سندرم روده تحريك‏پذير

20 نكته براى رهايى از اين سندروم
همانند بعضى افراد كه داراى شخصيت بدخلق و تحريك‏پذير هستند، بعضى از روده‏ها هم همين طورند. سندروم روده تحريك‏پذير به چه معنى است؟ يعنى خوردن و نوشيدن بعضى از غذاها و مايعات خاص و گذراندن اتفاقات استرس‏زا در زندگى باعث ايجاد دوره‏هاى اسهال، يبوست يا درد شكمى در افراد دچار اين سندرم مى‏شود. اين عوامل به طور طبيعى در افراد عادى تأثير مخرب چندانى ندارند. گاهى وقت‏ها در يك زمان هر سه حالت ايجاد مى‏شود.
بعضى از پزشكان معتقدند كه IBS )كه به نام كولون اسپاسمى هم گفته مى‏شود( بعد از سرما خوردگى بيشترين شكايت را در ايالات متحده داشته است. مطمئن باشيد كه كارهاى زيادى مى‏توانيد انجام دهيد تا از دست تحريك پذيرى روده‏ها خلاص شويد.
ارتباط نزديكى بين استرس و اين سندرم وجود دارد بنابراين نبايد در معرض استرس قرار بگيريد. زيرا روده حساس مى‏تواند شما را در يك چرخه ناقص قرار دهد. مخصوصا در زمان عود درد شكم، نفس عميق بكشيد. درباره‏ى اتفاقى كه افتاده فكر كنيد. بدانيد كه قبلا اتفاق افتاده و خواهد گذشت؛ فكر كنيد كه نخواهيد مرد، چرا كه هيچ كس تا به حال از اين سندرم نمرده است.

آرام‏تر باشيد.
 

هر چيزى كه باعث ناراحتى عصبى شما شود مى‏تواند به كم شدن علايم بيمارى كمك كند. شايد تكنيك‏هاى آرام‏بخشى نظير مديتاسيون (20)، بيوفيدبك (21) و خودهيپنوتيزمى (22) بتواند مؤثر واقع شود. اگر استرس در زندگى شما، مشكلات زيادى ايجاد كرده است. بهتر است مشاوره روان پزشكى انجام دهيد. راه‏حل، پيدا كردن روشى است كه در شما بهترين اثر را دارد.

يك دفترچه استرس تشكيل دهيد.
 

افراد دچار سندرم IBS، داراى يك سيستم روده‏اى هستند كه به غذا، استرس و تغييرات هورمونى بالاتر از حد طبيعى پاسخ مى‏دهد. فكر كنيد كه روده شما مثل يك فشارسنج است و ببينيد در زندگى چه چيزهايى بيشترين استرس را بر آن وارد مى‏كند. به طور مثال اگر هر وقت كه با رئيس صحبت مى‏كنيد دچار استرس مى‏شويد، نشانه‏ى آن است كه بايد بيشتر روى روابط كار كنيد )شايد با صحبت كردن بيشتر با رئيس، يك دوست يا عضو فاميل(.

به نوع غذا و نوشيدنى نيز توجه داشته باشيد.
 

بعضى از غذاها و نوشيدنى‏ها همانند استرس، مى‏توانند روده‏هاى حساس شما را تحريك كنند، بنابراين يادداشت كردن رژيم غذايى و نوشيدنى‏هايى كه مشكل بيشترى را ايجاد مى‏كنند، مفيد است. اگر چه بعضى غذاهاى خاص، به بيشتر مردم آسيب مى‏رساند خصوصيات هر فرد متفاوت از ديگرى است.

به غذاى خود فيبر اضافه كنيد.
 

جيمزرود »استاد بخش گوارش دانشگاه كانزاس« مى‏گويد: خيلى از بيماران IBS با اضافه كردن فيبر به رژيم غذايى، عملكرد بهترى خواهند داشت. فيبر مخصوصا در مورد افرادى مفيد است كه مبتلا به يبوست و مدفوع سفت و تكه تكه هستند. اما ممكن است در مورد اسهال هم مفيد باشد. بهترين نوع فيبر، نوع غير قابل حل آن است كه در سبوس، دانه كامل غلات، ميوه و سبزيجات يافت مى‏شود.

از دانه پسيليوم استفاده كنيد.
 

يك راه آسان براى افزايش فيبر مصرفى، استفاده از دانه‏هاى خرد شده پسيليوم است. اين يك مسهل طبيعى است كه در اكثر سوپر ماركت‏ها، داروخانه‏ها و مغازه‏هاى غذاى بهداشتى فروخته مى‏شود. برخلاف مسهل‏هاى شيميايى، مسهل‏هاى پسليومى غير اعتيادزا و معمولا بى‏خطر مى‏باشند حتى اگر در دوره‏هاى طولانى مدت خورده شوند.

مايعات فراوان مصرف كنيد.
 

براى كار كردن شكم نه تنها فيبر بلكه مايعات هم لازم داريد. در هر حال به طور كلى شما به 6 تا 8 ليوان مايعات در روز نياز داريد.

در مصرف فرآورده‏هاى شيرى تجديد نظر كنيد.
 

از همه مايعات به غير از شير هر چقدر كه مى‏خواهيد مصرف كنيد. بسيارى از افرادى كه IBS دارند در واقع دچار نفخ لاكتوزى هستند بدين معنى كه بدن شما در جذب لاكتوز )قندى كه در شير وجود دارد( مشكل دارد. پزشك مى‏تواند تست لاكتوز را انجام دهد و شما تا چند روز فرآورده‏هاى شيرى نخوريد و ببينيد چه مى‏شود. به عبارت ديگر، يك تغيير در رژيم غذايى مى‏تواند تمام مشكلات را حل كند.

مصرف چربى را كاهش دهيد.
 

دلايل زيادى وجود دارد كه شما غذاى كم چرب بخوريد و اين هم يك علت ديگر؛ چربى محرك اصلى انقباضات روده‏اى است. به عبارت ديگر، چربى باعث بدتر شدن IBS مى‏شود. براى كم كردن چربى از خوردن سس‏هاى سنگين و پر چرب، غذاهاى سرخ كرده و روغن‏هاى سالاد خوددارى كنيد.

غذاهاى نفخ‏زا نخوريد.
 

بعضى بيماران IBS به غذاهاى مولد گاز حساس هستند. اگر شما در اين گروه قرار داريد از خوردن اين گونه غذاها نظير لوبيا، كاهو، كلم دلمه‏اى، گل كلم و پياز خوددارى كنيد.

مراقب مصرف سبوس باشيد.
 

اگر مى‏خواهيد غذاهاى فيبردار نظير سبوس غلات را به رژيم خود اضافه كنيد، اين كار را به تدريج انجام دهيد تا بدن با آن تطابق پيدا كند. اضافه كردن رژيم پر فيبر در مدت كوتاه و به سرعت مى‏تواند باعث توليد گاز شود.

مراقب غذاهاى ادويه‏دار باشيد.
 

بعضى از بيماران IBS به غذاهاى حاوى فلفل و ديگر ادويه‏جات حساس هستند. سعى كنيد يك هفته غذاهاى پر ادويه بخوريد و هفته ديگر غذاى ساده بخوريد و توجه كنيد كه آيا وضعيت شما تغيير مى‏كند يا خير.

غذاهاى اسيدى نيز خطرناكند.
 

غذاهاى اسيدى مى‏توانند به بيماران IBS آسيب برسانند. بايد از مصرف غذاهايى مانند پرتقال، گريپ‏فروت، گوجه، سالاد سركه‏دار، براى مدتى اجتناب كنيد تا ببينيد چه تغييرى ايجاد مى‏شود.

با دم كردن قهوه براى خود مشكل ايجاد نكنيد.
 

قهوه علت اصلى مصيبت در افراد مبتلا به IBS است. تا حدودى كافئين مقصر است. اما ممكن است به خاطر خود دانه قهوه هم باشد. شايد با پرهيز از خوردن فهوه، اوضاع مقدارى بهتر شود. اگر نشد، سعى كنيد مصرف آن را كاهش دهيد.

سيگار را خاموش كنيد.
 

تعداد زيادى از مشكلات بيماران IBS به علت كشيدن سيگار است. مقصر اصلى نيكوتين است؛ بنابراين اگر خواستيد با آدامس نيكوتينى، سيگار را ترك كنيد، شايد هيچ فرقى در وضعيت شكم خود نبينيد.

آدامس را بيرون بيندازيد.
 

فقط آدامس نيكوتينى نيست كه براى شما مشكل ايجاد مى‏كند، بلكه آدامس‏ها و شكلات‏هايى كه به طور مصنوعى با سوربيتول (23)، شيرين شده‏اند به آسانى هضم نمى‏شوند و مى‏ توانند IBS را بدتر كنند؛ اگر چه مقدار سوربيتول در يك تكه آدامس يا شكلات آن قدر قابل ملاحظه نيست كه بتواند تأثيرگذار باشد. اگر از اين تنقلات ده عدد يا بيشتر در روز استفاده مى‏كنيد، بايد ميزان آن را كاهش دهيد.

وعده‏هاى غذا را منظم بخوريد.
 

فقط مهم نيست كه چه مى‏خوريد؛ چگونگى خوردن غذا هم مى‏تواند روده تحريك‏پذير شما را اذيت كند؛ خوردن غذاى بسيار زياد در يك وعده، باعث فعاليت بيش از حد سيستم گوارش بدن مى‏شود. به همين علت وعده‏هاى غذاى متعدد ولى سبك‏تر بهتر از وعده‏هاى كمتر و سنگين‏تر است.

پياده‏روى كنيد.
 

كشش خوب بدن برابر با كشش خوب روده‏ها است )ورزش بدن را قوى مى‏كند كه روده عضوى از آن است(. استرس را از بين مى‏برد. اين كار باعث آزاد شدن اندروفين مى‏شود كه به كنترل درد كمك مى‏كند. با تمام اين تفاصيل، ورزش منظم بيشتر از همه باعث

راهى ديگر
 

خود را بى‏درد تصور كنيد.
 

آخرين بارى كه به خاطر تحريك پذيرى زياد روده‏ها دچار شكم درد شده‏ايد را به ياد بياوريد؟ شما وحشت زده شديد، تمام استرس‏ها را در خود جمع كرديد و عجب اينكه با استرسى شدن، روده‏هاى شما هم دچار تنش شديد و احتمالا باعث افزايش شكم دردتان شده است.

چگونه مى‏توانيد اين چرخه ناخوشايند را بشكنيد؟
 

دكتر دونالد كوپرلند »روانشناس كلينيكى و رئيس بخش روان‏شناسى و هيپنوتيزم« مى‏گويد: تصوير پردازى روش بسيار مؤثرى در برخورد با درد و اضطراب است. يادگيرى تصوير پردازى )VISUALIZATION( توسط يك استاد احتمالا بهترين راه است.
دكتر كوپرلند موارد ذيل را پيشنهاد مى‏كند: اگر احساس درد كرديد، هر كارى كه انجام مى‏دهيد رها كنيد؛ يك جاى راحت براى نشستن يا دراز كشيدن پيدا كنيد. چشمان را ببنديد و به جاى فكر كردن در مورد درد تصور كنيد كه:
- به طور ماهرانه به داخل يك اقيانوس كه داراى ساحل استوايى و ماسه‏هاى سفيد است، شيرجه رفته‏ايد.
- بالاى يك كوه پر از برف و بلند ايستاده‏ايد و هواى سرد تنفس مى‏كنيد و به قرچ قرچ برف در زير پاها گوش مى‏كنيد.
- در داخل يك وان چوبى بزرگ و گرم نشسته‏ايد و با چند نفر از بهترين دوستان در حال گپ زدن هستيد.
- در داخل يك باغ پر شاخ و برگ در حال راه رفتن هستيد.
آرام شدن روده‏هاى تحريك‏پذير مى‏شود. بايد مراقب باشيد كه در ورزش زياده‏روى نكنيد زيرا ورزش زياد مى‏تواند به اسهال منتهى شود.

قرص ضد درد مصرف كنيد.
 

گاهى تغييرات هورمونى مى‏تواند باعث تحريك روده‏ها شود. به همين دليل ممكن است زنان در طول دوره قاعدگى دچار اين حمله‏ها شوند. داروهاى ايبوپروفن ممكن است آزاد شدن هورمون‏ها را مهار و مشكل را از ريشه كنترل كنند. براى افراد ديگر اين قرص‏ها به كنترل درد كمك مى‏كنند.
از بطرى آب گرم براى كنترل درد استفاده كنيد.
اگر دچار درد شكمى شديد، بهترين كارى كه مى‏توانيد انجام دهيد نشستن يا دراز كشيدن و تنفس عميق مى‏باشد. سعى كنيد آرام باشيد؛ بعض از افراد با گذاشتن بطرى آب گرم يا پدهاى گرمازا بر روى شكم‏شان احساس آرامش مى‏كنند.
منبع : دايرة المعارف پزشك خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا

پي‌نوشت‌ها:
 

20- روش‏هايى كه هر كدام از تكنيك‏هاى مفيد براى غلبه بر مشكلات جسمى و روانى تشكيل شده است
21- روش‏هايى كه هر كدام از تكنيك‏هاى مفيد براى غلبه بر مشكلات جسمى و روانى تشكيل شده است
22- روش‏هايى كه هر كدام از تكنيك‏هاى مفيد براى غلبه بر مشكلات جسمى و روانى تشكيل شده است
23- سوربيتول: نوعى قند
* انتشارات سپهر اندیشه - 1387