استعدادهاي نهفته انسان
نويسنده:دکتر عطاء ا...جعفرآبادي (فرهي منش)
"آلدوس هاکسلي"در کتاب "دنياي قشنگ نو"روزگاري را ترسيم مي کند که در آن جامعه بشري به شدت طبقه بندي و نظارت شده است.در اين جامعه غايي، افراد براساس اهداف مديريتي از پيش طراحي شده، در قالب گروه هايي با هوش بهر(بهره هوشي)و توانايي هاي ذهني و جسمي مورد نياز براي برعهده گرفتن امور مختلف، به طور مصنوعي تلقيح و پرورش داده مي شوند.و در اين ميان گروه هايي از انسان ها نيز هستند که در مناطقي شبيه به محدوده هاي حفاظت شده حيات وحش به حال خود رها شده اند تا مدل هايي از روش هاي کهن اجتماعي براي بررسي و پژوهش علمي باقي بماند.
در اين دنياي قشنگ نو، همه روندهاي اجتماعي بر اساس عدالتي صناعي، به طور مرتب پيش مي روند و همه به فراخور استعداد و شعور خود به آن چه دارند خرسندند و بيش از آن نمي طلبند....
هاکسلي با اين کتاب، تابلويي از جهاني غايي را در برابر ديدگان جامعه شناسان علم گراي عصر خود رسم مي کند و آنان را با اين پرسش تنها مي گذارد که آيا اين همان جامعه جهاني است که ما در پي دستيابي به آن هستيم؟
هزاران سال است که بشر با توسل به انتخاب صناعي، گياهان و جانوران مفيد پيرامون خود را کشف و بررسي کرده است.او با اعمال دلبخواه و پرورش نسل هاي متمادي، موفق شده است به انواع و اقسام موجودات زنده دگرگون شده اي که در خدمت برآوردن نيازهاي وي عمل مي کنند، دست يابد.موفقيت آميز بودن اين شيوه ها همواره عده اي از متفکران و مديران حکومتي را به انديشه اعمال آنها بر آدميان سوق داده است، طوري که بتوان با گزينش انسان هايي منتخب و جداساختن آنان از غيرمنتخبان به گونه اي نظارت شده و هدفمند، طي نسل هاي متمادي و پس از غربالگري هاي متعدد، به جامعه اي از اَبَر انسان هاي برخوردار از صفت دلخواه دست يافت.
"توماس جفرسون"(3)از بنيان گذاران ايالات متحده آمريکا و سومين رئيس جمهور آن، در "يادداشت هايي درباره دولت ويرجينيا" پيشنهاد مي کند که هر ساله از ميان کودکان طبقات مختلف اجتماعي، اعم از فقير و غني، "شايسته ترين نوابغ"انتخاب و در مدرسه اي خصوصي گرد هم آيند.
بعدها "آدولف هيتلر"(4)و حکومت حزب ناسيونال سوسياليست کارگران آلمان که به شدت معتقد به برتري هاي نژادي بودند، به طور علني اقدام به تصفيه نسل کردند و نابودي و حذف معلولان جسمي و عقب ماندگان ذهني را در دستور کار خود قرار دادند.با اين حال شايد بهترين نمونه از اين طبق سنن قديمي، سلطان عثماني حق داشت که يک پنجم غنائم جنگي را براي استفاده شخصي خود تصاحب کند.بخشي از اين غنائم بهترين و قوي ترين مسيحياني بودند که در نبردها اسير مي شدند.اين افراد را به عنوان سربازان تازه نفس براي تقويت گارد محافظ سلطان به کار مي گرفتند.عثمانيان اين نيروهاي محافظ تازه مسلمان را "يني چري" يا "نوسپاهيان"مي خواندند.زماني که تعداد اسرا کافي نبود، عثمانيان روش سربازگيري را به شيوه اي مبتکرانه به کار مي گرفتند:دسته هايي از ماموران حکومتي به روستاهاي سرزمين هاي بالکان مي آمدند و بهترين پسران سنين هشت تا دوازده سال را پس از گزينش با خود به استامبول مي بردند.در پايتخت، آنان طي مراسم و تشريفاتي که خود چيزي از آن سردر نمي آوردند، مسلمان مي شدند و از آن پس جزو متعلقات خلافت عثماني محسوب مي گرديدند.
گرچه اين ابتکار سهم بسزايي در توسعه سريع اقتدار امپراطوري عثماني طي قرون پانزده و شانزده ميلادي داشت، ولي فرجامي خوش نيافت:به تدريج افراد يني چري فاسد و خونخوار شدند.آنان که زندگي آسان و اميخته به ناز و نعمتي را مي گذراندند، اين قدرت را يافتند که دست به تغييرات بزرگي در دستگاه حکومتي بزنند و حتي هر وقت هوسشان گل مي کرد، خليفه اي را با خليفه اي ديگر عوض کنند.در سال 1826 ميلادي سلطان محمود دوم که ديگر از اين وضع به ستوه آمده بود، کمر به نابودي يني چري بست.او در خفا سپاه جديدي براي خود فراهم ساخت و بعد ت مامي نفرات يني چري را به جوخه هاي مرگ سپرد و يا در سربازخانه هايشان منفجر کرد.
روزگاري "زيگموند فرويد"، در قلمرو پر اسرار و نامکشوف ذهن بشر، خود را با کاشفان اوليه سرزمين هاي پهنار دنياي جديد مقايسه مي کرد و اين تشبيه حکايت از وسعت اين حوزه از قلمرو آن سوي دانش دارد.مشاهدات گوناگون و حتي تجربه افراد عقب مانده ذهني که بعضا از توانايي هاي خارق العاده ايشان در برخي زمينه ها حکايت دارد (5)، هرچه بيشتر بر اين مطلب صحه مي گذارد که هر انسان، صاحب استعداد ويژه و منحصر به فرد نهفته اي است که وظيفه اصلي نظام آموزشي مشفق و مبتني بر عدالت، فراهم آوردن بستري مساعد براي کشف و پرورش بي تبعيض آنهاست، نه درجه بندي و دامن زدن به فرايند مرگبار تنازع- آن هم در شرايطي نابرابر.
در اين دنياي قشنگ نو، همه روندهاي اجتماعي بر اساس عدالتي صناعي، به طور مرتب پيش مي روند و همه به فراخور استعداد و شعور خود به آن چه دارند خرسندند و بيش از آن نمي طلبند....
هاکسلي با اين کتاب، تابلويي از جهاني غايي را در برابر ديدگان جامعه شناسان علم گراي عصر خود رسم مي کند و آنان را با اين پرسش تنها مي گذارد که آيا اين همان جامعه جهاني است که ما در پي دستيابي به آن هستيم؟
هزاران سال است که بشر با توسل به انتخاب صناعي، گياهان و جانوران مفيد پيرامون خود را کشف و بررسي کرده است.او با اعمال دلبخواه و پرورش نسل هاي متمادي، موفق شده است به انواع و اقسام موجودات زنده دگرگون شده اي که در خدمت برآوردن نيازهاي وي عمل مي کنند، دست يابد.موفقيت آميز بودن اين شيوه ها همواره عده اي از متفکران و مديران حکومتي را به انديشه اعمال آنها بر آدميان سوق داده است، طوري که بتوان با گزينش انسان هايي منتخب و جداساختن آنان از غيرمنتخبان به گونه اي نظارت شده و هدفمند، طي نسل هاي متمادي و پس از غربالگري هاي متعدد، به جامعه اي از اَبَر انسان هاي برخوردار از صفت دلخواه دست يافت.
"توماس جفرسون"(3)از بنيان گذاران ايالات متحده آمريکا و سومين رئيس جمهور آن، در "يادداشت هايي درباره دولت ويرجينيا" پيشنهاد مي کند که هر ساله از ميان کودکان طبقات مختلف اجتماعي، اعم از فقير و غني، "شايسته ترين نوابغ"انتخاب و در مدرسه اي خصوصي گرد هم آيند.
بعدها "آدولف هيتلر"(4)و حکومت حزب ناسيونال سوسياليست کارگران آلمان که به شدت معتقد به برتري هاي نژادي بودند، به طور علني اقدام به تصفيه نسل کردند و نابودي و حذف معلولان جسمي و عقب ماندگان ذهني را در دستور کار خود قرار دادند.با اين حال شايد بهترين نمونه از اين طبق سنن قديمي، سلطان عثماني حق داشت که يک پنجم غنائم جنگي را براي استفاده شخصي خود تصاحب کند.بخشي از اين غنائم بهترين و قوي ترين مسيحياني بودند که در نبردها اسير مي شدند.اين افراد را به عنوان سربازان تازه نفس براي تقويت گارد محافظ سلطان به کار مي گرفتند.عثمانيان اين نيروهاي محافظ تازه مسلمان را "يني چري" يا "نوسپاهيان"مي خواندند.زماني که تعداد اسرا کافي نبود، عثمانيان روش سربازگيري را به شيوه اي مبتکرانه به کار مي گرفتند:دسته هايي از ماموران حکومتي به روستاهاي سرزمين هاي بالکان مي آمدند و بهترين پسران سنين هشت تا دوازده سال را پس از گزينش با خود به استامبول مي بردند.در پايتخت، آنان طي مراسم و تشريفاتي که خود چيزي از آن سردر نمي آوردند، مسلمان مي شدند و از آن پس جزو متعلقات خلافت عثماني محسوب مي گرديدند.
گرچه اين ابتکار سهم بسزايي در توسعه سريع اقتدار امپراطوري عثماني طي قرون پانزده و شانزده ميلادي داشت، ولي فرجامي خوش نيافت:به تدريج افراد يني چري فاسد و خونخوار شدند.آنان که زندگي آسان و اميخته به ناز و نعمتي را مي گذراندند، اين قدرت را يافتند که دست به تغييرات بزرگي در دستگاه حکومتي بزنند و حتي هر وقت هوسشان گل مي کرد، خليفه اي را با خليفه اي ديگر عوض کنند.در سال 1826 ميلادي سلطان محمود دوم که ديگر از اين وضع به ستوه آمده بود، کمر به نابودي يني چري بست.او در خفا سپاه جديدي براي خود فراهم ساخت و بعد ت مامي نفرات يني چري را به جوخه هاي مرگ سپرد و يا در سربازخانه هايشان منفجر کرد.
روزگاري "زيگموند فرويد"، در قلمرو پر اسرار و نامکشوف ذهن بشر، خود را با کاشفان اوليه سرزمين هاي پهنار دنياي جديد مقايسه مي کرد و اين تشبيه حکايت از وسعت اين حوزه از قلمرو آن سوي دانش دارد.مشاهدات گوناگون و حتي تجربه افراد عقب مانده ذهني که بعضا از توانايي هاي خارق العاده ايشان در برخي زمينه ها حکايت دارد (5)، هرچه بيشتر بر اين مطلب صحه مي گذارد که هر انسان، صاحب استعداد ويژه و منحصر به فرد نهفته اي است که وظيفه اصلي نظام آموزشي مشفق و مبتني بر عدالت، فراهم آوردن بستري مساعد براي کشف و پرورش بي تبعيض آنهاست، نه درجه بندي و دامن زدن به فرايند مرگبار تنازع- آن هم در شرايطي نابرابر.
پي نوشت ها :
1-Alsous Leonard Huxley (26 July 1894-22 November 1963)/2-Brave New World / 3-Thomas Jefferson (13-April 1743 -4 /July 1826)/4-Adolf Hitler
