پديده بايوتروريزم چيست؟

ازسال 1991 ميلادي، گمانه زني ها در مورد آينده تاريخ شکل ديگري به خود گرفت، در اين ميان هر کس نظري مي داد و فرضيه اي مطرح مي کرد.گروهي نظام تک قطبي را تنها گزينه ممکن به حساب مي آوردند و گروه ديگر ظهور قدرت هاي جديد را پيش بيني مي کردند.
در آن روزها، هيچ کس حتي به تروريست سازماني هم فکر نمي کرد.ايالات متحده آمريکا شادو سرخوش، از سرکوب صدام و سرمست از عرض اندام خود در يوگوسلاوي بود.چندي بعد، واقعه اي در برابر چشم تمامي جهانيان به وقوع پيوست.بزرگترين عملياتي تروريستي تاريخ در 11 سپتامبر 2001 در نيويورک، که نمادهاي دوگانه قدرت تجاري آمريکاست را درهم شکست.خطر بازگشته بود، با جسمي ضعيف ولي هراسي عظيم.اين بار اهريمن ديدني نبود ولي همه جا بود، از متروي انگلستان گرفته تا ژاپن، همه در شوک حملات فرورفته بودند که موج بعدي از راه رسيد.سياه زخم!کم کم واژه اي جديد بحث برنامه هاي تحليل خبري شد، کابوسي به نام Bioterrorism.

واژه «بايوتروريزم»يا به بيان خودمان بيوتروريسم، از دو بخش تشکيل شده، بيو به معناي زنده و هر چه در ارتباط با زندگاني است و تروريسم که نيازي به توضيح ندارد.اجازه دهيد تعريف اين ترکيب هولناک را از کارشناسان سازمان بهداشت جهاني (WHO) Word Health Organization جويا گرديم کلمه بيوتروريسم را در وبسايت رسمي خود اين گونه تعريف مي کنند:«هر گونه استفاده از مواد بيولوژيکال در پديده تروريست، اعم از باکتريايي، ويروسي و يا سمي در رابطه با انسان، حيوانات و گياهان».
همانطور که از اين تعريف بر مي آيد با طيف گسترده اي از تهديدات در برابر خيل عظيمي از اهداف مواجه هستيم.اگر مي خواهيد در زمان خطر، به خود و خانواده تان کمک کنيد، اگر مي خواهيد بيشتر بدانيد و چنانچه خيلي احساس امنيت و راحتي مي کنيد با ما همراه شويد.
تاريخچه استفاده از عوامل ميکروبي در جنگ به سال ها قبل باز مي گردد، زماني که اجساد گنديده را با منجنيق به درون مواضع دشمن پرتاب مي کردند.در جنگ جهاني اول با استفاده صنعتي از سلاح هاي ميکروبي، نقص هاي آنها براي استفاده در خطوط مقدم مشخص گشت:باد مخالف کمي ناراحت کننده بود زيرا ميکروب ها را به سمت مواضع خودي مي فرستاد!

ولي براي يک تروريست چنين وسيله اي بسيار رويايي و ايده آل به نظر مي رسد، آنها براي جان خود چندان ارزشي قائل نيستند و اين رويا که يک اپيدمي بزرگ را ايجاد کنند، هر شب آنان را نوازش مي کند.پس مشکل هم براي استفاده وجود ندارد!
بيوتروريسم امروزه بزرگترين خطري است که از سوي تروريسم جهاني انسان ها را تهديد مي کند، شايد بگوييد:تروريسم هسته اي بسيار هولناک تر است!اما براي يک ترور هسته اي، به لوازم زير نياز خواهد بود:
1-يک کلاهک هسته اي که فناوري توليد آن را تنها چند کشور در انحصار خود دارند و براي امنيت ملي خودشان هم که شده با تمام توان از آنها محافظت مي کنند!
2-وسيله اي براي حمل اين کلاهک که حداقل چند تن وزن خواهد داشت.(ابعاد کلاهک هسته اي بسيار جلب توجه مي کند و از همه بدتر از خود تشعشعاتي ساطع مي کند که با هزينه اي پايين در ايست هاي بازرسي قابل رهگيري است!)

و اين درحالي است که با اين بمب مي توانند بخشي از يک شهر را از بين ببرند(اگر مي خواهيد يک شهر را با خاک يکسان کنيد نيازمند انفجار در ارتفاع يک کيلومتر شهر هستيد حالا اگر مي توانيد موشک قاره پيما، سکوي پرتاب و ...را فراهم آوريد شما يک تروريست خوشبخت خواهيد بود.)
اما يک گروه تروريستي براي ايجاد يک حمله بيولوژيکال به چه عناصري نيازمند است؟ با يک مثال، مسأله را بيشتر در مي يابيم.در دوم اکتبر 2001، يک مرد 63 ساله به دليل تب، تهوع، و عدم درک عمومي، در اورژانس مرکز طبي فلوريداي جنوبي بستري شد.او درد شديدي داشت و خواب آلود بود.رگ هاي گردنش سخت شده بود و علائم عجيب و غريبي داشت.

پس از کشت خون و تصوير برداري از قفسه سينه و بررسي ترشحات ريه ، بيماري سياه زخم تنفسي تشخيص داده شد!
در روز دوم، بيمار دچار تشنج شد و تنفس مصنوعي آغاز گرديد.فشار خون سقوط کرده و بيمار دچار نارسايي کليه گشت و روز سوم فوت کرد!
بيمار در يک شرکت مطبوعاتي در«پالم بيج کانتي فلوريدا»به عنوان ويراستار تصاوير کار مي کرد، دو هفته پيش، او نامه اي را باز کرده بود که همکاران وي آن را مشکوک و حاوي يک پودر دانسته بودند!

شايد به نظر شما اين چنين حمله ناجوانمردانه اي نياز به يک سري امکانات خاص داشته باشد،ولي با کمال تأسف بايد گفت «باسيلوس آنتراسيس»که عامل بيماري سياه زخم (antrax)به حساب مي آيد يکي از نمونه هاي آزمايشگاهي است که حتي دانشجويان ميکروبيولوژي هم به آن دسترسي دارند!
اگر بخواهيم واقع بين باشيم، وقايع پاييز 2001 ساده ترين و کم خطر ترين نوع بيوتروريسم به حساب مي آيد.سياه زخم، از آنجا مورد توجه بيوتروريست ها قرار گرفته که بسياري از بيماران، وقتي کار از کار گذشته است به مرکز درماني مراجعه مي کنند.ولي اگر روزي تروريست به سمت گونه هاي مقاوم نسبت به درمان حرکت کند، به راستي چه کاري از ما بر مي آيد؟
براي نمونه نوعي باکتري جديد سل که طي سال ها مقاوم شده هم اکنون مانند يک کابوس روي تمدن انسان سايه افکنده، مراکز نگهداري بيماران مبتلا به اين سل، کاملاً ايزوله و جدا از محيط شهري است.حال اگر نيروهاي شيطان بتوانند مثلاً از طريق يک پزشک که خانواده اش به گروگان گرفته شده تنها به اندازه يک سر سوزن «مايکروباکتريوم»مقاوم به درمان دست آورند و آن را کشت دهند، اين بيماري فراگير خواهد شد.حتي تفکر همه گيري دوباره سل نيز تن آدمي را به لرزه مي اندازد، تسترهاي عطر و لوازم آرايشي و بهداشتي، روزنامه ها، مترو و از همه بدتر سيستم تهويه هواي ادارات، در دسترس ترين و در عين حال بهترين محل براي پخش کردن اين باکتري است.

حمله با استفاده از باکتري هاي بيماري زا را فراموش کنيد، همه احتمالات مطرح شده تا اينجا در مقابل اين طرح هيچ هستند!گروه هاي تروريست با سرمايه اي بالغ بر 15 الي 20 ميليون دلار در هر گوشه اي از دنيا که بخواهند مي توانند مرگبار ترين آزمايشگاه تاريخ را بنا کنند، آنها لوازم خود را از بازار سياه نخواهند خريد و واسطه هاي نظامي هم بي تأثيرند.آنها از اينترنت خريد خواهند کرد، کاملاً قانوني و تحت نظارت.براي کسب دانش فني لازم نيست کسي را گروگان بگيرند و يا بخرند، در کنفرانس هاي علمي شرکت خواهند کرد و در مجامع پزشکي عضو خواهند شد، آنها تنها يک گروه 7 تا 10 نفري نياز دارند که از اين ميان چنانچه تنها يک نفربداند که مي خواهد چه کند و به نوعي خودي باشد، مي تواند کل گروه را تحت رهبري خود درآورد.امروزه مهندسي هاي ژنتيک و بيوتکنولوژي، تمامي شاخه هاي زيست شناسي را دچار دگرگوني کرده اند، ميوه هاي درشت و خوش رنگ، نفتي که شيرين شده از چاه خارج مي گردد و مزارعي که از جلبک سوخت توليد مي کنند.با اين حساب باکتري خاصي که هيچ آنتي بيوتيک شناخته شده اي بر آن کارگر نيست هم چندان دور از انتظار نمي نمايد!
شايد باور نکنيد ولي بسياري از منابع غير رسمي و بحث هاي محفلي هست که تأکيد بر دست ساز بودن HIV دارد، يک اشتباه در آزمون هاي باليني باعث باز شدن پاي اين ويروس هولناک به مجامع پزشکي گشت.فراموش نکنيد ما اينجا در مورد آزمايشگاه هاي نظامي که بسيار محتاط هستند حرف نمي زنيم.آزمايشگاه مورد بحث ما ساخته شده است تا اين نشت، تا اين خطا، تا اين آلودگي را پخش کند!

تصور کنيد روزي را که HIV از طريق تنفس منتقل گردد و«هاري»توانايي انتقال از هوا را داشته باشد.«ويبريون کلرايي»را در نظر بگيريد که نسبت به کلر باقيمانده مقاوم است، اين يعني وبا در لوله هاي آب شهري!
يک استاديوم ورزشي را در نظر بگيريد که در خوشحالي پس از به ثمر رسيدن گل در آن يکي از بمب هاي کاغذ رنگي که تماماً مملو از «پنوموکوک»مقاوم شده است منفجر گردد، به دنياي وحشت خوش آمديد!
در مورد راه حل چه بايد گفت؟
اگر کار از کار نگذشته باشد، مي توان کارهايي کرد.مورد اول کنترل بين المللي تجهيزات مربوط به بيوتکنولوژيست ها است که تنها به افراد شرکت هاي مورد اطمينان فروخته شوند ولي بازهم نمي توان اطمينان داشت و تنها راه حل ايجاد يک وجدان بين المللي، در ميان افراد داراي اين علم است که آن هم با همايش هاي گوناگون قابل دسترسي است.تنها مي توان اميدوار بود که اين فناوري جديد ابرهاي سياه را بار ديگر برفراز تمدن ما رهنمون نشود.هرچند اول بمب هسته اي ساخته شد بعد نيروگاه هسته اي، اول تانک آمد بعد بولدوزر، موشک هاي اوليه تخريبي بودند نه فضاپيما.آيا بازهم تاريخ تکرار خواهد شد؟!
منبع: نشريه نوآور، شماره 65