صدقه در سیره حضرت اميرالمومنین (ع)
اسلام با نفوذ معنوي خود در ميان مردم توانسته است اعمالي هم چون وقف را در حد بسيار بالايي گسترش دهد که اين امر مهم در طول قرن ها باعث استمرار خيرات و برکات فراوان جهت محرومين گرديده است. امام صادق (ع) مي فرمايد: پس از مرگ پرونده اعمال انسان بسته مي شود مگر سه گروه يکي از آنها کساني هستند که در زمان حيات خود اقدام به تأسيس کار خيري (مثل حفر قنات يا وقف باغ و زمين) کرده باشند که اين کار به عنوان صدقه ي جاريه براي او محسوب مي شود و دائماً ثواب اين حرکت معنوي در عالم برزخ به او مي رسد.
خدمتکار حضرت امير مي گويد: بعد از رحلت پيامبر اسلام يک روز در مزرعه اي خارج از مدينه مشغول کار بودم، در اين هنگام حضرت امير تشريف آوردند و کلنگ به دست گرفتند و وارد قنات شد و شروع به کندن آن کرد، بعد از تلاش فراوان يک دفعه چشمه آب باز شد، آب در قنات به اندازه گردن شتر فوران کرد، امام در حالي که عرق از پيشاني مبارکش مي ريخت، فرمود: خدا را گواه مي گيرم که اين قنات صدقه باشد، بعد از قنات بيرون آمدند و قلم و کاغذ خواست، من قلم و کاغذ را مهيا کردم، حضرت وقف نامه اي به اين شرح نوشتند:
به نام خداوند بخشنده مهربان
من (علي ابن ابي طالب) اين قنات را وقف کردم، براي فقراي مدينه و براي ابن السبيل (در راه ماندگان) تا بدين وسيله روز قيامت چهره ام از آتش دوزخ مصون باشد و هيچ گاه نبايد فروخته شود يا بخشيده گردد، مگر آنکه حسن يا حسين بدان نيازمند شوند، پس آنان مجاز خواهند بود که هرگونه تصرفي در آن بکنند.
ابن هشام مي گويد: يک زمان معاويه پي برد که امام حسين (ع) بدهکار است خواست از اين موضوع سوء استفاده کند، پس مبلغي را به عنوان معامله ي اين قنات و زمين هاي اطراف براي حضرت فرستاد، اما امام حسين (ع) با آنکه نياز به فروش آن داشت مع الوصف از فروختن قنات امتناع کرد و پول هاي معاويه را پس داد و فرمود پدرم اين قنات و ملک را به عنوان صدقه براي فقرا قرار داده تا چهره خود را از آتش دوزخ دور نگه دارد و من آن را نخواهم فروخت.
آري اين روش و سيره علي (ع) است که پيروان آن بزرگوار به تأسي از آن حضرت همواره از دست رنج و مزارع و باغات خود، سهمي براي فقرا و وقفي براي نيازمندان در نظر مي گرفتند، گذشتگان ما، پدران و اجداد ما با همين شيوه بهترين و مؤثرترين منابع اقتصادي و مؤسسات خيريه و زمين هاي حاصل خيز را وقف افراد مستمند کردند، حتي کساني که تمکن بالايي نداشتند قسمتي از باغ يا زمين کشاورزي خود را جزو اموال موقوفه تعيين مي کردند و برکت و رحمت الهي را در اين روش جستجو مي نمودند.
منبع: حسين پور، عبدالعلي؛ (1389) صدقه، گلریزان عرشیان، اصفهان، انتشارات حیات طیبه، چاپ اول.
خدمتکار حضرت امير مي گويد: بعد از رحلت پيامبر اسلام يک روز در مزرعه اي خارج از مدينه مشغول کار بودم، در اين هنگام حضرت امير تشريف آوردند و کلنگ به دست گرفتند و وارد قنات شد و شروع به کندن آن کرد، بعد از تلاش فراوان يک دفعه چشمه آب باز شد، آب در قنات به اندازه گردن شتر فوران کرد، امام در حالي که عرق از پيشاني مبارکش مي ريخت، فرمود: خدا را گواه مي گيرم که اين قنات صدقه باشد، بعد از قنات بيرون آمدند و قلم و کاغذ خواست، من قلم و کاغذ را مهيا کردم، حضرت وقف نامه اي به اين شرح نوشتند:
به نام خداوند بخشنده مهربان
من (علي ابن ابي طالب) اين قنات را وقف کردم، براي فقراي مدينه و براي ابن السبيل (در راه ماندگان) تا بدين وسيله روز قيامت چهره ام از آتش دوزخ مصون باشد و هيچ گاه نبايد فروخته شود يا بخشيده گردد، مگر آنکه حسن يا حسين بدان نيازمند شوند، پس آنان مجاز خواهند بود که هرگونه تصرفي در آن بکنند.
ابن هشام مي گويد: يک زمان معاويه پي برد که امام حسين (ع) بدهکار است خواست از اين موضوع سوء استفاده کند، پس مبلغي را به عنوان معامله ي اين قنات و زمين هاي اطراف براي حضرت فرستاد، اما امام حسين (ع) با آنکه نياز به فروش آن داشت مع الوصف از فروختن قنات امتناع کرد و پول هاي معاويه را پس داد و فرمود پدرم اين قنات و ملک را به عنوان صدقه براي فقرا قرار داده تا چهره خود را از آتش دوزخ دور نگه دارد و من آن را نخواهم فروخت.
آري اين روش و سيره علي (ع) است که پيروان آن بزرگوار به تأسي از آن حضرت همواره از دست رنج و مزارع و باغات خود، سهمي براي فقرا و وقفي براي نيازمندان در نظر مي گرفتند، گذشتگان ما، پدران و اجداد ما با همين شيوه بهترين و مؤثرترين منابع اقتصادي و مؤسسات خيريه و زمين هاي حاصل خيز را وقف افراد مستمند کردند، حتي کساني که تمکن بالايي نداشتند قسمتي از باغ يا زمين کشاورزي خود را جزو اموال موقوفه تعيين مي کردند و برکت و رحمت الهي را در اين روش جستجو مي نمودند.
منبع: حسين پور، عبدالعلي؛ (1389) صدقه، گلریزان عرشیان، اصفهان، انتشارات حیات طیبه، چاپ اول.
/ج
