود مسئوليت تهيه نرم افزارهاي درايور مناسب براي سخت افزار خود را بعهده دارند.
از آنجائيکه درايورها مي بايست بين سخت افزار و سيستم عامل قرار گيرند، معمولاً هر درايور، مخصوص يک سيستم عامل معين مي باشد. بدينگونه شرکت سازنده سخت افزار مي بايست درايورهاي مختلفي را ارائه نمايد،به گونه اي که سخت افزار وي بتواند تحت سيستم هاي عامل مختلف کار کند. به دليل آنکه سيستم عامل فقط لايه بايوس را مي بيند و کاري با سخت افزار ندارد، مي توان سيستم عامل يکساني را روي مجموعه اي از کامپيوترهاي شخصي پياده سازي نمود.بعنوان مثال مي توان ويندوز 7 را روي دو سيستم با پردازنده هاي مختلف، ديسک هاي سخت، کارت هاي تصوير و غيره اجرا نمود. چرا که درايورها بدون توجه به سخت افزار سيستم، عمليات يکساني را انجام مي دهند.
اجزاي تشکيل دهنده بايوس
بايوس روي تراشه ROM مادربرد
بايوس روي تراشه ROM هريک از کارتهاي آداپتور( همانند کارت ويدئويي)
نرم افزارهاي درايور بايوس در داخل ديسک سخت کامپيوتر
نرم افزار بايوس موجود در تراشه ROM مادربرد، بيشتر با سخت افزار سيستم ارتباط دارد تا با نرم افزار. زيرا بايوس روي مادربرد، در داخل تراشه ROM قرار داشته و درايورهاي نرم افزاري اوليه مورد نياز براي راه اندازي سيستم را در اختيار دارد.سال ها پيش هنگام اجراي سيستم عامل DOS روي PCهاي اوليه، اين تراشه ROM ( روي مادربرد) کافي بود به طوري که به هيچ درايور ديگري نياز نبود. بايوس مادربرد همه اطلاعات لازم را در اختيار داشت. بايوس مادربرد معمولاً داراي درايورهايي براي همه مؤلفه هاي اصلي سيستم شامل صفحه کليد، درايو فلاپي، ديسک سخت، پورت هاي سريال و پارالل و غيره مي باشد. همچنان که سيستم ها پيچيده تر و پيچيده تر شده اند، سخت افزارهاي جديدي مطرح گشته که براي آن ها هيچگونه درايوري روي بايوس مادربرد وجود نداشت. اين قطعات سخت افزاري شامل آداپتورهاي ويدئويي، درايوهاي CD-ROM ديسک هاي سخت اسکازي، درگاه هاي USB و غيره بودند.
جداي از نياز به يک بايوس جديد مادربرد که بتواند از قطعات سخت افزاري جديد پشتيباني نمايد،يک راه حل عملي تر، کپي نمودن هريک از درايورهاي جديد روي ديسک سخت سيستم و پيکره بندي سيستم عامل براي بارگذاري در زمان راه اندازي سيستم مي باشد. حالت دوم روشي است که اغلب درايورهاي کارت هاي صوتي، CD-ROM، اسکنرها، پرينترها و غيره پشتيباني مي کنند.ازآنجائيکه اين قطعات سخت افزاري،درطي زمان بوت سيستم الزامي به فعال بودن ندارند، سيستم مي تواند از روي ديسک سخت،عمليات راه اندازي سيستم را انجام داده و براي بارگذاري درايورها در زمان بارگذاري سيستم عامل اوليه اين کار صورت مي پذيرد. البته برخي از درايورها مي بايست در طي زمان بوت سيستم فعال باشند. براي مثال اگر درايورهاي مورد نياز براي رابط ديسک سخت،از روي ديسک سخت بار شود، چگونه مي توان عمليات بوت را از روي اين ديسک سخت انجام داد. واضح است که درايورهاي ديسک سخت مي بايست از قبل در داخل حافظه ROM مادربرد يا کارت آداپتور ذخيره شده باشند. براي مشاهده اطلاعات، هنگام راه اندازي سيستم روي مانيتور اگر کارت ويدئويي داراي يک مجموعه درايور در داخل يک حافظه ROM نباشد،اين امر چگونه ميسر خواهد گرديد. يک راه حل، ايجاد يک ROM مادربرد با درايورهاي ويدئويي مناسب داخل آن مي باشد. البته اين کار غيرعملي است زيرا تعداد بسيار متنوعي از کارت هاي ويدئويي وجود دارد که هريک به درايورهاي خاص خود نياز دارند. در نتيجه شما با صدها تراشه ROM مادربرد متفاوت روبرو مي شويد که هرکدام درايور يک کارت ويدئويي مخصوص خود را دارد.
البته هنگامي که شرکت IBM کامپيوتر شخصي خود را طراحي نمود، از راه حل بهتري استفاده کرد. اين شرکت، حافظه ROM مادربرد کامپيوتر را بگونه اي طراحي کرد که برنامه داخل آن هنگام راه اندازي سيستم، شکاف هاي توسعه را اسکن نموده و به دنبال کارت هاي آداپتور با حافظه ROM روي آن ها مي گردد. در صورتي که يک کارت آداپتور با حافظه ROM يافت شود محتويات ROM در طي فاز اوليه راه اندازي سيستم (قبل از آنکه سيستم شروع به بارگذاري سيستم عامل از ديسک سخت بنمايد) اجرا مي شود. با قراردادن درايورها داخل حافظه ROM کارت آداپتور، مجبور به تغيير تراشه ROM مادربرد خود نخواهيد بود.
تعدادي از کارت هاي آداپتور که معمولاً تراشه ROM اختصاصي دارند عبارتند از:
کارت هاي تصوير: همه اين کارت ها داراي يک حافظه بايوس اختصاصي هستند.
کارت هاي RAID: آداپتورهايي که به شما امکان مي دهند تا چندين درايو را بطور مجازي به هم متصل نموده و آنها را بمنظور بهبود قابليت اعتماد،افزودگي و يا عملکرد، بصورت يک آرايه درآوريد. براي اينکه اين کارت ها قابل بوت باشند، به بايوس onboard نياز دارند.
آداپتورهاي اسکازي: اين آداپتورها، امکان بوت سيستم، از درايوهاي سخت اسکازي را که داراي يک بايوس روي برد خود مي باشند را فراهم مي کند.توجه داشته باشيد که در اغلب موارد بايوس اسکازي، از هيچ دستگاه اسکازي غير از ديسک سخت پشتيباني نمي کند. در صورتي که شما از يک CD-ROM اسکازي، اسکنر، زيپ درايو و غيره استفاده مي کنيد، مجبور به بارگذاري درايوهاي مناسب براي اين دستگاه ها از ديسک سخت خود مي باشيد. اغلب آداپتورهاي جديدتر اسکازي، امکان بوت سيستم از CD-ROM اسکازي را فراهم مي کند اما درايورهاي CD-ROM براي دسترسي به CD-ROM ( هنگام راه اندازي سيستم) از درايو يا دستگاه سخت افزاري ديگر مورد نياز مي باشد.
کارت هاي شبکه: اين کارت ها امکان بوت سيستم را مستقيماً از روي يک سرور فايل فراهم مي آورد و داراي يک تراشه boot ROM يا IPL(initial Program load) مي باشند. اين سيستم امکان مي دهد تا PCها روي يک شبکه LAN، بعنوان ايستگاه هاي کاري بدون ديسک، پيکره بندي شوند. از اين ايستگاه هاي کاري گاهي اوقات با نام هاي NET PC( کامپيوترهاي شبکه)، thin Clients يا حتي ترمينال هاي هوشمند ياد مي شود.
بردهاي ATA/SATA يا floppy upgrade:بردهاي که امکان مي دهند تا شما انواع مختلفي از درايورها غير از آنچه معمولاً به وسيله خود مادربرد پشتيباني مي شوند را فعال نماييد. اين کارت ها به يک بايوس روي برد براي فعال کردن اين درايوها بصورت قابل بوت نياز دارند.
بايوس مادربرد
POST: برنامه POST، اجزاي سخت افزاري همچون پردازنده، حافظه، چيپ ست، آداپتور ويدئويي،کنترلرهاي ديسک، ديسک درايوها و سايرعناصر سيستم را تست مي نمايد.
SETUP: اين برنامه معمولاً مبتني بر يک منو مي باشد که با فشار دادن يک کليد مخصوص در طي عمليات POST، فعال مي شوند. اين برنامه به شما امکان پيکره بندي مادربرد و تنظيمات چيپ ست همراه با تاريخ و زمان، رمز عبور، ديسک درايوها و ساير تنظيمات اصلي سيستم را مي دهد. همچنين شما مي توانيد،تنظيمات مديريت زمان و توالي درايو بوت را از برنامه SETUP تحت کنترل داشته باشيد.
Bootstrap Loader: برنامه روتيني که اولين سکتور فيزيکي ديسک درايوهاي گوناگون را خوانده و به دنبال يک NBR معتبر ( recordmaster boot) مي گردد. اگر موردي که حداقل معيار معين را تأمين مي نمايد يافت شود. اين کد در داخل آن اجرا مي شود. سپس کد برنامه NBI با خواندن اولين سکتور فيزيکي يک Volume قابل بوت، که در واقع شروع VBR(Volume boot record) مي باشد، پروسه بوت را دنبال مي کند. سپس VBR اولين فايل راه اندازي سيستم عامل را که معمولاً Windows 9x(IO.SYS) يا windows xp(NTLDR) و windows 7/vista(bootmgr) مي باشد، بارگذاري نموده و مطابق با آن سپس سيستم عامل، فرايند بوت را ادامه داده و کنترل مي نمايد.
بايوس: اين قسمت، مجموعه اي از درايورهاست که بعنوان يک اينترفيس اصلي بين سيستم عامل و سخت افزار شما( هنگام راه اندازي اوليه) مورد استفاده قرار مي گيرد. هنگام اجراي سيستم عامل DOS يا ويندوز در Safe mode، شما اغلب درايورهاي بايوس موجود در داخل حافظه ROM را اجرا مي کنيد زيرا هيچيک از درايورهاي موجود در ديسک سخت روي حافظه RAM بار نشده اند.
برخي مردم بايوس را با CMOS RAM در يک سيستم کامپيوتري اشتباه مي گيرند. اين اشتباه از اين حقيقت ناشي مي شود که برنامه SETUP در داخل بايوس که براي تنظيم و ذخيره سازي تنظيمات پيکره بندي سيستم مورد استفاده قرار مي گيرد،داخل CMOS RAM قرار دارد. اما اين دو مؤلفه، کاملاً از يکديگر متمايز هستند. بايوس روي مادربرد در يک تراشه ساده ROM ذخيره مي شود. همچنين روي مادربرد تراشه اي به نام RTC/NVRAM وجود دارد که يک حافظه غير فرار محسوب مي شود. با وجوديکه اين حافظه يک حافظه غيرفرار ناميده مي شود، اطلاعات آن قابل پاک شدن هستند. بدان معنا که بدون اعمال توان الکتريکي به آن، تنظيمات زمان/ تاريخ و داده هاي ذخيره شده در قسمت RAM پاک خواهد شد. دليل استفاده از صفت غيرفرار از آنجا ناشي مي شود که اين حافظه از تکنولوژي CMOS استفاده مي کند که توان بسيار بسيار پائيني را مصرف مي نمايد. يک باطري در داخل سيستم، علاوه بر جريان AC، توان مورد نياز اين تراشه را فراهم مي کند. مصرف جريان اين تراشه در حد ميکروآمپرمي باشد و معمولاً اين باطري حدود 5 سال دوام مي آورد.
هنگامي که وارد SETUP بايوس خود مي شويد و قصد پيکره بندي پارامترهاي ديسک سخت يا ساير تنظيمات بايوس را داريد، اين تنظيمات در قسمت حافظه تراشه RTC/NVRAM ذخيره مي شوند. هر بار هنگام بوت سيستم، پارامترهاي ذخيره شده در تراشه CMOS RAM براي تعيين چگونگي پيکره بندي سيستم خوانده مي شود. بين بايوس و RAMCMOS يک رابطه منطقي وجود دارد اما آن ها دو بخش کاملاً متمايز سيستم مي باشد.
روزآمدسازي بايوس
بايوس وسيله اي است که امکان مي دهد تا سيستم هاي عامل گوناگون بتوانند به طور مجازي علي رغم تفاوت هاي سخت افزاري،روي همه سيستم هاي سازگار با PC اجرا شوند.بدليل ارتباط بايوس با سخت افزار، بايوس مي بايست به لحاظ کارکرد، سازگاري کاملي با سخت افزار مربوطه داشته باشد. همانطور که قبلاً گفتيم به جاي ايجاد بايوس هاي اختصاصي، بسياري از سازندگان کامپيوتر يک بايوس را از شرکت هاي متخصص در اين امر همانند AMI(American Megatrends) يا Phoenix Technologies خريداري مي کنند. يک شرکت سازنده مادربرد که مايل به دريافت مجوز بايوس مي باشد،مي بايست پروسه طولاني را به لحاظ کاري با شرکت ارائه کننده نرم افزار بايوس طي نمايد. اين امر باعث مي گردد که ارتقاء نرم افزار بايوس تا حدي مشکل شود. معمولاً بايوس روي تراشه ROM مادربرد قرار گرفته و به يک مدل يا نسخه خاص از مادربرد اختصاص دارد. يعني شما مجبوريد تا نسخه هاي ارتقاء يافته بايوس خود را از شرکت سازنده مادربرد يا از شرکتي که از بايوس مادربرد شما پشتيباني مي کند خريداري نماييد.بخشي از استاندارد PC 1002 که به وسيله دو شرکت اينتل و مايکروسافت منتشرگرديد قابليتي به نام POST سريع را الزام نموده است. POST سريع بدان معناست که مدت زمان لازم از لحظه روشن کردن کامپيوتر تا پايان بوت کامل سيستم نمي بايست بيشتر از 12 ثانيه طول بکشد. اين محدوديت زماني شامل راه اندازي اوليه صفحه کليد، کارت ويدئويي و باس ATA مي باشد. براي سيستم هاي داراي آداپتورهايي با تراشه هاي ROM روي برد 4 ثانيه زمان اضافي به ازاي هر تراشه ROM در نظر گرفته مي شود. شرکت اينتل اين ويژگي را Flash BIOS مي نامند و از سال 2001 به بعد اين قابليت را روي همه مادربردهاي خود پشتيباني مي کنند که برخي از آن ها زمان مذکور را به حتي کمتر از 6 ثانيه تقليل داده اند.در صورتي که شما سخت افزار يا نرم افزار جديدتري را نصب نموده و از همه دستورالعمل ها پيروي کنيد اما سيستم شما کار نمي کند ممکن است مشکلات خاصي با بايوس سيستم خود داشته باشيد که يک نسخه روزآمد شده بتواند اين مشکل را حل کند. اين امر در مورد سيستم هاي عامل جديدتر، اهميت خاصي دارد. بسياري از سيستم ها نياز به يک نسخه روزآمد شده بايوس با قابليت هاي Flash ROM را دارد. از آنجائيکه اين مشکلات به صورت تصادفي مطرح مي شوند و از يک مادربرد به ديگري متغير هستند، لازم است که به طور متناوب و زمانبندي شده به سايت وب سازنده مادربرد خود به منظور يافتن نسخه هاي روزآمد شده جديد مراجعه کنيد. از آنجائيکه سخت افزار و نرم افزار جديدي که با سيستم شما سازگاري ندارد مي تواند سبب بروز مشکل گردد، توصيه مي کنيم که قبل از نصب سخت افزار يا نرم افزار جديد( مخصوصاً پردازنده ها) نسخه هاي روزآمد شده بايوس را براي سيستم خود جستجو نماييد.
شما مي توانيد از يوتيليتي ويزارد بايوس از سايت eSupport.com براي تست بايوس خود به لحاظ قابليت سازگاري با ويژگي هاي مهم بايوس استفاده نماييد.
نحوه تهيه نرم افزارهاي جديد بايوس
تعيين نسخه بايوس
ساخت و مدل مادربرد
نسخه بايوس موجود
معمولاً مي توان با مشاهده صفحه اسکرين مانيتور هنگامي که کامپيوتر را روشن مي کنيم، اطلاعات بايوس را مشاهده نمائيم. توصيه مي کنيم که قبل از روشن کردن کامپيوتر، چند ثانيه قبل، ابتدا مانيتور را روشن کنيد تا بتوانيد اطلاعات بايوس را که در همان ابتدا روي صفحه مانيتور ظاهر مي شود،مشاهده نماييد.
توجه: بسياري از PCهاي جديدتر اکنون اسکرين POST را نمايش نمي دهد. بلکه از يک لوگو در مورد سازنده مادربرد يا PC استفاده مي نمايد که از آن بعنوان اسکرين Splash ياد مي شود. براي ورود به SetupBIOS، شما مي بايست کليد يا کليدهايي را( وابسته به نوع بايوس) فشار دهيد.
بررسي تاريخ بايوس
تهيه نسخه پشتيبان از بايوس
اگر در منو،گزينه مربوطه وجود ندارد و ورژن هاي قبلي براي دانلود نيز موجود نيست، روش هاي ديگري مثل استفاده از نرم افزار BIOS upgrade، مبتني بر خط فرمان DOS( موجود روي CD مادربرد)، براي ايجاد يک کپي از بايوس وجود دارد.براي مثال اگر مادربرد شما داراي بايوس Phoenix يا Award باشد، مي توانيد با استفاده از برنامه awdflash.exe( موجود در ديسک BIOS upgrade براي مادربرد) با استفاده از فرمان ذيل، يک نسخه پشتيبان از بايوس بگيريد.
Awdflash /sy /pn
هنگاميکه برنامه اجرا مي شود، از شما درخواست مي شود که نام فايل backup( مثلاً backup.bin) را وارد کنيد. دکمه enter براي ذخيره کردن فايل را وارد کنيد.
CMOS RAM
در صورتي که بخواهيد سگمنت هايي شامل بايوس ويدئويي و ساير تراشه هاي ROM مربوط به کارت هاي آداپتور را ذخيره نماييد، پروسه قبلي را تکرار نموده اما از C0:000 و D0:000بعنوان آدرس هاي شروع در برنامه هاي DEBUG استفاده نماييد. همچنين مي بايست از نام هاي فايل متفاوتي استفاده نماييد. توجه داشته باشيد که بايوس ويدئويي نمي تواند از همه سگمنت C0000 استفاده نمايد و نيز شما نمي توانيد محتويات مربوط به تراشه ROM هيچ کارت آداپتور ديگري را در فضاي باقيمانده سگمنت C0000 تا D0000 ذخيره نماييد. سيستم عامل ويندوز از اين محيط براي ذخيره سازي کدهاي ديگري استفاده مي نمايد.
تهيه نسخه پشتيبان از تنظيمات CMOS بايوس
بهتراست که پارامترهاي تنظيم بايوس را به طور دستي ثبت نموده يا از يک پرينتر و استفاده ازدو کليد Shift+prtsc براي پرينت گرفتن هريک از اسکرين هاي بايوس استفاده نمائيد.
استفاده از يک Flash BIOS
EPROMهاي قديمي تر به يک منبع نور ماوراي بنفش مخصوص و يک دستگاه برنامه ريزي نياز داشته اند تا به وسيله آن محتويات flash BIOS را پاک نموده و دوباره آن را برنامه ريزي کنند. در حالي که flash BIOSها مي توانند بدون برداشتن آن ها از روي سيستم پاک شده و دوباره برنامه ريزي شوند.
استفاده از flash BIOS به شما امکان برداشتن نسخه هاي ارتقاء يافته از سايت سازنده مادربرد يا دريافت آن ها روي ديسک را فراهم مي کند.سپس مي توانيد اين نسخه ارتقاء يافته را داخل تراشه flash BIOS، در مادربرد خود ذخيره نماييد. معمولاً اين نسخه هاي ارتقاء يافته، از سايت سازنده برداشته مي شوند و سپس يوتيليتي موجود در آن، براي ايجاد يک ديسک فلاپي قابل بوت مورد استفاده قرار مي گيرد که در داخل اين ديسک، يک کپي از بايوس جديد قرار دارد. اجراي اين روند از روي ديسک فلاپي بوت اهميت دارد به طوري که هيچ نرم افزار يا درايور ديگري در اين مسير با اين نسخه تداخل پيدا نکند. اين روش سبب صرفه جويي در زمان و پول، هم براي سازنده سيستم و هم کاربر نهايي مي گردد. گاهي اوقات flash BIOS در يک سيستم در مقابل نوشتن مجدد اطلاعات روي آن حفاظت مي گردد و شما مي بايست آن را از حالت Protection خارج نموده يا آن را غيرفعال کنيد. اين کار قبل از اجراي روزآمدسازي برنامه صورت گرفته و معمولاً با استفاده از جامپر يا سوئيچ که قفل روي ROM Update را محافظت مي کند، صورت مي پذيرد.بدون اين قفل،هر برنامه که دستورالعمل هاي صحيح را بشناسد، مي تواند اطلاعات روي حافظه ROM در سيستم شما را پاک نموده و اطلاعات آن را تغيير دهد. بدون اين قابليت حفاظت در مقابل نوشتن برنامه هاي ويروس مي توانند مستقيماً خودشان را در داخل برنامه بايوس(درسيستم شما) کپي نمايد. حتي بدون يک قفل فيزيکي Protection، بايوس هاي جديد flash BIOS داراي يک الگوريتم امنيتي هستند که از روزآمدسازي هاي غيرمجاز جلوگيري مي نمايد. اين همان تکنيکي است که اينتل روي مادربردهاي خود مورد استفاده قرار مي دهد. توجه داشته باشيد که سازندگان مادربرد،عرضه بايوس هاي جديد را به شما اطلاع نمي دهند. شما مي بايست بطور متناوب به سايت وب آن ها مراجعه کرده و وجود يا عدم وجود نسخه هاي روزآمد شده بايوس مادربرد خود را مورد بررسي قرار دهيد. معمولاً اين نسخه ها بصورت رايگان در اختيارکاربر قرار مي گيرد. قبل از ادامه کاربراي روزآمد نمودن بايوس، ابتدا مي بايست اين نرم افزار روزآمد شده بايوس را روي سايت وب سازنده شناسايي نماييد.
يوتيليتي BIOS upgrade به صورت يک فايل آرشيو Self-extractiy موجود مي باشد که مي توان آن را ابتدا از روي سايت به روي ديسک سخت کامپيوتر خود منتقل کنيد، اما قبل از اينکه انجام عمل ارتقاء بايوس ادامه يابد مي بايست اين فايل از حالت فشرده خارج شده و روي يک فلاپي کپي گردد.سازندگان مختلف مادربرد، داراي روش هاي کمي متفاوت براي اجراي يک ارتقاء flash BIOS مي باشند. بنابراين شما مي بايست دستورالعمل هاي داخل اين نسخه روزآمد سازي را مطالعه کنيد. بعنوان مثال ما در اينجا دستورالعمل هاي مربوط به مادربردهاي اينتل که عموميت دارند را ارائه مي کنيم.
نسخه هاي روزآمدسازي flash BIOS از شرکت اينتل و ساير شرکت ها، روي يک ديسک فلاپي قابل بوت، قابل ذخيره سازي هستند.
قدم اول در ارتقاء بايوس، پس از برداشتن فايل جديد بايوس از روي سايت وب، وارد شدن به CMOS setup بوده و مي بايست تنظيمات CMOS را يادداشت کنيد. زيرا آن ها درطي عمل روزآمد سازي پاک مي شوند.سپس شما يک ديسک فلاپي DOS boot را ايجاد نموده و فايل هاي ارتقاء بايوس را ازحالت فشرده خارج مي کنيد. سپس سيستم را با استفاده از ديسک ارتقاء جديد راه اندازي نموده و از منوهاي مربوط به reflash Procedure پيروي کنيد.
منبع:نشريه بزرگراه رايانه، شماره 132.
/ج
