مرگ تلخ بابوي ماهي گنديده

قرص برنج يکي از خطرناک ترين سموم دفع آفات نباتي است مسموميت با اين سم يکي از کشنده ترين و دردناک ترين مسموميت هاست.
سرنوشت تلخي در انتظار همه شان است؛ چرا که قرباني يک تصميم عجولانه مي شوند. آنها وقتي پشيمان مي شوند که ديگر کار از کار گذشته چرا که در نهايت خانواده خود را داغدار يا جريحه دار مي کنند. اين افراد اگر خوش شانس باشند بايد عمري با معلوليت سر کنند؛ درباره افرادي حرف مي زنيم که تاوان عمل غيرمنطقي شان را عزيزانشان مي پردازند؛ افرادي که با به خطر انداختن جان خود از روي نا آگاهي زندگي را به کام خانواده شان زهر مي کنند. سوژه اين گزارش گروهي از اين افراد هستند که ناخواسته دست به اين عمل ناپسند مي زنند؛ ناخواسته به اين جهت که اين افراد قصد کشتن خود را نداشته اند چرا که به گفته کارشناسان بيشتر افرادي که با خوردن قرص اقدام به خودکشي مي کنند افرادي هستند که نيتشان بيشتر جلب توجه اطرافيان است تا اينکه بخواهند خودشان را بکشند. در واقع تنها افرادي با خوردن قرص برنج مي ميرند که از خطرناک بودن اين آفت نباتي اطلاع زيادي ندارند اين در حالي است که قرص برنج يکي از سمي ترين و خطرناک ترين سموم دفع آفات نباتي است که تا به حال پادزهري برايش پيدا نشده است. افرادي که اين قرص را براي خودکشي مي خورند اگر از عوارض و نحوه از کار انداختن اعضاي بدن توسط اين سم خبر داشتند هرگز از آن استفاده نمي کردند چرا که اين قرص در آخرين مرحله روي مغز اثر مي گذارد براي همين فرد مسموم تا آخرين لحظه عمرش درد عميقي را تحمل خواهد کرد. در اين گزارش ابتدا چند خبر در خصوص مرگ و مير و مسموميت با قرص برنج را مرور مي کنيم بعد به بيمارستان لقمان تهران مي رويم تا با يکي از بيماران اين بيمارستان که با خوردن قرص برنج اقدام به خودکشي کرده حرف بزنيم علاوه بر اين با دکتر شاهين شادنيا، متخصص سم شناسي و رئيس بخش مسموميت هاي اين بيمارستان هم گفت و گو کرديم تا در خصوص اين سم، بيشتر بدانيم.
براساس اعلام مراکز درماني استان گيلان پنج تا هفت نفر هر ماه در اين استان با خوردن قرص برنج مي ميرند. در چهار ماه گذشته از 79 نفري که به بيمارستان رازي رشت مراجعه کردند، 27 نفرشان فوت کرده اند. بر همين اساس مقرر شده براي کاهش شمار مسموميت با قرص برنج، از داروهاي شيميانيي ديگري، براي مبارزه با آفات برنج استفاده شود.
پايگاه خبري بي .بي .ان:« رئيس دانشگاه علوم پزشکي مازندران، آمار مرگ و مير ناشي از قرص برنج را در کشور نگران کننده خواند و گفت ميزان کشندگي اين قرص بيشتر از سيانور است و در بعضي از استان هاي کشور تقريباً در همه ماه ها، مرگ ناشي از مصرف قرص برنج گزارش مي شود.»
همين طور در ارديبهشت ماه سال 85 خبر گزاري فارس اعلام کرد:« مرگ چهار دانش آموز دختر بر اثر مصرف قرص برنج در تهران گزارش شد.» با مرگ دانش آموز هنرستاني در خيابان مفتح تعداد قربانيان مصرف قرص برنج در تهران به چهار دانش آموز دختر رسيد. اين دختر که افسانه نام دارد، 17 ارديبهشت ماه 85 در هنرستاني در خيابان مفتح دچار تشنج شد و بعد از انتقال به بيمارستان جان سپرد. پزشکان بعد از معاينه بيمار، علت مرگ او را مصرف قرص برنج اعلام کردند. اسفند سال قبل هم دو دختر ديگر به نام هاي آرزو و ليلا به خاطر مصرف اين قرص ها در اين مدرسه جان باخته بودند.»

بيمارستان لقمان
 

بيمارستان لقمان تهران يکي از بيمارستان هايي است که به طور متوسط هر سه روز يک بار، مي توان در آن شاهد حضور بيماراني بود که به خاطر مصرف قرص برنج مسموم شده و براي درمان به قسمت اورژانس اين بيمارستان منتقل شده اند. دکتر شاهين شادنيا، متخصص سم شناسي و رئيس بخش مي گويد:« قرص برنج ترکيبي است که از آن به منظور دفع آفات کشاورزي در سيلوهاي نگهداري برنج استفاده مي شود و در دو نوع شيميايي و گياهي وجود دارد. ترکيب گياهي قرص شامل سير، کلرورسديم، نشاسته و تالک است و از آن در کيسه هاي برنج خانگي استفاده مي کنند. در قرص شيميايي، ترکيب فسفيد آلومينيوم وجود دارد که در دفع آفات برنج استفاده مي شود. اگر فردي از قرص برنج گياهي، به عمد يا غيرعمد استفاده کند، دچار مسموميت کم خطري مي شود که شانس بهبودي در آن بسيار بالاست.»
اما موضوع نگران کننده زماني اتفاق مي افتد که فرد قرص شيميايي برنج را مي خورد. وقتي اين ماده خطرناک در مجاورت با رطوبت قرار گرفته و با آب دهان يا اسيد معده مخلوط مي شود، گاز خطرناکي توليد مي کند به نام فسفين با فرمول( P.H.3) که به گفته دکتر شادنيا، خطر اصلي قرص، مربوط به همين ماده است: « بسياري از مسموماني که با اين نوع مسموميت به بيمارستان مي آيند، مي گويند قرص برنج شيميايي بوي ماهي يا سير گنديده را مي دهد. گازي که از دهان مسمومان قرص متصاعد مي شود، اشتعال زاست و گاهي در فاصله اي که پزشکان با وسايل الکتريکي در حال شست و شوي معده بيمار هستند، در اثر اصطکاکي که بين دود و جرقه حاصل از وسايل الکتريکي به وجود مي آيد، ايجاد اشتعال شده و باعث سوختگي صورت فرد مسموم مي شود.»

مرگ دردناک
 

ارگان هايي مثل قلب، عروق مويرگي و بافت هاي ريه بيشتر آسيب مي بينند و مغز کمتر. به همين علت است که بيماران تا آخرين لحظات هوشيارند و در مراحل نهايي است که تنفس دچار مشکل شده، در نتيجه اکسيژن رساني به مغز مختل و مسموم دچار کاهش سطح هوشياري و نهايتاً مرگ مي شود. دکتر شادنيا به عواملي اشاره مي کند که در شدت مسموميت با قرص برنج تأثير دارد:« يکي از فاکتورها کهنه بودن قرص هايي است که در کيسه هاي برنج نگهداري مي شود. قرص، به خاطر مجاورت با هوا فسفين آزاد مي کند. حل شدن آن در آب و استفراغ بعد از خوردن قرص به دليل عدم تحمل بوي زننده آن هم باعث آزاد شدن فسفين مي شود.»
علائم اوليه مسموميت با قرص برنج شيميايي، در 10-15 دقيقه اول به صورت تهوع، استفراغ و بعد درد شکمي بروز مي کند. در شش ساعت اول، بيمار دچار افت فشار خون شده و ضربان قلبش ريتم نامنظمي پيدا مي کند.
به گفته اين سم شناس، بحراني ترين لحظه در 24 ساعت اول است. اگر مسمومي در 24 ساعت اول زنده بماند، شانس زندگي را پيدا مي کند.
در 72 ساعت بعد اگر بخت با او يار باشد و عوارض کبدي و کليوي گريبانگيرش نشود، احتمالاً نجات پيدا مي کند:« متأسفانه شرايط سم به نحوي است که هنوز پادزهري برايش تهيه نشده. مسموميت با قرص برنج را در گذشته هاي نه چندان دور هم داشتيم و مختص جامعه ما هم نيست. در کشورهايي مثل هند که کاشت صنعتي وجود دارد، از اين ترکيب براي دفع آفات کشاورزي استفاده مي شود اما در اين کشور اين قرص عامل شايع خودکشي به شمار مي رود. اما در کشورهاي غربي، چون برنج کمتر کشت مي شود، مسموميت را کمتر مي بينيم و اگر هم هست، عمدي نيست. در نواحي شمالي کشور، آمار مسموميت با قرص برنج بيشتر است.»
اما اين سؤال پيش مي آيد که چرا تعدادي از آنها از قرص برنج استفاده مي کنند؟ علت را در چند بعد مي توان جست و جو کرد. دکتر شادنيا معتقد است عدم اطلاع رساني در خصوص خطرناک بودن اين سم يکي از دلايل افزايش اين آمار است؛ «قرص برنج در مکاني ارائه مي شود که نظارتي روي آن وجود ندارد. عطاري ها زير نظر وزارت بهداشت نيستند و زير نظر وزارت بازرگاني فعاليت مي کنند. اين ترکيب، يک سم کشاورزي است و عطاري مکاني است که در درمان هاي سنتي- گياهي نقش دارد. حالا جاي سؤال است که چرا قرص برنج بايد در عطاري ها به فروش برسد؟ الان نوع گياهي آن فقط در داروخانه ها عرضه مي شود.»
يک قرص 3 گرمي عملاً مي تواند باعث مرگ و مير شود، « از ابتداي فروردين امسال تا اول مردادماه، 117 نفر به خاطر مسموميت با قرص برنج به بيمارستان مراجعه کرده اند که از اين تعداد 21 نفر فوت شده اند. يک ذهنيت غلط بين جوانان ايجاد شده بود و فکر مي کردند قرص برنج همان اکستازي است، در حالي که ترکيبات اين دو ماده با يکديگر متفاوت است.»
مهناز دهدستي هم يکي از پرستاراني است که در بخش ( آي.سي.يو) بيمارستان لقمان کار مي کند او درباره افرادي که به خاطر مصرف قرص برنج به اين بيمارستان منتقل شده اند، مي گويد:« ميانگين سني کساني که دست به خودکشي با قرص برنج زده اند، 16 تا 30 ساله است. عشق هاي نافرجام و مخالفت خانواده ها، وجود زمينه رواني براي خودکشي کردن اختلاف با خانواده همسر، جلب توجه و ترساندن والدين از دلايل خودکشي افراد است و البته بسياري از آنها از کارشان اظهار پشيماني مي کنند.» دکتر شادنيا توصيه اي هم دارد:« اگر با فردي که قرص برنج خورده، مواجه شديد، تنها در صورتي که هوشيار بود، بايد او را وادار به استفراغ کنيد تا باقيمانده دارو از معده خارج شود وگرنه محتويات معده به حلق برگشته و سبب خفگي مي شود و بعد او را به سرعت به اورژانس برسانيد.»
منبع: همشهري سرنخ، شماره 73