شهيد آیت الله صدوقي در قامت يك مدرس (2)
گفتگو با آيت الله ابوالقاسم وافي
آشنايي من با آن شهيد همام از سال هاي تحصيل در دبيرستان آغاز شد، زيرا در مدرسه علميه خان سكونت داشتم و با طلاب و علما مأنوس بودم و گاه و بيگاه در مدرسه هاي علميه، ايشان را نيز زيارت و در نماز جماعتشان هم شركت مي كردم.
به خاطر دارم از همان وقت، بيان شيرين و اخلاق آن شخصيت بزرگ برايم جاذبه زياد داشت و ادب و تواضع ايشان مرا به ياد بندگان خالص خداوند مي انداخت و شايد بتوانم ادعا كنم كه شان بسيار بالاي علماي بزرگواري چون حضرت آيت الله حاج شيخ غلامرضا فقيه خراساني و تواضع، صفا و صميميت هاي شخصيت هايي چون شهيد محراب و ديگر بزرگاني كه آن روز در گوشه و كنار استان يزد زندگي مي كردند، يكي از عوامل مؤثر در روي آوردن اين ناچيز و دوستانم به تحصيل علوم ديني و فراگرفتن معارف اسلامي است و از اين جهت خود را مرهون آن انسان هاي بافضيلت و وارسته مي دانم. خداوند آنان را با اوليايشان محشور بفرمايد و به ما توفيق تخلص به اخلاق و پيروي از راهشان را عنايت كند.
در مقابل بچه هاي كوچك چون پدري مهربان، در برابر جوانان چون رفيقي با عطوفت و در رويارويي با عالمان سالخورده و جهانديده، ساكت و متواضع بودند و پاداش فروتني و تواضع هم، رفعت مقام و ترفيع درجه اي بود كه از ناحيه خداوند به اين عزيز عنايت شد.
از ديگر ويژگي هاي ايشان مي توان به "زهد و ساده زيستي" اشاره كرد. كساني كه با زندگي و اخلاق شهيد بزرگوار آشنا بودند، اين دو خصيصه را به خوبي در زندگي ايشان درك مي كردند، چه آنگاه كه به صورت مدرسي عالي قدر در حوزه علميه قم انجام وظيفه مي كردند، چه آن وقت كه از ناحيه مراجع بزرگ تقليد، تقسيم شهريه طلاب را بر عهده داشتند، چه زماني كه در سنگر محراب و منبر به ارشاد و تبليغ مي پرداختند و چه در موقعيتي كه عالم طراز اول استان يزد محسوب مي شدند و بار رهبري فكري و مبارزاتي را به دوش مي كشيدند، در همه اين شرايط، روحيه زهد و زندگي بي آلايش بر شئون زندگي شان حاكم بود، سبكبال بودند، ولي آثار خدمات و بركات وجودي شان در غالب نقاط محروم، از شهر و روستا مشاهده مي شد و اقشار مختلف از سفره احسانشان بهره مند مي گرديدند.
از ديگر صفات مبرز ايشان "رافت و رحمت همراه با شدت و عظمت" بود. حضرت آيت الله شهيد صدوقي نسبت به ضعيفان، مستمندان و مؤمنان به خصوص طلاب و محصلين علوم ديني بيشترين لطف را داشتند و در مجالس پرجمعيتي كه اقشار مختلف حضور داشتند، هرگاه طلبه اي هرچند مبتدي وارد مي شد، تمام قامت جلوي او بلند مي شدند. هرگاه بيچاره و بينوايي به ايشان مراجعه مي كرد تا آنجا كه در توان داشتند، براي رفع مشكل او اقدام مي كردند، ولي در مقابل مستكبران و مرفهين بي درد و بي اعتنايان به قشر ضعيف و گرفتار، با نهايت شدت برخورد مي كردند، يا آنان را عوض و يا از ضربه زدن به ديگران، مايوسشان مي كردند و اين خصلتي است كه در مكتب اميرالمؤمنين(عليه السلام) آموخته بودند كه::كونوا للظالم خصما و للمظلوم عونا".
از ديگر ويژگي هاي ايشان ترويج مكتب با امر به معروف و نهي از منكر بود. كمتر كسي به خاطر دارد كه آن شهيد با منكري روبرو شود و با آن مقابله نكند و يا معروفي متروك شود و ايشان درصدد احياي آن برنيايد و اين از ويژگي هاي بندگان خاص خداوند است كه به زندگي روح و نورانيت مي بخشد.
به عنوان نمونه در دوران قبل از انقلاب، يكي از اساتيد دانشگاه كه دكتر دامپزشكي بود، كتابي تاليف كرد كه در آن برداشت هاي غلطي را از برخي آيات قرآن كريم آورده و همه اديان توحيدي از جمله يهوديت، نصرانيت و اسلام را در مسير واحدي دانسته و به نظر خودش، راه همه آنها را به عنوان صراط مستقيم معرفي و تفاوت بين آنها را منتفي دانسته بود. شهيد صدوقي كتابي نوشتند و به عنوان گفتار يكي از دانشجويان، ضمن مردود شمردن نظريه دكتر، با لحني قاطع و منطقي و با تمسك به محكمات قرآن، همه رشته هاي او را پنبه كردند، به گونه اي كه براي بيان مطالب پوچ و بهره برداري از متشابهات، براي كسي زمينه اي نماند.
ايشان از نظر بيان و جهاد با زبان نيز چه هنگام تبليغ و چه در موضع گيري عملي، بسيار قاطع بودند. در مسير حركت آن شهيد از منزل تا مسجد روضه محمديه، هرگاه منكري وجود داشت، افراد قبل از رسيدن ايشان، آثار منكر را از بين مي بردند و اگر صاحب آن گناه متوجه حضور ايشان نمي شد، در مقابل مغازه با توقفي كوتاه و نگاهي تند، او را وادار به عذرخواهي مي كردند.
ايشان علاوه بر كمك هاي معنوي، خدمات رفاهي و مادي بسياري را توسط اميران لشگر اسلام به مجاهدين در راه حق ارائه مي دادند و در آخرين خطبه نماز جمعه اي كه در روز 61/4/11، يعني دقايقي قبل از شهادت ايراد مي كنند مي فرمايند: '' الحمد لله نيروي اسلام بالاترين نيروهاست و نشان داديد كه با نيروي الله و گفتن الله اكبر بر همه مشكلات فايق خواهيد آمد،'' انتم الاعلون ان كنتم مؤمنين'' عراقي كه در كمال قدرت نيروي زميني بود، به خصوص از جهت تجهيزاتش، با آن قدرت همه را از بين برديد و نابودش كرديد. بدانيد كه بر اسرائيل هم فائقيد''
ايشان با مسئولي كه توان خدمت گزاري خالصانه را نداشت به گونه اي روبرو مي شدند كه فرار را بر قرار ترجيح مي داد. در مقابل جوسازي ها با همه وجود مي ايستادند و در حالي كه ضعف و نقاهت دوران پيري بر وجودشان حاكم بود، صلابت و قدرت كم نظيري داشتند.
تعداد مساجدي كه به دستور ايشان بنا شده و مدارس علوم اسلامي و كتابخانه هايي كه با همت آن مرحوم به بهره برداري رسيده، بيش از آن است كه در اين مختصر نامي از آنها برده شود. روضه محمديه در مركز استان يزد و بنياد عظيم صدوق در حوزه علميه قم و ده ها مركز ديگر در استان ها، شهرها و روستاها، باقيات صالحاتي هستند كه از آن شهيد والامقام به جا مانده اند. اعزام مبلغ به مناطق محروم و روستاهاي دورافتاده و تفقد از حال مستمندان و بي نوايان و تهيه آذوقه براي مناطق مرزي جنوب كشور و ساخت و ساز منازل براي زلزله زدگان استان كرمان و تهيه سرپناه و مسكن براي مناطق جنگزده استان ها را بايد جلوه اي از بركات وجودي اين شهيد بزرگوار دانست.
از پيشگاه شهيد به خاطر قصور و نقصي كه در اين بيان وجود دارد و نمي تواند منعكس كننده ملكات اخلاقي، فضائل نفساني و صفات عاليه ايشان باشد معذرت مي خواهم. سلام عليهم يوم ولد و يوم قتل في سبيل الله و يوم يبعث حيا.
منبع: ماهنامه شاهد یاران، شماره 34
درآمد
آشنايي شما با شهيد آيت الله صدوقي از كي و كجا آغاز شد؟
آشنايي من با آن شهيد همام از سال هاي تحصيل در دبيرستان آغاز شد، زيرا در مدرسه علميه خان سكونت داشتم و با طلاب و علما مأنوس بودم و گاه و بيگاه در مدرسه هاي علميه، ايشان را نيز زيارت و در نماز جماعتشان هم شركت مي كردم.
به خاطر دارم از همان وقت، بيان شيرين و اخلاق آن شخصيت بزرگ برايم جاذبه زياد داشت و ادب و تواضع ايشان مرا به ياد بندگان خالص خداوند مي انداخت و شايد بتوانم ادعا كنم كه شان بسيار بالاي علماي بزرگواري چون حضرت آيت الله حاج شيخ غلامرضا فقيه خراساني و تواضع، صفا و صميميت هاي شخصيت هايي چون شهيد محراب و ديگر بزرگاني كه آن روز در گوشه و كنار استان يزد زندگي مي كردند، يكي از عوامل مؤثر در روي آوردن اين ناچيز و دوستانم به تحصيل علوم ديني و فراگرفتن معارف اسلامي است و از اين جهت خود را مرهون آن انسان هاي بافضيلت و وارسته مي دانم. خداوند آنان را با اوليايشان محشور بفرمايد و به ما توفيق تخلص به اخلاق و پيروي از راهشان را عنايت كند.
شمه اي از ويژگي هاي اخلاقي ايشان را بيان كنيد.
در مقابل بچه هاي كوچك چون پدري مهربان، در برابر جوانان چون رفيقي با عطوفت و در رويارويي با عالمان سالخورده و جهانديده، ساكت و متواضع بودند و پاداش فروتني و تواضع هم، رفعت مقام و ترفيع درجه اي بود كه از ناحيه خداوند به اين عزيز عنايت شد.
از ديگر ويژگي هاي ايشان مي توان به "زهد و ساده زيستي" اشاره كرد. كساني كه با زندگي و اخلاق شهيد بزرگوار آشنا بودند، اين دو خصيصه را به خوبي در زندگي ايشان درك مي كردند، چه آنگاه كه به صورت مدرسي عالي قدر در حوزه علميه قم انجام وظيفه مي كردند، چه آن وقت كه از ناحيه مراجع بزرگ تقليد، تقسيم شهريه طلاب را بر عهده داشتند، چه زماني كه در سنگر محراب و منبر به ارشاد و تبليغ مي پرداختند و چه در موقعيتي كه عالم طراز اول استان يزد محسوب مي شدند و بار رهبري فكري و مبارزاتي را به دوش مي كشيدند، در همه اين شرايط، روحيه زهد و زندگي بي آلايش بر شئون زندگي شان حاكم بود، سبكبال بودند، ولي آثار خدمات و بركات وجودي شان در غالب نقاط محروم، از شهر و روستا مشاهده مي شد و اقشار مختلف از سفره احسانشان بهره مند مي گرديدند.
از ديگر صفات مبرز ايشان "رافت و رحمت همراه با شدت و عظمت" بود. حضرت آيت الله شهيد صدوقي نسبت به ضعيفان، مستمندان و مؤمنان به خصوص طلاب و محصلين علوم ديني بيشترين لطف را داشتند و در مجالس پرجمعيتي كه اقشار مختلف حضور داشتند، هرگاه طلبه اي هرچند مبتدي وارد مي شد، تمام قامت جلوي او بلند مي شدند. هرگاه بيچاره و بينوايي به ايشان مراجعه مي كرد تا آنجا كه در توان داشتند، براي رفع مشكل او اقدام مي كردند، ولي در مقابل مستكبران و مرفهين بي درد و بي اعتنايان به قشر ضعيف و گرفتار، با نهايت شدت برخورد مي كردند، يا آنان را عوض و يا از ضربه زدن به ديگران، مايوسشان مي كردند و اين خصلتي است كه در مكتب اميرالمؤمنين(عليه السلام) آموخته بودند كه::كونوا للظالم خصما و للمظلوم عونا".
به عنوان فردي كه تدريس ايشان را از نزديك ملاحظه فرموده ايد، به چگونگي آموزش ايشان اشاره اي داشته باشيد.
از ديگر ويژگي هاي ايشان ترويج مكتب با امر به معروف و نهي از منكر بود. كمتر كسي به خاطر دارد كه آن شهيد با منكري روبرو شود و با آن مقابله نكند و يا معروفي متروك شود و ايشان درصدد احياي آن برنيايد و اين از ويژگي هاي بندگان خاص خداوند است كه به زندگي روح و نورانيت مي بخشد.
درباره نحوه اجراي امربه معروف و نهي از منكر توسط ايشان، آيا خاطره اي داريد؟
به عنوان نمونه در دوران قبل از انقلاب، يكي از اساتيد دانشگاه كه دكتر دامپزشكي بود، كتابي تاليف كرد كه در آن برداشت هاي غلطي را از برخي آيات قرآن كريم آورده و همه اديان توحيدي از جمله يهوديت، نصرانيت و اسلام را در مسير واحدي دانسته و به نظر خودش، راه همه آنها را به عنوان صراط مستقيم معرفي و تفاوت بين آنها را منتفي دانسته بود. شهيد صدوقي كتابي نوشتند و به عنوان گفتار يكي از دانشجويان، ضمن مردود شمردن نظريه دكتر، با لحني قاطع و منطقي و با تمسك به محكمات قرآن، همه رشته هاي او را پنبه كردند، به گونه اي كه براي بيان مطالب پوچ و بهره برداري از متشابهات، براي كسي زمينه اي نماند.
ايشان از نظر بيان و جهاد با زبان نيز چه هنگام تبليغ و چه در موضع گيري عملي، بسيار قاطع بودند. در مسير حركت آن شهيد از منزل تا مسجد روضه محمديه، هرگاه منكري وجود داشت، افراد قبل از رسيدن ايشان، آثار منكر را از بين مي بردند و اگر صاحب آن گناه متوجه حضور ايشان نمي شد، در مقابل مغازه با توقفي كوتاه و نگاهي تند، او را وادار به عذرخواهي مي كردند.
عموما چهره هاي برجسته يا اهل خطابه هستند يا اهل قلم. به نظر شما آيت الله صدوقي در زمره كداميك بودند؟
از ارتباط آيت الله صدوقي با حضرت امام نكاتي را ذكر كنيد.
از فعاليت هاي شهيد صدوقي در دوران پس از انقلاب چه خاطراتي داريد؟
ايشان علاوه بر كمك هاي معنوي، خدمات رفاهي و مادي بسياري را توسط اميران لشگر اسلام به مجاهدين در راه حق ارائه مي دادند و در آخرين خطبه نماز جمعه اي كه در روز 61/4/11، يعني دقايقي قبل از شهادت ايراد مي كنند مي فرمايند: '' الحمد لله نيروي اسلام بالاترين نيروهاست و نشان داديد كه با نيروي الله و گفتن الله اكبر بر همه مشكلات فايق خواهيد آمد،'' انتم الاعلون ان كنتم مؤمنين'' عراقي كه در كمال قدرت نيروي زميني بود، به خصوص از جهت تجهيزاتش، با آن قدرت همه را از بين برديد و نابودش كرديد. بدانيد كه بر اسرائيل هم فائقيد''
نگاه ايشان به مقوله ولايت فقيه چگونه بود؟
آيا از نقش آيت الله صدوق در تدوين قانون اساسي و اضافه نمودن جايگاه ولايت فقيه در آن نيز نكاتي در خاطر داريد؟
مواجهه ايشان با جريان هاي ضد انقلاب چگونه بود؟
ايشان با مسئولي كه توان خدمت گزاري خالصانه را نداشت به گونه اي روبرو مي شدند كه فرار را بر قرار ترجيح مي داد. در مقابل جوسازي ها با همه وجود مي ايستادند و در حالي كه ضعف و نقاهت دوران پيري بر وجودشان حاكم بود، صلابت و قدرت كم نظيري داشتند.
از خدمات ايشان به مردم يزد مصاديقي را بيان فرماييد.
تعداد مساجدي كه به دستور ايشان بنا شده و مدارس علوم اسلامي و كتابخانه هايي كه با همت آن مرحوم به بهره برداري رسيده، بيش از آن است كه در اين مختصر نامي از آنها برده شود. روضه محمديه در مركز استان يزد و بنياد عظيم صدوق در حوزه علميه قم و ده ها مركز ديگر در استان ها، شهرها و روستاها، باقيات صالحاتي هستند كه از آن شهيد والامقام به جا مانده اند. اعزام مبلغ به مناطق محروم و روستاهاي دورافتاده و تفقد از حال مستمندان و بي نوايان و تهيه آذوقه براي مناطق مرزي جنوب كشور و ساخت و ساز منازل براي زلزله زدگان استان كرمان و تهيه سرپناه و مسكن براي مناطق جنگزده استان ها را بايد جلوه اي از بركات وجودي اين شهيد بزرگوار دانست.
در پايان اگر نكته ديگري در خصوص آن شهيد بزرگوار باقي مانده است، بيان كنيد.
از پيشگاه شهيد به خاطر قصور و نقصي كه در اين بيان وجود دارد و نمي تواند منعكس كننده ملكات اخلاقي، فضائل نفساني و صفات عاليه ايشان باشد معذرت مي خواهم. سلام عليهم يوم ولد و يوم قتل في سبيل الله و يوم يبعث حيا.
منبع: ماهنامه شاهد یاران، شماره 34
/ج
