راهنماي تشخيص و مقابله با بيماري هاي گوارشي

مشکلات گوارشي از شايع ترين مشکلات جسمي هستند که افراد بسياري را روانه مطب پزشکان مي کنند. همه ما در طول زندگي اين مشکلات که ساده ترين آنها دردهاي شکمي، اسهال و نفخ شکم هستند، برايمان پيش آمده است. گاهي اوقات شما خودتان بدون مراجعه به پزشک مي توانيد مشکل تان را حل کنيد و از پس اسهال يا درد شکم تان برآييد. در اينجا تعدادي از شايع ترين مشکلات گوارشي را مي خوانيد و از راه هاي درمان آنها مطلع مي شويد.

اسهال
 

يکي از اصلي ترين علت هاي اسهال مسموميت خفيف غذايي است. بسياري از افرادي که با هواپيما به خارج از کشور سفر مي کنند يا از شهر خود به شهر ديگري مي روند هم دچار اسهال مي شوند؛ چرا که بدن شان بايد خود را با باکتري هاي جديدي که در آب و غذاي آن کشور يا شهر جديد وجود دارد، وفق دهد.

چه بايد کرد؟
 

براي درمان اسهال هيچ چيز بهتر از گذشت زمان نيست. دکتر آميت بهان، يکي از متخصصان بيماري هاي معده و روده در بيمارستان آمريکا در اين باره مي گويد: «بايد به بدن اجازه دهيد خودش را تخليه کند و سموم را بيرون بريزد. ولي اگر ديديد چندين روز است اسهال داريد و آب بدن تان را از دست داده ايد و اين روند در کار و زندگي شما اختلال ايجاد کرده يا در شب از خواب بيدارتان مي کند، به پزشک مراجعه کنيد. از دست دادن آب بدن بسيار خطرناک است و اگر کنترل نشود و همين طور ادامه يابد، جان بيمار را تهديد مي کند. زماني که به پزشک مراجعه مي کنيد از او بپرسيد که اگر بار ديگر اسهال گرفتيد و اسهال تان خفيف بود، در منزل از چه داروهايي مي توانيد استفاده کنيد تا حال تان بهتر شود. داروهايي وجود دارند که بدون نسخه هم مي توان آنها را تهيه کرد و در درمان اسهال هاي خفيف مفيد هستند. اما اگر با پزشک مشورت نکرده ايد و به درستي نمي دانيد کدام دارو را بخريد، سرخود اين کار را نکنيد؛ چرا که مصرف اشتباه هر دارويي بدون آگاهي از شيوه مصرف آن خطرناک است.

گاز شکم
 

با وجودي که بسياري از ما سعي مي کنيم گاز شکم مان را کنترل و آن را پنهان کنيم، ولي اين حالت يکي از نشانه هاي سلامت بدن است. به گفته دکتر ميشل ولف، متخصص بيماري هاي معده و روده دانشکده پزشکي دانشگاه بوستون، گاز شکم به دو علت ايجاد مي شود؛ يکي خوردن غذاهايي که باعث توليد گاز مي شوند و ديگري بلعيدن هوا. سبزي هاي سبز، ميوه هاي با پوست، نوشيدني هاي حاوي کربنات، کلم و لوبيا موادي هستند که باعث توليد گاز در روده مي شوند. گروه ديگر هم کساني هستند که هنگام غذا خوردن هوا مي بلعند. اين اتفاق هنگام نوشيدن مايعات با ني روي مي دهد يا کساني که موقع غذا خوردن حرف مي زنند، هنگام غذا خوردن دهان شان باز است يا تند غذا مي خورند. برخي افراد هم وقتي عصبي مي شوند، در روده هاي شان گاز توليد مي شود.

چه بايد کرد؟
 

اگر گاز شکم تان شما را خيلي ناراحت مي کند و به دردسر مي اندازد، مي توانيد از دارويي استفاده کنيد که باعث کاهش گاز روده ها مي شود. اگر نمي دانيد از چه دارويي مصرف کنيد، از دکتر داروساز داروخانه يا از پزشک تان بپرسيد.

گرفتگي شکم
 

اين حالت در زنان معمولا در دوران قاعدگي شان رخ مي دهد و گاهي با تهوع، درد معده يا اسهال همراه است. دکتر نانسي کوسلر، متخصص زنان و زايمان مرکز پزشکي در اوهايوي آمريکا مي گويد: «تغييرات هورموني در دوران قاعدگي باعث گرفتگي عضلات شکم و اسهال يا حالت تهوع مي شوند.» براي رفع اين مشکل و کاهش خونريزي مي توانيد 12 تا 24ساعت پيش از شروع قاعدگي قرص ايبوبروفن يا مفناميک اسيد بخوريد. فقط يادتان باشد که حتما هنگام خوردن اين قرص ها معده تان پر باشد چون اين قرص ها به معده خالي آسيب مي رسانند.

احتباس آب و نمک و نفخ معده
 

هيچ کس دوست ندارد پف کند و وزنش چند کيلو اضافه و لباس هايش به او تنگ شود. دکتر ديويد.سي.متز، استاد دانشگاه پنسيلوانيا مي گويد: «وقتي مي بينيد که پف کرده ايد و چند کيلو چاق شده ايد، خيلي نگران نباشيد؛ بسياري عوامل از قاعدگي گرفته تا يبوست مي توانند باعث بروز اين حالت شوند.»

براي رفع اين حالت چه کنيم؟
 

بايد تا حد ممکن مصرف نمک را محدود کرد، چون نمک باعث جمع شدن آب در بدن مي شود. همچنين بايد از خوردن غذاهايي که باعث توليد گاز مي شوند، خودداري کنيد. غذاهايي مثل لوبيا، بروکلي و گل کلم از اين دسته هستند. تا زماني که نمي توانيد لاکتوز موجود در شير را تحمل کنيد و دچار نفخ معده مي شويد، به جاي شير، ماست بخوريد.

ريفلاکس (برگشت اسيد معده به درون مري)
 

دکتر مين ناين از پزشکان مرکز سرطان فاکس چيس در فيلادلفيا مي گويد:«بازگشت اسيد معده به داخل مري يا گلو بيشتر هنگامي که دراز کشيده ايد، روي مي دهد. بازگشت اسيد معده به داخل مري يا دهان باعث مي شود دچار درد در قفسه سينه شويد يا گلوي تان درد بگيرد و سرفه کنيد.» حالت شايع ديگري که حتما درباره آن شنيده ايد، سوزش سر دل است که در واقع اثر ريفلاکس است. خوردن غذاهاي پر ادويه قبل از خواب، زياد خوردن يا تند غذا خوردن مي تواند علت بروز ريفلاکس باشد.

راه حل
 

دکتر ناين مصرف داروهاي ضد اسيد را که توسط پزشک تجويز شده باشند، توصيه مي کند. همچنين، بايد از مصرف الکل و سيگار و نيز خوردن غذا در آخر شب اجتناب کرد.

حالت تهوع
 

اگر باردار يا دچار بيماري خاصي که ايجاد حالت تهوع مي کند نيستيد، داشتن حالت تهوع غير عادي است. يکي از ساده ترين، راه هاي درمان اين حالت مصرف ريشه زنجفيل است . علت واقعي تاثير اين گياه هنوز به درستي شناخته نشده است، ولي عده اي از کارشناسان بر اين عقيده اند که زنجفيل باعث مي شود غذا سريع تر از معده به روده برسد. در واقع، اين گياه سرعت انتقال غذا از معده به روده را افزايش مي دهد. دکتر چارلن پراتر، دانشيار بيماري هاي دستگاه گوارش درباره اثرات زنجفيل در درمان اين حالت ناخوشايند مي گويد:«زماني که زياد غذا خورده باشم و احساس تهوع کنم، يک ليوان چاي زنجفيل مي خورم تا معده ام آرام شود. درست کردن اين چاي آسان است. فقط کافي است زنجفيل رنده شده تازه را در آب بريزيد. و مقداري عسل به آن اضافه کنيد و بنوشيد.»

درد بعد از غذا خوردن
 

اين حالت معمولا به دليل زياد خوردن، تند خوردن و يا در وقت نامناسب غذا خوردن ايجا د مي شود.

راه حل
 

خوردن فست فود را کنار بگذاريد و آرام تر غذا بخوريد. اگر اهل خوردن هله هوله نيستيد و آرام غذا مي خوريد ولي همچنان پس از مصرف غذا معده و شکم تان درد مي گيرد، ممکن است به بيماري کيسه صفرا دچار باشيد. دکتر فرانسيسکو ماررو، متخصص بيماري هاي دستگاه گوارش درباره اين مشکل مي گويد: «زنان بيش از مردان به سنگ کيسه صفرا دچار مي شوند و گاهي هيچ علتي براي ابتلا به آن وجود ندارد.»

يبوست
 

به گفته پزشکان شما بايد دو يا سه بار در روز اجابت مزاج داشته باشيد تا روده هاي تان سالم باشند. يبوست مشکل بسيار شايعي است و همه افراد از هر سن و جنسي را مبتلا مي کند؛ ولي در زنان شايع تر است. عده اي از متخصصان عقيده دارند که هورمون هاي بدن زنان با بدن مردان فرق دارد و به گونه اي است که باعث کند شدن فرايند هضم غذا مي شود.

چه بايد کرد؟
 

اگر هر روز اجابت مزاج نداريد، خيلي نگران نباشيد. چنانچه ديگر علائم يبوست مانند نفخ معده و جمع شدن گاز در شکم را داريد، بهتر است بيشتر فيبر بخوريد. ميوه، سبزي، غلات و لوبيا منبع خوب فيبر هستند. همچنين در ابتداي هر روز غلات صبحانه پر از فيبر بخوريد. نداشتن تحرک بدني هم گاهي باعث يبوست مي شود. هر روز سي دقيقه ورزش کنيد و مايعات فراوان بنوشيد. اگر اين کارها را انجام داديد همچنان يبوست داشتيد، استفاده از يک ملين ساده مفيد خواهد بود.

درد حاصل از گرسنگي
 

انقباض هاي معده و دستگاه گوارش وقتي خالي باشد، بيشتر روي مي دهد. دردهاي معده در واقع پيام هايي هستند که دستگاه گوارش به مغز مي فرستد تا نشان دهد زمان آن رسيده که به معده غذا برساند.

راه حل
 

ساده ترين راه حل اين است که غذا بخوريد! ولي به خاطر داشته باشيد که گاهي درد معده فقط نشان دهنده گرسنگي نيست. گاهي اوقات افراد درد تير کشنده اي را حس مي کنند که با غذا خوردن بهبود مي يابد. دکتر مارک بب ياستکي، متخصص گوارش در نيويورک مي گويد: «اين مي تواند نشان دهنده زخم معده باشد. اگر اين درد ادامه پيدا کرد، به پزشک مراجعه کنيد. ولي اگر زخم معده نداشته باشيد و اين درد به خاطر اشتهاي شما باشد، بهتر است در طول روز با خوردن وعده هاي سالم ولي کوچک معده تان را پر نگه داريد.
منبع:نشريه ي دنياي سلامت، شماره ي 53.
/ج