رنگها (2)

تأثيرات روانشناسي رنگها در قرآن كريم و احاديث
 

رنگ سبز: رنگ رضايت، آرامش و اميدواري است.
 

اين تأثير در فصل بهار و تابستان که رنگ سبز در طبيعت فراوان است مشهود بوده و خوشحالي و لذت حاصل از اين ايام غير قابل تصور است. سبز، رنگ دنياي سبزيجات و معلول عمل فتوسنتز است. اين رنگ، رنگ رشد است. سبز روشن سيبي، علامت پيشرفت فراواني است. وقتي زمين را روشني فرا مي‌گيرد و نور و آب و هوا در فضا رها مي‌شوند رنگ سبز به وجود مي‌آيد.
در قرآن كريم 8 بار كلمه خضرا و مشتقات آن به چشم مي‌خورد. اكثر آيات مربوط به رنگ سبز (99 انعام، 80 يس، 43 يوسف و 63 حج) درباره گياهان و سبزه‌ هاست. به عنوان مثال در سوره حج مي‌ فرمايد: “أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَتُصْبِحُ الْأَرْضُ مُخْضَرَّهًًْ”. آيا نديدي كه خداي آب را از آسمان فرو باريد كه زمين را سبز و خرم كرد؟ اين رنگ مايه ايجاد بهجت و آرامش بوده و به نحوي با شادي و خرمي ارتباط دارد به طوري كه در سوره ق آيه 7 آمده است:
“وَ أَنبَتْنَا فِيهَا مِن كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ” در زمين، كوه ‌هاي استوار قرار داده و از هر نوع گياه بهجت‌آور در آن رويانديم. لباس بهشتيان به رنگ سبز است، لابد براي اينکه در نهايت لذت و آرامش باشند.
در سوره مبارکه الرحمن آيه 76 آمده است: “ عاليهم ثياب سندس خضر و استبرق، مُتَّكِئِينَ عَلَى رَفْرَفٍ خُضْرٍ وَ عَبْقَرِيٍّ حِسَانٍ فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (76) الرحمن.”
لباسهاي رويي (بالاپوش) آنها از حرير سبز بهشتي است و تکيه مي‌ کنند بر بالشهاي سبز، پس کدام يک از نعمتهاي خداوند را انکار مي کنيد؟ و در حديث شريفي از پيامبر اکرم (ص) نيز نقل شده است: “نگاه به خضراء (سبزه) و آب، غم را زايل مي کند. از نشانه‌هاي سادات، پوشيدن لباس به رنگ سبز است يا استفاده از نوار سبز در كلاه و يا آويختن آن از عمامه (در گذشته) و يا استفاده از عمامه سبز يا سياه. با توجه به آرامش ايجاد شده توسط اين رنگ در لباسها، در و ديوار و وسايل اتاق عمل (که بيمار و کادر استرس دارند) از رنگ سبز، استفاده مي شود.
در کشور انگلستان (شهر لندن) پلي بر روي رودخانه‌اي بوده که معروف به پل خودکشي بوده است. رنگ اين پل سياه بوده است، بعد از تغيير رنگ آن به رنگ سبز، درصد بسيار بالايي از ميزان خودکشي‌ها در آن محل کاهش يافت.
محصولات سبز رنگ، كمتر ايجاد خستگي مي‌كنند به طوريكه طي پژوهشي مشاهده شده كه اگر كارگران را سه گروه كرده، به يك گروه صندوقهاي سبز، گروه ديگر سياه و گروه سوم خاكستري بدهند، اغلب مراجعين به درمانگاه، به علت كمر درد از گروه دوم و سوم هستند.
اين رنگ در درمان بي خوابي و خستگي مؤثر بوده و ميگرن را تسكين مي دهد و نيز در درمان بيماريهاي عصبي و اختلالات رواني مؤثر و تأثير تعديل كنندگي آن روي اشخاص عصبي تجربه شده است.

رنگ آبي:
 

آبي رنگ خلاقيت، تخيل و بروز خويشتن است. اين رنگ هميشه متوجه درون است و به همان اندازه که رنگ قرمز با خون الفت دارد رنگ آبي با اعصاب پيوسته است، اشخاصي که آبي را ترجيح مي‌دهند معمولاً داراي اعصابي قوي، محکم و پوستي رنگ باخته و گردش خون ضعيف هستند.
اين رنگ، رنگ پر قدرت طبيعت است که دوران اقتدار و خودنمايي آن در فصل زمستان است. آبي در اتمسفر زمين از طلوع صبح تا غروب آفتاب و حتي در شب به چشم مي‌خورد و در طبيعت از روشن‌ترين طيف تا تاريک‌ترين رنگ آن وجود دارد. رنگ آبي، براي ما کوهستانها وآسمانها را که در فاصله‌اي دور قرار گرفته‌اند در ذهنمان متبادر کرده و ما را به وجد مي‌آورد.
اين رنگ داراي کاراکتر اسرارآميزي است به معناي ايمان بوده و اشاره‌اي به فضاي لايتناهاي روح دارد. در معماري و مهندسي اسلامي، رنگ فيروزه‌اي (ترکيب آبي و سبز) کاشيها در مساجد، محرابها و گنبدهاي امامزاده‌ها و مكانهاي مقدس و متبرك مشخص است. در تابلوهاي نقاشان بزرگ لباس حضرت مريم مقدس و مسيح (ع) به رنگ آبي نقاشي شده و هميشه در تابلوهاي مذهبي مسيحيت بکار مي‌رود.
رنگ آبي، حس ارتفاع و عمق را در بيننده به وجود مي‌آورد. ارتفاعي به بلنداي آسمان و عمقي به ژرفاي دريا. اين رنگ، رنگ درون است و در نقاشي كليساها به معناي احساسات عميق و نشانه شكوفايي اعتقاد و تواضع در برابر خداست. پيراهن مريم مقدس كه تمام فضايل اخلاقي در او جمع است، آبي آسماني است كه نمادي از جاودانگي است. در كتاب عهد عتيق آمده است كه وقتي خداوند در كوه سينا خود را به حضرت موسي (ع) نماياند، او بر روي يك تخته سنگ درخشان آبي رنگ ايستاده بود كه رنگ آبي آن مثل آبي آسمان مي‌درخشيده است و موسي (ع) عظمت خدا را در درون خود مي‌ديد. اين رنگ، رنگ پي بردن به اسرار دنياي درون است. در كتاب كوير دكتر شريعتي و اتاق آبي سهراب سپهري با علاقه و نظر خاصي به اين رنگ اشاره شده است.

رنگ قرمز:
 

اين رنگ سمبل حيات و زندگي است. نيروبخش و محرک بوده و بيانگر هيجان، شورش، انقلاب، جنگ و شياطين است. در کل، جزء رنگهاي گرم بوده و رنگي محرک مي باشد و هيجان را بر مي‌ انگيزد. قرمز باعث عصبانيت و جار و جنجال کساني مي شود که دائماً در اتاقي به اين رنگ زندگي مي‌کنند. در اسپانيا، ماتادورها براي تحريک و عصبانيت گاوها از رنگ قرمز استفاده مي‌کنند و اگر محل زندگي حيوانات به اين رنگ باعث تحريك اشتها و تنظيم هضم مي شود به طوري كه معمولاً از سس يا رب در بعضي از غذاها استفاده مي شود. اگر موقع خوردن غذا، رنگ آن چشم را تحريك كنند غذا بهتر جذب بدن مي شود و معمولاً بعد از خوردن غذاهاي رنگارنگ اغلب، احساس شادابي و سبكي مي‌ كنيد. اشخاص افسرده بيشتر از غذاهايي به رنگ قرمز استفاده مي‌كنند و از مواد غذائي به رنگ سفيد دوري مي‌كنند.
از پيامبر اكرم (ص) نقل است: “ان الشيطان يحب الخمره فاياكم و الحمره و كل ثوب ذي شهره” شيطان سرخي را دوست دارد پس از سرخي بپرهيزيد و نيز از هر لباسي كه باعث انگشت‌نمايي شود (پوشيدن لباس به رنگ قرمز در روايات اسلامي مکروه است مگر در عروسي و يا در داخل خانه براي همسران). اين رنگ باعث تشديد التهاب و تحريك احساسات مي شود. در مجاورت قرمز تمايلات و احساسات حمله‌آميز افزايش يافته و فشار خون بالا مي‌رود! در تسكين بعضي از بيماريهاي پوستي، مؤثر است.
بعد از سفيد، رنگ قرمز اثر مناسب بيشتري روي نمو گياهان دارد. ژاپني‌ها براي به دست آوردن تخم‌مرغ بيشتر عينك قرمز به چشم مرغ‌ها مي‌زنند! و در تخمير، در صورت استفاده از رنگ قرمز، ميزان اسيد به دست آمده حداقل است.
در قرآن تنها در آيه 27 سوره فاطر به رنگ قرمز اشاره شده است: “أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجْنَا بِهِ ثَمَرَاتٍ مُّخْتَلِفًا أَلْوَانُهَا وَ مِنَ الْجِبَالِ جُدَدٌ بِيضٌ وَ حُمْرٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهَا وَ غَرَابِيبُ سُودٌ...” آيا نديدي كه خدا باران را از آسمان فرود آورد و به واسطه آن ميوه‌هاي گوناگون و رنگارنگ پديد آورد و در زمين از كوهها، طرق زياد و اصناف و رنگهاي مختلف سفيد و سرخ و سياه خلق نمود. در واقع رنگ قرمز را به رنگ جاده‌اي كوهها منحصر ساخته است بايد توجه داشت كه رنگهاي قرمز نارنجي و رنگهائي در اين مايه‌ها كه به كوه مربوط است در زمين‌شناسي و معدن‌يابي و شناسايي آفرينش نقش مهمي دارد. به خصوص در مورد كوههاي آتشفشان كه رنگ قرمز نماينده ي آن است.
در مذاهب يهودي و مسيحيت قرمز، رنگ گناه است. يوشع (ع) پيامبر يهوديان در كتاب مقدس 1.18 jes از گناهاناني كه مانند خون قرمزند، ياد كرده است. در زبان آلماني و لاتين قرمز با واژه زندگي و خون هم ريشه است. قبلاً نيز ذكر شد كه اين رنگ باعث تحريك مي شود. همچنانكه قرمز رنگ مرگ است، رنگ زندگي هم هست. سمبلي از شهيدان مسيحي و نمادي از جهنم است. قرمز هميشه نمادي از آتش شهوت، جنگ و عشق بوده است. در گذشته براي محافظت از آتش از آن استفاده مي‌شده، هم اينك نيز لباسها و ماشين‌هاي آتش‌نشاني قرمز است.

نارنجي:
 

اثر آن بر گوارش اثبات شده است. حرارت‌بخش، تابان و درخشنده بوده و مهيج و آرام‌کننده مي باشد و هم مسکن است هم هيجان‌بخش. تحريک‌کننده احساسات بوده و به سبکي و آرامي نبض را زياد مي‌نمايد، روي فشار خون اثري ندارد. رنگ مستعدي براي زندگي است. نارنجي رنگي دوست داشتني است كه باعث خوشحالي مي شود. اما تحريک زياد با آن ايجاد خستگي مي نمايد.

زرد:
 

رنگ زرد نماد روشنايي، پادشاهي، نور و خورشيد، هوش، آگاهي و آخرت است. رنگي روحاني، ايده‌آل و فلسفي است. اين رنگ، رنگ خرد و فرآيند تبديل ناخودآگاه به خودآگاه و بيانگر حرکت و تغيير از هر نوع آن است، به ويژه آن تغييري که باعث پالايش و ارتقاي سطح فکري شود، به طوري که به صورت حلقه‌اي نوراني و هاله‌اي طلايي در اطراف سر و دور هيکل مقدسين در تماثيل و نقاشي‌هاي مذهبي نشان داده مي شود. اين رنگ روشن‌ترين رنگها بوده و سمبل آگاهي و خرد است.
مثلاً مي‌گويند: فلاني آدم روشني است يا روشنفکر است. جامه زرد در کشور چين در زمانهاي گذشته فقط مخصوص امپراطور بوده است به طوري که هيچ کس نبايد جامه به رنگ زرد مي‌پوشيد. پشه‌ها از نور زرد مي‌گريزند. اين رنگ گرم كننده بوده و رنگ خوشخوئي و خوشحالي است. آزمايشهاي پسيكولوژيك ثابت كرده كه رنگ زرد خوشحالي ‌بخش بوده و باعث نشاط و شادي مي شود. در سوره مبارکه بقره آيه 69 آمده است:
“قَالُواْ ادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّن لَّنَا مَا لَوْنُهَا قَالَ إِنَّهُ يَقُولُ إِنّهَا بَقَرَهٌ صَفْرَاء فَاقِعٌ لَّوْنُهَا تَسُرُّ النَّاظِرِينَ (69/بقره)”. درباره رنگ آن گاو مخصوص، مي‌ پرسند و حضرت موسي (ع) جواب مي دهد، همانا او مي گويد که آن گاوي است، زرد خالص که رنگش باعث شادي و مسرت بينندگان است و به اين صورت رنگ زرد را رنگي مسرت‌ بخش بيان مي کند. گنبدهاي طلايي مساجد و بقعه‌ هاي متبرکه به رنگ زرد هستند و پوشيدن کفش به رنگ زرد مستحب بوده و اشاره مي شود که باعث شادي مي شود.
دومين رنگ قرآن رنگ زرد است كه رنگ گرم ‌كنندگي و خوشحالي است. رنگي ايده‌آل، روحاني، محرك فكري و آرام كننده برخي حالات عصبي است اگر روشن باشد نگاه به آن شادي‌ آور است، درخشنده، تابان، هيجان‌انگيز و مسكن بوده و نبض را به آرامي زياد مي‌كند.
صفرا، صفر و مصفرا سه كلمه به معني زرد است كه در قرآن ضمن 5 آيه به آن اشاره شده است. در آيه 33 سوره مرسلات به شتران زردموي اشاره شده: “إِنَّهَا تَرْمِي بِشَرَرٍ كَالْقَصْرِ، كَأَنَّهُ جِمَالَتٌ صُفْرٌ.” و در آيه 51 سوره روم، به زرد شدن كشتها “وَ لَئِنْ أَرْسَلْنَا رِيحًا فَرَأَوْهُ مُصْفَرًّا، ثُمَّ يَهِيجُ فَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ يَجعله حُطَامًا” اگر بادي فرستيم آن كشت سبز را زرد كند باز رو به خزان آرد و بنگري كه زرد شود و آنگاه كه آن را خشك گرداند و نيز آيه 20 سوره حديد كه مي فرمايد “ثُمَّ يَهِيجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ يَكُونُ حُطَامًا”.
چون اين رنگ سمبل ارتباط با ديگران است اگر در برقراري ارتباط با ديگران مشكل داريد از رنگهاي زرد در لباستان استفاده كنيد بي دليل نيست كه اين رنگ نماد اداره پست است. اين رنگ عظمت و شكوه را مجسم مي‌كند.

بنفش:
 

اين رنگ مقابل رنگ زرد است، همچنان که زرد نشان هوش و دانش بود، بنفش نمايشگر بي خبري، بي اختياري، ظلم، هرج و مرج، فاجعه، مصيبت و مرگ است. روحيه شاعرانه و رومانتيك، دوستدار هنر و زيبائي و متكي به ديگران بودن از معاني انتخاب اين رنگ است. بنفش ضد درد بوده و خاصيت سردکنندگي دارد، باعث ايجاد ضعف و ماليخوليائي شده، روي قلب، ريه و رگهاي خوني مؤثر است. مقاومت نسبي را زياد مي‌كند. البته بنفش اگر روشن شود (بنفش قرمز يا ارغواني) آرام‌بخش، اسرارآميز، خشنودکننده و انتقادي بوده و نماد تقديس، عشق يزداني و سلطه روحاني است.

قهوه‌اي:
 

مخلوطي از زرد و قرمز و سياه است رنگ زمين بوده و بيان كننده ارتباط قوي با سطح فيزيکي زمين مي باشد. انتخاب آن نماد نياز شديد به آسايش جسمي و روحي و علاقه بسيار زياد به خانواده است.

رنگ خاکستري:
 

رنگ بي حوصلگي، ناخوشي، احساس ترحم و خشم است و علاوه بر آن آرام، حساس و محافظ است. خاكستري هيچ رنگي ندارد و بنابراين دور از هر نفوذ است، در حالي كه تندي آن به نحوي است كه اين رنگ را در ميان تاريك و روشن قرار مي دهد به طوري كه عاري از هر تأثير آنابوليك مي‌ باشد. خاكستري فاقد حيطه و قلمرو بوده و فقط يك مرز است. مرزي مانند سرزمين هيچ كس، در حكم يك منطقه غير نظامي تجزيه شده ميان مناطق متضاد دو طرف. در واقع اين رنگ از لحاظ روانشناسي و فيزيولوژي يك رنگ خنثي است. گوشه‌گيري، عدم فعاليت و بي تفاوتي از معاني آن است.

سياه:
 

رنگي است وحشتناک، سنگين، مايه ي غم، نشانه عزاداري، رنگ افسردگي، ويراني و مرگ وزن شيء را سنگين‌تر مي کند. در غذا از بين برنده ي اشتها است، اين رنگ نماد بي علاقگي به زندگي، نفي هر چيز، بدبيني، ناباوري و لجاجت است.
نگاه آغازين اسلام به رنگ سياه، منفي است و هرگز آن را در حالتهاي عادي و روزمره زندگي به عنوان يك رنگ بر نمي ‌گزيند و آن را رنگ شيطان، فرعون و نماد طغيانگري و ظلم و ظلمت معرفي مي‌ كند. پوشيدن لباس به رنگ سياه از نظر تعاليم اسلامي مکروه است مگر در لباسهاي روئي مثل چادر (براي زن) و يا عبا (براي مرد). پوشيدن کفش به رنگ سياه مکروه بوده و تأکيد شده که باعث غم و ناراحتي شخص مي شود. لباس فرعون به رنگ سياه بوده است.
امام علي (ع) به يارانش فرمود: “لا تلبسوا السواد فانه لباس فرعون”. لباس سياه نپوشيد كه لباس فرعون است.
امام باقر (ع) كراهت داشت از پوشيدن لباس سياه مگر در سه مورد (عبا، عمامه و چكمه) و فقط در مصيبت‌ها و سوگواري‌ ها مورد استفاده قرار مي ‌گرفت و انتخابي نادر و استثنايي است. سياه‌پوشي در عزاداري‌ها و براي شخص مصيبت زده‌اي كه احساس غمگيني مي‌كند يك نوع تسكين است و او را در اضطراب ناشي از فقدان شخص محبوب به سمت سكون دعوت كرده و باعث آرامش او مي شود. به نقل از ابن ابي الحديد، امام حسن (ع) در سوگ اميرالمؤمنين علي (ع) جامه سياه به تن كرد و به ميان مردم آمد و براي آنها خطبه خواند.
در نماز هم، پوشيدن رنگ سياه كراهت شديد دارد. در قرآن كريم 7 آيه است كه كلمه سياهي را در بر دارد. در سوره نحل آيه 58 درباره اعراب جاهليت كه قبل از اسلام دختران خود را زنده به گور مي‌كردند آمده است: “وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالأُنثَى سودت وَجْهُهُ وَ هُوَ كَظِيمٌ”. آنگاه كه به ايشان خبر مي ‌دادند دختري برايش متولد شده است از خشم و ناراحتي صورتش سياه مي‌ شد. (در چنان روزگاري است كه پيامبر اكرم (ص) آن انسان بزرگ مي ‌گويد: فاطمه پاره جگر من است. پدرش به قربانش! “فاطمه بضعه مني يا فداها ابوها”
شواهد تاريخي نشان مي دهد كه رنگ سياه از ديرباز در ميان بسياري از ملل و اقوام نشان عزا و اندوه بوده است و اين امر اختصاص به ايرانيان يا دوران اسلام نداشته بلكه اعراب پيش از اسلام، ايرانيان و يونانيان باستان نيز به رسم عزا جامه سياه و كبود مي‌پوشيدند.
اگر چمدان يا ساکي به رنگ سياه باشد، از چمدان سفيدي که هم اندازه آن باشد، سنگين‌تر به نظر مي‌رسد. پژوهش‌ها، نشان مي دهد که اتومبيلهاي سياه رنگ بيش از اتومبيلهاي رنگي در معرض خطر تصادف بوده و درصد تصادفات در بين آنها به مراتب بيشتر از ماشينهاي رنگي است و به نظر مي‌رسد که رنگ ماشين نيز با نوع رانندگي تناسب دارد و رانندگاني که شخصيتي تندخو و پرخاشگر دارند دوست دارند، ماشينشان سياه رنگ باشد! در حالي که اشخاص مسلط بر اعصاب و خويشتن‌دار رنگ کرم و نقره را انتخاب مي‌کنند و ايمن‌ترين رنگ براي جلوگيري از تصادف‌هاي جاده‌اي رنگ کرم تشخيص داده شده است.

سفيد:
 

رنگ پاکي و بي آلايشي است، در چين در مراسم عزا، لباس سفيد مي‌پوشند اين لباس نشانه غم و اندوه شخص نيست، بلکه پوششي است که با آن متوفي را براي حالات بعد از مرگ مساعدت مي‌کنند تا به فضيلت و کمال برسد و درگذشتگان با پاکي و آرامش به سوي بهشت و آسمان بروند.
کلاً اين رنگ Microbcide (ميکرب‌کش) است. علاوه بر اينکه ما تصور مي ‌کنيم لباس سفيد چون زود چرک و آلوده مي شود، صاحبش را مجبور به تعويض لباس مي کند يعني رنگ سفيد باعث توفيق اجباري رعايت بهداشت مي شود ولي تحقيقاتي نشان داده که اصلاً خود رنگ سفيد ميکروبها را فراري مي ‌دهد. روپوش پرستاران و کادر بيمارستان به رنگ سفيد است. لباس سفيد پشه‌ها را دور مي‌ سازد. لباس سفيد، سبک و بلند، خنک کننده است زيرا تمام اشعه تابش شده را منعکس مي ‌کند.
رنگ برگزيده و انتخاب اول اسلام، رنگ سفيد است. در بحار نقل شده كه امام باقر (ع) مي‌ فرمايد: هيچ لباسي بهتر از لباس سفيد نيست. از نظر اسلام پوشيدن لباس به رنگ سفيد مستحب است، بنابراين چادر نماز و سجاده معمولاً سفيد بوده و اشخاص معتقد معمولاً لباس کامل سفيدي براي انجام فريضه نماز و يا زيارت دارند. 12 بار در قرآن كريم به رنگ سفيد اشاره شده است، چون سفيد مجموعه همه رنگهاست، قرآن هم اولين اشعه‌ هاي ارسالي از طرف خورشيد را به رنگ سفيد معرفي مي ‌كند.
“وَكُلُواْ وَاشْرَبُواْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الأَسْوَدِ”. در سحرهاي ماه رمضان بخوريد و بياشاميد تا آنگاه كه در آسمان خط سفيد از سياه جدا شود. بقره/187 و در آيات 106 آل ‌عمران و 60 زمر به سپيدي و درخشندگي چهره مؤمنان و بهشتيان و سياهي و تاريكي چهره كافران و جهنميان اشاره مي‌كند. “يَوْمَ تَبْيَضُّ وُجُوهٌ وَتَسْوَدُّ وُجُوهٌ” آن روز كه چهره‌هائي سپيد و چهره‌هايي ديگر سياه شوند. آن روز ديگر براي شناختن باطن كسي نياز به سؤال و تحقيق و تفحص! نيست. از رنگ چهره‌ها همه چيز معلوم است.

انتخاب رنگ‌ها
 

در روانشناسي نوين، رنگها يكي از معيارهاي سنجش شخصيت به شمار مي‌رود چرا كه هر رنگي باعث تأثير خاص روحي و جسمي در فرد شده و نشانگر وضعيت رواني و جسماني وي مي باشد. اين موضوع با توجه به پيشرفت‌هاي دو دانش فيزيولوژي و روانشناسي به اثبات رسيده است. با اين ديدگاه، رنگها را مرور مي‌كنيم.

سبز:
 

کسي که در برخورد اول، رنگ سبز را انتخاب مي کند، اغلب مهربان و صميمي است و از تعادل روحي برخوردار است و اگر با فکر و تأمل آنرا برگزيند روشن‌بين و متکي به نفس بوده و با خرافات بد است. در صورتي که از رنگ سبز بدتان مي‌آيد اراده‌اي ضعيف داشته، احساس تنهايي کرده و برنامه سردرگمي داريد. من چه سبزم امروز و چه اندازه تنم هوشيار است!

آبي:
 

اگر به آساني آن را انتخاب کرديد، شخص محتاطي هستيد در صورتي که با تأمل برگزيديد باهوش و احساساتي بوده و به عقايد ديگران در مورد خود بسيار اهميت مي‌دهيد و تنفر شما از اين رنگ علامت اهميت دادن به آزادي خودتان بوده و کمتر موفق به کنترل اعصاب خود مي‌شويد.

قرمز:
 

اگر با انتخاب اول، يعني به طور غريزي رنگ قرمز را انتخاب مي کنيد بي اندازه تابع احساسات آني خود هستيد. اگر بعد از تفکر فکر کرديد قوه تخيل خوبي داريد، اجتماعي بوده و مورد پسند جنس مخالفيد. اگر مخالف رنگ قرمز هستيد، زود با اشخاص مأنوس مي‌شويد، احساساتتان زود جريحه ‌دار مي‌گردد و هميشه مي‌ترسيد.

نارنجي:
 

اگر سريع، رنگ نارنجي را انتخاب کرديد، کنجکاو، پر انرژي و با نشاط مي‌باشيد و خوش‌بيني و جاه‌طلبي زيادي داريد، در صورتي که آن را با فکر برگزيديد فلسفه ي خاصي داريد، زندگي کردن با شما آسان است و در صورت تنفر از آن سختگيريد، زندگي را جدي تلقي نموده و از اعمال خودتان نيز گاهي انتقاد مي‌ نماييد.

زرد:
 

اگر رنگ زرد را در بين رنگها، بدون تأمل انتخاب کرديد؛ مي‌گويند در کارهاي نيازمند به خلاقيت موفقيد و حس ابتکار در شما زنده است و از نيروي تخيل فوق ‌العاده‌اي برخورداريد، در صورتي که فکر کرديد و رنگ زرد را ميان رنگها برگزيديد نسبت به دوستان خود مهربان و صديق بوده اما هميشه نياز به تشويق و تاييد داريد و کمي هم ترسو هستيد اما چنانچه از رنگ زرد بدتان مي ‌آيد، معلوم است که به جاي فکر عمل مي کنيد، به همه چيز خوش‌بين بوده و از زندگي لذت مي‌ بريد.

خاکستري:
 

انتخاب آن در وهله ي اول، نشان مي دهد، به همه کس و همه چيز سوءظن داريد و از درآمد خود کمتر، خرج مي‌نماييد ولي در برابر ناملايمات تحمل عجيبي داريد و اگر با تأمل آن را برگزيديد به توجه ديگران به خود، بي اعتناييد و تنفرتان از آن نشانه اين است که غم پنهان دائمي احساس مي‌نماييد و در درونتان احساس نارضايتي عميقي وجود دارد.

سياه:
 

اگر آن را بلافاصله انتخاب کرديد بين آنچه هستيد و آنچه ميل داريد؛ بشويد، فاصله زيادي است. زندگي ناهمواري داريد، احساساتي هستيد اما رازدار و مهربانيد و اگر با تأمل آن را انتخاب کرديد امور اسرارآميز خود را جلوه مي‌ دهيد و در صورتي که از رنگ مشکي متنفريد حتي به زندگي حيوانات هم علاقمنديد.

سفيد:
 

اگر سفيد را بدون فکر انتخاب کرديد، شخص حساسي هستيد و در صورتي که با تأمل برگزيديد صفاي باطن شما را مي رساند و اگر از آن بدتان مي‌آيد موجب شگفتي است چون معمولاً کسي از آن بدش نمي‌آيد!
پاره‌اي از معاني روانشناسي و فيزيولوژي رنگها
خاكستري: گوشه‌گيري، عدم فعاليت و بي تفاوتي
آبي: نياز به آرامش كامل و خشنودي خاطر و علاقه زياد به دوستان و نزديكان
سبز: پشتكار و استقامت، قدرت اراده، غرور و بلندپروازي
قرمز: داشتن آرزوهاي بسيار، شور و شوق زندگي، تهور و قدرت اراده
زرد: پيشرفت بلامانع، اميد به حل مشكلات زندگي
بنفش: روحيه شاعرانه و رومانتيك، دوستدار هنر و زيبايي، متكي بودن بر ديگران
قهوه‌اي: نياز شديد به آسايش جسمي و روحي، فعال، علاقه بسيار زياد به خانواده
سياه: بي علاقگي به زندگي، نفي هر چيز، بدبيني، ناباوري و لجاجت
رنگ درماني chromo therapy با رنگهاي اصلي
اين روش گونه‌اي درمان، با رنگهاي گوناگون طيف نور است که هر کدام ويژگي خاص خود را داراست. هر رنگي طول موج مخصوص به خود دارد چون هر كدام از سطح انرژي معيني ساطع مي شود. بدن انسان مداوم زير نفوذ آنهاست. اين ويژگي رنگ مثل صداست. صداها هم، طول موجهاي متفاوتي دارند كه انرژي خود را به ما انتقال مي‌دهند و از اين روست كه صداي آرام به ما آرامش مي ‌دهد و صداي بلند ما را به هيجان مي‌آورد.
رنگها در سلامت جسم روح و روان ما تأثير گذارند و هر رنگ با توجه به طول موجش در نمودار انرژي رنگها جاي ويژه‌اي دارد. براي نمونه رنگ سرخ اعصاب را برانگيخته مي‌كند. در حالي كه رنگ سبز آرام‌بخش است.
رنگ سرخ در روند تكاملي بيماريهاي پوستي مانند آبله، سرخك و مخملك تأثير زيادي دارد. اين موضوع را ايرانيان كهن تشخيص داده بودند و به اينگونه بيماران گوشزد مي ‌كردند كه پرده‌اي سرخرنگ در برابر پنجره خود آويزان كنند تا در برابر نور قرمز قرار گيرند تا دانه‌هاي آبله بدون چرك بهبود يابد و جايگاه جا مانده از دانه‌ها، كوچك و ريز باشد.

آبي درماني
 

رنگ آبي باعث احساس سرما مي شود و براي درمان تب و التهاب‌هاي پوستي مؤثر است. در گذشته بيمار تبدار را با پارچه آبي كاملاً مي ‌پوشاندند و آبميوه آبي رنگ مثل زغال اخته تجويز مي ‌شد. اين رنگ سود مي بردند. در كودكان بيش فعال و افراد عصبي، درمان با رنگ آبي روشن (آسماني) بسيار مؤثر است. نور چراغ خواب يا رنگ آبي اتاق خواب، اعصاب را عميقاً آرام كرده و انسان را به خواب ترغيب مي ‌كند. استفاده از شال‌گردن يا دستمال گردن آبي نيز همين تأثير معجزه ‌آسا را دارد. براي درمان روماتيسم و سردرد نيز مؤثر است.
با پوشيدن لباس به رنگ آبي به آرامش عميق مي ‌رسيد، همچنان كه با لباس زرد به هيجان مي‌آئيد. البته پليور آبي سير تأثير خنثي و ناخوشايندي دارد. آبي ضد درد، استراحت ‌بخش و مسكن است به خصوص در دردهاي عصبي و هيجانات و به خصوص براي وسواسي‌ها، ديوانگان، تبداران و بي‌ خوابها مفيد است. نقش سرد كنندگي داشته و در آن تمايلات بهتر خالصانه مي ‌شوند.
رنگ با طراوت و شفافي است كه نمي ‌توان آن را در تنگنائي متمركز ساخت كشش عضلاني را كاهش مي‌ دهد لذا براي فشار خون خوب و نيز آرام‌بخش نبض و تنفس است و باعث آرامش دروني و ضمير باطن مي شود. رنگي است محافظ، حساس، دقيق، جدي و تعديل كننده. ترشح چرك را كاهش مي‌ دهد (آنتي سپتيك است) و بر روي روماتيسم اثر خوبي دارد و در معالجه سرطان مؤثر است و چون اين رنگ احساس سرما را به وجود آورد قرار دادن دستمال آبي رنگ و يا تابش نور آبي بر موضع سوخته مفيد است. از نظر احساسي رنگ آبي، آرام كننده ‌تر از رنگ سبز است اما زياد در معرض آن قرار گرفتن باعث ضعف و خستگي مي شود. پشه‌ها جاذب آبي و مگس‌ها از آن گريزانند.

قرمز درماني
 

اين رنگ، باعث تحريك سرخرگ‌ها مي شود و سلامتي و نشاط فراوان به دنبال دارد. در درمان سستي، بي حالي و افسردگي مؤثر است. با اينكه اين رنگ نشاط‌ آور است اما معمولاً افراد سرزنده و با نشاط، از آن بيزارند. در درمان بيماري‌ها و مسموميت‌هاي خوني بسيار مؤثر است. پوشيدن لباس‌هاي قرمز و يا روزانه 20 -15 دقيقه غرق تماشاي رنگ قرمز خالص شدن در اين بيماران بسيار مؤثر است. مسلولين اغلب تمايل زيادي به قرمز دارند و رنگ قرمز به سرعت نيروي حيات را به آنها بر مي‌گرداند. در خونريزي‌ هاي شديد، كم خوني، رنگ قرمز بسيار مفيد است.
وقتي عصبي هستيد هيچ گاه در جايي كه رنگ قرمز وجود دارد، كار نكنيد. از نظر رواني اگر افراد ملزم به تفكر و انديشه درباره رنگ قرمز باشند، آزمايش نشان مي دهد كه اين رنگ به طور قطعي روي سيستم اعصاب اثر مي‌گذارد فشارخون را بالا برده تعداد تنفس و ضربان را زياد مي ‌كند بنابراين رنگ قرمز محرك است و روي سيستم اعصاب مخصوصاً بخش سمپاتيك CNS مؤثر است. در حالي كه رنگ آبي موجب كاهش فشار خون و كندي ضربان قلب و تنفس مي شود. و آرامش را به همراه داشته و روي بخش پاراسمپاتيك سيستم عصبي خودكار مؤثر است.
در روانشناسي، اين رنگ به معناي اعتماد به نفس است و در درمان ترس از آن بهره مي‌ گيرند.
اريش نويمان Erich Neumann روانشناس بزرگ گفته است كه مجسمه خدايان قديم به رنگ قرمز است كه مفهوم زندگي و قدرت را مي ‌رساند. خداي تبتي‌ها “كوركولا” Kurukulla به رنگ قرمز است.

زرد درماني
 

زرد، در درمان افسردگي كارساز است و به عنوان درمان ضد افسردگي به كار مي‌رود. معمولاً در اين درمان بدن واكنش‌هاي دفاعي چون سوزش چشم از خود بروز مي ‌دهد اما با همين تحريك چشم، سيستم عصبي نيز تحريك مي شود و براي مقابله با افسردگي آماده مي شود.
افراد عصبي و پر جنب و جوش كه دچار حمله‌هاي عصبي مي ‌شوند نبايد به مدت طولاني در معرض رنگ زرد باشند، چون هيجاناتشان دو چندان مي شود. در كارهايي كه نياز به تفكر و خلاقيت دارد رنگ زرد مؤثر است اين رنگ باعث افزايش فشار خون شده است و ضعف معده و كليه را بهبود مي ‌بخشد و در درمان بيماري‌هاي پوستي و براي شفاف كردن پوست مؤثر است.

نتيجه
 

در روانشناسي نوين، رنگها يكي از معيارهاي سنجش شخصيت به شمار مي‌ رود چرا كه هر رنگي باعث تأثير خاص روحي و جسمي در فرد شده و نشانگر وضعيت رواني و جسماني وي مي باشد. اين موضوع با توجه به پيشرفت‌هاي دو دانش فيزيولوژي و روانشناسي، به اثبات رسيده است.
رنگهاي طبيعت در ما تأثير مي‌ گذارند و اين آثار به گونه‌اي ژرف و اجتناب‌ناپذير در جان و روح ما جايگزين مي شود. بررسي اثرات روانشناختي رنگها با مراجعه به آزمايشها و كتابهاي معتبري كه درباره اين شاخه از علم اپتومتري و روانشناسي نوشته شده است و مقايسه آنها با آيات و احاديث فراواني كه به مقتضاي مجال، به تعدادي از آنها اشاره گرديد، علاوه بر روشن شدن آثار شگرف رنگها بر جسم و روان ما، بر اين نكته مهم نيز تأكيد مي‌ نمايد كه نه تنها هيچ اختلاف و تبايني بين آموزه‌هاي واقعي دين و علم وجود ندارد بلكه در بسياري از موارد در صورتي كه منابع دسترسي ما به علوم گوناگون و علوم ديني و اخلاقي درست و بي‌شائبه و غرض باشد. كاملاً اين دو با هم سازگار مي‌باشند، جاي تأسف است كه عليرغم اينكه در بيش از هزار سال پيش بسياري از تأثيرات رنگها در آيات و احاديث ما مشخص بود، حتي در حال حاضر نيز اطلاع چنداني از آنها نداشته و وامدار و مديون منابع بيگانه هستيم. اميد است كه با همت و اراده ي جهادگران جبهه‌هاي علم و فضيلت، بتوانيم گام‌ هاي استواري در خودكفايي علمي كشور برداريم.
در خاتمه از هر چه بگذريم سخن دوست بهتر است.
بياييد كه رنگها را اعم از گرم و سرد، اصلي و فرعي و مستقل و غير مستقل، رها كنيم و به رنگي واقعي در بياييم... رنگ پاكي، رنگ عبادت، رنگ بي رنگي و رنگ خدا!
خدايا دلها و جانهاي ما را به رنگ درخشان و نوراني خودت مزين فرما كه هيچ رنگي برتر و زيباتر از رنگ الهي نيست.
“صِبْغَهًَْ اللّهِ وَ مَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللّهِ صِبْغَهًًْ؟!” كه هيچ رنگي برتر از صبغه الله نيست.
قرآن كريم، سوره بقره، آيه 138
هر نفس آواز عشق مي‌رسد از چپ و راست
ما به فلك مي‌رويم عزم تماشا كه راست؟
ما به فلك بوده‌ايم، يار ملك بوده‌ايم
باز همانجا رويم، جمله كه آن شهر ماست
ما ز فلك برتريم، وز الملك افزونتريم
زيند و چرا نگذريم؟ منزل ما كبرياست
نوبت خانه گذشت، نوبت بستان رسيد
صبع سعادت دميد، نوبت وصل و لقاست
اي خنك آن جان و دل، كو رهد از آب و گل
گر چه درين آب و گل، دستگه كيمياست
اي خنك آن را كه او رست ازين رنگ و بو
زانكه جزين رنگ و بو، در دل و جان رنگهاست

پي‌نوشت‌ها:
 

* اپتومتريست مدرس دانشگاه علم پزشكي اردبيل
فارغ‌التحصيل از دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي
عضو انجمن علمي اپتومتري ايران
مشاور رياست دانشگاه و مسئول امور ايثارگران دانشگاه
 

منابع
ـ قرآن كريم ـ سوره بقره ـ آيه 65
ـ قرآن كريم ـ سوره بقره ـ آيه 138
ـ قرآن كريم ـ سوره بقره ـ آيه 187
ـ قرآن كريم ـ سوره آل‌ عمران ـ آيات 106
ـ قرآن كريم ـ سوره زمر ـ آيه 60
ـ قرآن كريم ـ سوره مرسلات ـ آيه 33
ـ قرآن كريم ـ سوره روم ـ آيه 51
ـ قرآن كريم ـ سوره حديد ـ آيه 20
ـ قرآن كريم ـ سوره الرحمن ـ آيه 76
ـ قرآن كريم ـ سوره نحل ـ آيات 58
ـ قرآن كريم ـ سوره فاطر ـ آيه 17
ـ قرآن كريم ـ سوره انعام ـ آيه 99
ـ قرآن كريم ـ سوره يس ـ آيه 80
ـ قرآن كريم ـ سوره يوسف ـ آيات 43
ـ قرآن كريم ـ سوره حج ـ آيه 63
ـ قرآن كريم ـ سوره ق ـ آيه 7
ـ شرح نهج‌البلاغه ـ ابن ابي الحديد ـ جلد 16 ـ ص 22
ـ بحارالانوار ـ علامه محمد باقر مجلسي ـ جلد 78 ـ ص 330
ـ بحارالانوار ـ علامه محمد باقر مجلسي ـ جلد 83 ـ ص 248
ـ حليه المتقين ـ علامه مجلسي ـ چاپ سوم ـ 1378 ـ صص 9 ـ 10 و 16
ـ فيزيك پزشكي ـ دكتر عباس تكاور ـ 77 ـ نورپردازان ـ صص 96 ـ 93 ـ 16 ـ 54
ـ اولين دانشگاه و آخرين پيامبر ـ شهيد دكتر سيد رضا پاك ‌نژاد ـ چاپ اسلاميه ـ 1361 ـ ص 128 ـ 151 ـ جلد 18
ـ اولين دانشگاه و آخرين پيامبر ـ شهيد دكتر سيد رضا پاك‌نژاد ـ جلد 5 ـ ص 172
ـ روانشناسي رنگها ـ دكتر ماكس لوشر ـ چاپ نوزدهم ـ 83 ص 7 ـ 8 ـ 17 ـ 18 ـ 19 ـ 20 ـ 21 ـ 25
ـ رنگها و طبيعت شفابخش آنها ـ كلاوس برندفلمار ـ شهناز آذرنيوش ـ چاپ ديبا ـ ص 25 ـ 24 ـ 36 ـ 43 ـ 66
ـ تمدن اسلامي در قرن چهارم هجري ـ جلد 2 ـ ص 127
ـ فرات حيات ـ دبيرخانه هيأت‌هاي مذهبي دانشجويي ـ صص 90، 86 و 91
ـ اتاق آبي ـ سهراب سپهري ـ سروش ـ تهران ـ 83 ـ ص 12 ـ 16 ـ 21 ـ 25
ـ شفا براي هميشه ـ امي و اليس بيل هنكين ـ مترجم علي غفوري ـ زمستان 77 صص 41 ـ 42
ـ اصول روانشناسي مان ـ جلد اول ـ نرمان ل. مان ـ ترجمه دكتر ساعتچي ص 543
ـ كوير ـ دكتر علي شريعتي ـ صص 208 ـ 209
مجموعه مقالات همایش ملی قرآن و علوم طبیعی، تهیه و تنظیم دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، زیر نظر بنیاد پژوهش های قرآنی حوزه و دانشگاه، تهران، موسسه انتشاراتی بنیاد پژوهش های قرآنی حوزه و دانشگاه و انتشارات سخن گستر، چاپ یکم ـ زمستان 1385.