پوکي استخوان

گفت وگو با دکتر ماندانا بيرانوند
 

بافت استخوان از دو قسمت پرپوتئيني و املاح شامل کلسيم و فسفر تشکيل شده است. در پوکي استخوان هر دوي اين قسمت ها کاهش مي يابد. از کودکي تا سن سي سالگي در طي رشد و تکامل بدن، به تدريج توده ي استخواني افزايش مي يابد و در سي سالگي به حداکثر خود مي رسد. عوامل متعددي در بدست آمدن اين توده ي استخواني نقش دارند. ژن و توارث مهم ترين عامل است و نقش هشتاد درصدي دارد . در بيست درصد ديگر علل متفاوتي نقش دارند، همچون وجود کافي هورمون هاي جنسي که از سن بلوغ به بعد وجود دارد و نيز دريافت کافي کلسيم و فسفر و انجام ورزش. از سن سي سالگي به بعد به تدريج هر سال يک درصد از توده ي استخواني از دست مي رود و از سن يائسگي به بعد به علت از بين رفتن هورمون هاي جنسي، سرعت از دست دادن توده ي استخواني افزايش مي يابد و به هفت تا هشت درصد در سال مي رسد و در اين سنين پوکي استخوان شروع مي شود. پوکي استخوان هيچ علامتي ندارد و اولين بار خود را با شکستگي نشان ميدهد که مي تواند منجر به عوارض جدي از جمله زمين گير شدن فرد شود.
ما بر روي نقش ژن و وراثت نمي توانيم تاثيري بگذاريم، اما با خوردن مقدار کافي لبنيات و انجام ورزش کافي مي توانيم نقش مهمي در سنين جواني براي بدست آوردن حداکثر توده ي استخواني داشته باشيم و در سنين ميان سالگي سرعت از دست دادن توده ي استخواني را کم کنيم. جهت دريافت مقدار مورد نياز کلسيم، مصرف کافي محصولات لبني الزامي است که عبارت است از روزي دو تا سه ليوان شير، ماست، پنير، کشک و نيز مصرف مرکبات.
تشخيص: بهترين راه تشخيص اين بيماري انجام دانسيتومتري است. که در مواقع نياز توسط پزشک معالج درخواست مي شود.
درمان: مجدداً مصرف لبنيات و انجام ورزش از اقدامات مهم است و نيز تجويز داروهاي خاصي که با صلاحديد پزشک معالج تجويز مي شود.

آرتروز:
 

آرتروز به معناي بي کفايتي و نارسايي مفصل بوده و شايع ترين بيماري مفصلي در انسان است. اين بيماري از سنين پنجاه به بالا ديده مي شود. در ابتلا به اين بيماري يک سري فاکتورهاي خطر وجود دارد که مهمترين آنها عبارتند از: سن بالاي پنجاه سال، چاقي، استعداد ژنتيکي، بيماري هاي التهابي و عفوني مفصلي، ضربات وارده به مفصل، جنس مؤنث و فرم هاي غيرطبيعي مفصلي.
علايم باليني: درد از شايع ترين علايم اين بيماري است و با حرکات و انجام فعاليت افزايش و با استراحت کاهش مي يابد. محدوديت در حرکات مفصلي نيز از علايم اين بيماري است که مي تواند منجر به محدود شدن فعاليت فرد شود. تورم در مفصل نيز مي تواند از علايم آرتروز باشد.
مفاصل شايع مبتلا عبارتند از: زانوها، مفاصل بين انگشتي در دست، مفصل انگشت بزرگ پا، مفاصل ستون فقرات گردني و کمري.
تشخيص: با توجه به شرح حال و معاينه ي بيمار و همچنين انجام راديوگرافي از مفصل مبتلا تشخيص صورت مي گيرد.
درمان: درمان هاي غيردارويي شامل کاهش وزن، انجام ورزش هاي تقويت کننده ي عضلات اطراف مفصل، استفاده از عصا و واکر و فيزيوتراپي.
درمان هاي دارويي: استفاده از کرم هاي موضعي ضد درد و استفاده از مسکن هاي ساده مثل استامينوفن. در هنگام دردهاي شديد و علايم التهابي در مفصل از داروهاي ضد التهابي استفاده مي کنيم. همچنين از داروي گلوکوزامين در برطرف شدن درد بيمار استفاده مي شود.
در موارد شديدتر مي توان از تزريق داروهاي گلومومورتيکوئيد (کورتون) سود برد و در نهايت اگر آرتروز به اين درمان ها جواب ندهد و منجر به محدود شدن فعاليت در فرد شده باشد تعويض مفصل انجام مي گيرد.
منبع: 7 روز زندگي شماره 93