تاريخچه پوشش در جهان (2)

آلمان قرون ميانه
 

پيراهنهاي مردانه تا مچ پا، و زنانه تا روي زمين بود. (همان، ص 93)
در اواسط سده ي چهاردهم، کت هاردي مردانه عرضه شد؛ با اين تفاوت که قد دامن آن بلند، و تا روي زمين مي رسيد. (همان، ص 94)
در آن زمان زنان لوازم آرايش مصرف نمي کردند. (همان، ص 95)

آلمان قرن 18
 

ويل دورانت در مورد زنان آلماني در عهد مزديک مي گويد: «آواز زنگ» اثر شيلر تصوير کمال مطلوب «يک زن خانه دار» را ترسيم مي کند که «بسيار با عفت بود، با عقل و درايت محفل خانوادگي را اداره مي کرد، به دختران آموزش مي داد،...، کليه لحظات فراغت را با دوک ريسندگي مي کرد.» زن تابع شوهر ولي معبود اطفال بود. در خارح از خانه، به جز دربارها، مردان معمولا زنان را از زندگي اجتماعي خود مستثني مي دانستند.
(ويل دورانت، تاريخ تمدن، روسوو انقلاب، جلد 10، بخش دوم، ص 687، 686 / عهد فردريک، اميرنشينها)

سوييس

اسکاتلند و انگليس
 

جامه هاي بلند زنان، که از پارچه هاي طيف ساخته شده داراي طرح پيچيده اي بودند، ساق پاها را مي پوشاندند، پوشيدن جورابهاي ابريشمي به وسيله ملکه (اليزابت)مرسوم شد و زنها دامنها را روي زمين مي کشيدند. (تاريخ تمدن، ويل دورانت، ج 7، آغاز عصر خرد، ص 67)

هلند
 

پوشش زنان و مردان هميشه متفاوت بوده و زنان از پوشش بيشتري استفاده مي کردند. اگر تنها سرما و گرما انگيزه بود، اين تفاوتها قابل تحليل نبود. (آسيب شناسي حجاب، ص 45)

اسپانيا در قرون ميانه
 

نمونه هاي اوليه لباسها ساده از دو قطعه تشکيل يافته بود. يکي بلند تا مچ پا، راسته، و بدون آستين، که گاندورا نام داشت، و ديگري که روي آن پوشيده مي شد، گشادتر، با آستينهاي بلند و فراخ و کمربند. پيراهني نيز متصل مي گرديد. مجموع اين دو پيراهن برنوس خوانده مي شد. امروز نيز مورد استفاده عربهاست. مرد و زن همراه با پيراهنها، شلوار نيز مي پوشيدند. ردا، با منشا ايراني، به پوشاک مردان افزوده شد. ردا آستينهايي تنگ و بلند داشت، که گاه تا زانو مي رسيد قد آن متفاوت بود، و اغلب دستاري روي آن بسته ميشد. با اين ردا، شلوار هم مي پوشيدند. زنان دامني پر چين و کوتاه تا زانو، و زير آن، شلوار مي پوشيدند. چادر بزرگ مي پوشيدند؛ چادري که تنها شکافي براي ديدن داشت. پوشاک مسيحيان اسپانيايي قرون ميانه شبيه مردم ايتاليا بود. (همان، ص 138)

اسپانيا در سده ي شانزدهم
 

در زمان فيليپ دوم که به سال 1556 به تخت نشست، عفاف و عصمت زنان نه تنها به وسيله مذهب و قانون، بلکه به وسيله شرافت حفظ مي شد زنان عفيف مانند زنان مسلمان تقريبا در انزوا و عزلت به سر مي بردند. دور از مردها غذا صرف مي کردند و بندرت همراه آنان در انظار ظاهر مي شدند. و به هنگامي که از خانه قدم بيرون مي نهادند، در کالسکه هاي در بسته مي نشستند. خواستگارها در ميان کوچه براي دوشيزگان که پشت پنجره هاي مشبک بودند نغمه سرايي مي کردند و بندرت اجازه دخول در منازل آنها را به دست مي آوردند، مگر آنکه پدر و مادر هر دو طرف به توافق رسيده باشند. (تاريخ تمدن، فصل دهم، عظمت و انحطاط اسپانيا، ص 325 - ج 7)
زير دامني چتري، باب روز بود و اندام به ويژه از کمر به پايين در آن چندان مشخص نبود (همان، ص 143)
داشتن حجاب که از دوره ي مسلمانان در اسپانيا متداول شده بود، کم و بيش در انظار عموم رعايت مي شد. (همان، 150 - 151)

اسپانيا قرن 19
 

«عليا مخدرات» (همه زنان عليت مخدره بودند) همه چهره خود را به استثناي چشم ها از مردان مي پوشاندند و پاهاي خود را چنان محجوبانه از انظار پنهان مي داشتند که اگر عاشقان مي توانستند لحظه اي آن را ببينند، يکي از شور انگيزترين آرزوهاي خود را برآورده مي ديدند.
(تاريخ تمدن، فصل دهم، عظمت و انحطاط اسپانيا ص 325، ج 7) زنان در تماشاخانه ها حضور مي يافتند ولي در قسمت مخصوص مي نشستند و صورت خود را با تور مي پوشاندند.
(تاريخ تمدن، عمر طلايي ادبيات اسپانيا، فصل 11، ص 361)

فرانسه قرون ميانه
 

در اوايل قرون ميانه مردان و زنان فرانسوي همچنان لباسهاي طرح رومي را، که شامل دو پيراهن و يک شنل بود، مي پوشيدند، زنان انتهاي شنل خود را با دست مي گرفتند و يا به دور بدن خود مي پيچيدند. (همان، ص 75)
در سده ي پانزدهم، سر پوش عمامه اي شکل نيز مورد استفاده قرار گرفت، که موها را مي پوشاند، و تشکيل شده بود از عمامه هاي تو پر، که گاه به شکل قلب ساخته مي شد و روي ويمپل به سر مي گذاردند. (همان، ص 78)

فرانسه در دوران رنسانس
 

دو نوع شنل وجود داشت که هر دو فراخ و داراي حلقه آستينهاي گشاد بود. (همان، ص 113)
مردان موي خود را دور تا دور، در امتداد خط چانه، بلند مي کردند. زنان، به شيوه ي ايتاليايي و شبيه به حضرت مريم، موي خود را از ميان سر باز، و در پشت گردن مي بستند؛ و روي آن با شلقي که برگه هايي در کناره ها و پشت داشت بر سر مي گذاشتند . مو اغلب در کيسه اي ابريشمي پنهان مي ماند. زنهاي اشراف شنلي از پارچه ي مرغوب داشتند که به دور اندام خود مي پيچيدند، و با قلاب، تسمه و زبانه يا سنجاق سينه، آن را در جلو گردن مي بستند. (همان، ص 114)
ماسک مخمل سياه با آستر ساتن سفيد مورد استفاده ي زن و مرد بود. زنها در خارج منزل، و در تئاتر براي پنهان ساختن هويت شان بر چهره مي زدند. ماسکي که نيمي از چهره را مي پوشاند نيز متداول بود. نوع تمام چهره دکمه اي در پشت داشت که آن را با دندانها نگاه مي داشتند تا ماسک بر چهره بماند. (همان، ص 119 - 120)
زنان به هنگام سوار کاري، در زير پيراهن خود نوعي دابلت وهمچنين شلواري کوتاه و پف دار مي پوشيدند که کال سان نام داشت (همان، ص 129)
در نيمه ي دون سده ي شانزدهم تمام زنان خوش پوش اروپايي از يک نوع ردا استفاده مي کردند؛ رداي بلندي تا لبه ي پايين دامن، يقه دار، با آستينهاي کوتاه پف دار، که فقط يقه ي آن با قلابي بسته مي شد. (همان، 131)

فرانسه قرن 17
 

در زير دامن گشاد پيراهن، که تا روي زمين مي رسيد، يک زير دامني چتري نه چندان بزرگ پوشيده مي شد.
هنگام سوارکاري و يا پياده روي بر چهره ي خود ماسک مي زدند. (همان، 204)
دامنها بلند و پر چين بود و نوعي رودامني به نام (مانتو) روي آن پوشيده مي شد. (همان، 210)
زنان براي آنکه راحت بر اسب بنشينند، دامني پيله دار مي پوشيدند. (همان، 222)
به دنبال حکمي که ريشليو، مرد نيرومند مذهب و سياست فرانسه، در سال 1625 نمود، لباسها به مراتب ساده تر از گذشته شد. (همان، 178)
شنل نسبتا بلند به صورتهاي گوناگون روي شانه انداخته و آن را مانتو مي ناميدند. (همان، ص 181)

فرانسه قرن 18
 

از سال 1750 تا 1770 وقار بيشتري در آنها به چشم مي خورد. پوشاک سوار کاري زنان، مانند پوشاک مردان، شامل کت، جليقه، همراه با دامني گشاد روي پني ير، کلاه سه گوشه، يا تري کورن پوشيده مي شد.
(همان، ص 241)
انواع مانتيلا، شالهايي بزرگ شبيه به ردا با حاشيه هاي چين دار مورد استفاده بود. به نظر مي رسيد که استفاده از شال در سالهاي دهه ي 70 اين حکومت، رايج گرديد. نوع تابستاني آن کوتاه و زمستاني آن بلند بود. برخي از آنها سوراخي براي بيرون آوردن دست و بعضي، سرپوشي از پارچه نرم داشت. نوع بلند زمستاني آن که مانته ناميده مي شد سراسر جلوي آن با دکمه بسته مي شد. نوع تابستاني مانتيلا، يا مانتل، روي سر انداخته و به حالت آزاد در جلو گردن بسته مي شد. و يا دو سر آن از روي سينه به شکل ضربدر به پشت سر برده شده و به هم بسته مي شد. (همان، ص 242)
ماکارونيها گروهي از جوانان بي بند و بار انگليسي بودند. که پس از بازگشت از سفري سياحتي در ايتاليا، باشگاه ماکاروني را در انگلستان بنياد نهادند، و از آن پس لباسهايي که شکل و طرح افراطي و يا غير متفاوت داشت، به آنها منتسب گرديد (ص 252)
روپوش زنان، انواع کلاه، باشلق، و عمامه از پارچه هاي تور و کرپ بود. باشلق به سر پوشي اطلاق مي شد که با برگه يا بند در زير چانه بسته شود. (همان، ص 277)
زنان زير لباس خود، زير پوش، زير دامني و جوراب بلند مي پوشيدند.
بالاپوشي بلند با چندين لايه شنل سرشانه بود که برشي همانند برش پيراهن داشت. (همان، ص 285)

فرانسه قرن 19
 

در زير دامن سوارکاري، شلواري چسبان از تريکو، تا روي پنجه پا، پوشيده مي شد، که در پايين آن نواري دوخته شده بود که از زير کفش مي گذشت. (همان، ص 299) قد دامن بلند تا مچ پا و يا تا روي زمين بود. پنج تا شش زير دامني در زير دامن اصلي پوشيده مي شد.
در سالهاي دهه ي 40، همراه با لباس شب، روسري شرقي را به شکل عمامه به دور سر مي پيچيدند. (همان، ص 323)
لباس سوارکاري زنان شامل کت و دامني بود از پارچه ي دودي موسوم به لندن سموک دامن، بلند و پر چين، و کت، کوتاه. زير کت پيراهني پوشيده مي شد. زير دامن، چندين زير دامني، و همچنين شلواري از کتان لطيف سفيد با چينهايي به عرض 5 سانتيمتر در دم پا پوشيده مي شد. در اين دوره براي نخستين بار کت و دامن زنانه به بازار آمد. (همان، ص 334)

فرانسه قرن 20
 

کت و دامن پوشيدن در خيابان اختصاص يافت. (همان، ص 398)
از همان سال به بعد دامنها کوتاه تر شد تا به زانو رسيد. و اين، امري بي سابقه در تاريخ پوشاک به شمار مي رفت. (همان، ص 419)
در اين دهه طرح لباسها چنان بود که اندام صاف و بدون برجستگي مي نمود. (همان، ص 420)
زنان سوار کار شلواري مي پوشيدند بلند تا مچ پا که تا زانو گشاد و از زانو به پايين تنگ بود و به درون چکمه فرو مي رفت.

برهنگي به بهانه پيشرفت
ـ سال 1947 و جلوه هاي نو
 

در دوران جنگ جهاني دوم براي صرفه جويي در مصرف پارچه و راحتي در حرکت قد لباسها کوتاه بود. (همان، ص 447)
در سال 1950 شلوار برمودا که مردان انگليسي از آن در مناطق گرمسيري استفاده مي کردند، متداول گرديد و در سال 1953 به آمريکا راه يافت و در کنار دريا، مناطق گرمسير و حتي در شهر نيويورک به هنگام تابستان مورد استفاده قرار گرفت (همان، ص 482)
از زماني که «کلارک گيبل» هنر پيشه آمريکايي، در يکي از فيلمهاي سالهاي دهه سي، پيراهن خود را از تن بيرون آورد و تماشاگران ديدند که او زير پيراهن بر تن ندارد، نپوشيدن زير پوش در ميان جوانان متداول گرديد. (همان، ص 483)

منابع اين فصل:
1. کتاب زن در آينه تاريخ، علي اکبر علايقي
2. تاريخ تمدن ويل دورانت، جلدهاي 10، 9، 7
3. تاريخ لباس، روت کاکس، شيرين بزرگمهر.
منبع: حريم ريحانه