سبك زندگي فضايي
نويسنده:آيدا اميراصلاني
سفر به فضا و اكتشاف سياره هاي ديگر ، هميشه براي انسان جالب و مهيج بوده است .
فضانوردان علاوه بر آزمايش هاي علمي اي كه بايد در فضا انجام دهند، بايد به كارهاي روزانه خود هم بپردازند. به طور حتم اين سوال براي شما هم تاكنون مطرح شده كه فضانوردان چگونه در فضا زندگي مي كنند و كارهاي روزانه خودمثل غذاخوردن ، خوابيدن و... را انجام مي دهند ، نه ؟مسلما زندگي در فضا با زندگي روي كره زمين تفاوت هاي بسياري دارد . فضانوردان سبك زندگي خاص خود را دارند كه در اين مقاله به بررسي آن مي پردازيم.
اولين انسان در سال 1961 ميلادي به فضا سفر كرد اين سفرها ادامه پيدا كرد و آمارها مي گويند تا روز 19 سپتامبر سال 2009 ميلادي 505 نفر از 38 كشور جهان به فضا سفر كرده اند.
ايستگاه فضايي طوري طراحي شده است كه فضانوردان به راحتي در آنجا زندگي كنند. قسمتي از سفينه فضايي به شكل اتاقي است كه از نوركافي برخوردار و با دماي 70 درجه فارنهايت براي زندگي فضانوردان مناسب است . در يك روز كاري معمولي ، فضانوردان 14 ساعت به كار و تمرين ، يك و نيم ساعت به خوردن غذا و هشت و نيم ساعت به خواب زمان اختصاص مي دهند.
نكته مهمي كه بايد به آن اشاره كرد ، اين است كه فضانوران بسياري از كارهايي را كه ما روي كره زمين انجام مي دهيم ، مي توانند انجام دهند. فضانوردان از صابون و شامپوهاي مشابه ما استفاده مي كنند . آنها تمرينات ورزشي زيادي انجام مي دهند تا تناسب اندام خود را حفظ كنند و همچنين غذاهاي مقوي مصرف مي كنند تا انرژي هاي لازم را براي ادامه فعاليت هايشان داشته باشند.
فضانوردان هر روز با صداي زنگ هشدار از خواب بيدار مي شوند كه شايد صداي آن روياي بي وزني اي را كه تمام فضانوردان تجربه مي كنند ، قطع كند. سپس از كيسه خواب خود بيرون مي آيند و روز خود را شروع مي كنن. آنها پس از اينكه از خواب بيدار شدند ، به سرعت لباس به تن مي كنند تا مشغول كار شوند، هر چند لباس پوشيدن در فضا كار ساده اي نيست .
در ماموريت هاي فضايي اوليه ، فضانوردان فقط مي توانستند غذاهاي منجمد يا خشك شده را مصرف كنند اما بعدها با تجهيز ايستگاه هاي فضايي به آب ، مايكروويو و يخچال، به فضانوردان اين امكان داده شده تا از غذاهاي طبيعي اي مثل سبزيجات و حتي بستني استفاده كنند!دراوايل دهه 60 ، غذاي فضايي به صورت لقمه اي اندازه دهان يا در تيوبي آلومينيومي نگهداري مي شد. غذا به اين شكل تدارك ديده مي شد تا فضاي زيادي را اشغال نكند يا بسيار سنگين نشود. از دهه 70 ، در طول دوره آپولو، تعداد غذاهاي فضايي افزايش يافتند . فضانوردان تقريبا همان غذاهايي را مي خورند كه ما مي خوريم . فانوران همچون ما با قاشق ، كارد و چنگال غذا مي خورند. مصرف غذاي گرم در داخل سفينه خطرناك به نظر مي رسد ؛ چون اگر غذا در فضا شناور شود، ممكن است باعث سوختگي بدن فضانوردان شود.
در سفينه فضايي مواد غذايي همچون ميوه ها ، نان و آجيل را مي توان به همان شكل مصرف كرد. براي نوشيدن مايعات ، فضانوردان حتما بايد از يك ني استفاده كنند. به اين خاطر كه مايعات از ظرف بيرون نريزد و آسيبي به دستگاه هاي داخل سفينه وارد نكند. جالب اينجاست كه فضانوردان در حال حاضر قادر هستند تعداد اندكي از گياهان را در فضا پرورش دهند.ا كنون در ايستگاه هاي فضايي بين المللي 300 نوع غذا تدارك ديده شده تا در فهرست غذا قرار گيرند.
فضانوردان در داخل سفينه فضايي مثل ما لباس مي پوشند . از اين رو، به جز لباس هايي كه در طول پرتاب و بازگشت به كره زمين پوشيده مي شوند فضانوردان به لباس هاي خاصي احتياج ندارند. البته هنگام راه رفتن در فضا ، آنها مجددا به لباس هاي خاص فضانوردي نياز پيدا خواهند كرد. اين لباس ها فضانوردان را در برابر تغييرات ناگهاني درجه حرارت محفوظ نگه مي دارند. درجه حرارت و مقدار رطوبت هوا نيز در داخل سفينه كنترل مي شود تا فضانوردان در دماي مناسب زندگي كنند.
انسان ها روي كره زمين نياز دارند تا تميز و پاكيزه باشند. فضانوردان در فضا نيز از اين امر مستثنا نيستند. ماشين لباسشويي در داخل سفينه وجود ندارند ، پس فضانوردان نمي توانند لباس هاي خود را آنجا بشويند . به همين دليل ، آنها چندين دست لباس همراه خود مي برند.
رعايت بهداشت فردي و انجام كارهاي ساده اي همچون مسواك زدن در فضاي بي وزن بسيار مشكل است . فضانوردان هنگام استحمام ، بدن خود را با استفاده از حوله مرطوب تميز مي كنند . آنها از صابون ها و شامپوهاي خاصي استفاده مي كنند تا موهاي خود را بشويند . اين مدل صابون و شامپو به آب نيازي ندارد. فضانوردان بايد آنها را به دقت به كار گيرند؛ چرا كه نبايد آب روي زمين يا دستگاهي ريخته شود. از آنجا كه دوش حمام يا سينك ظرفشويي در سفينه فضايي وجود ندارد، فضانوردان مثل ما نمي توانند دست هاي خود را زير شير آب بشويند . وقتي كه آنها مي خواهند دست يا صورت خود را بشويند ، با استفاده از الكل يا حلوه مرطوبي كه حاوي صابون مايع است ، اين كار را انجام مي دهند.
از آنجا كه فضانوردان در مكان كوچكي زندگي مي كنند ، بايد محل زندگي خود را هر روز تميز و مرتب كنند. چون پس از صرف غذا داخل سفينه فضايي نامرتب مي شود و زباله هايي ايجاد مي شوند كه بايد آنها را بيرون ريخت . در ميان وظايف محوله به فضانوردان ، انها محلي را كه در آنجا غذا مي خورند ، بايد تميز و مرتب كنند و همچنين بايد ديوارها ، شيشه ها و زمين را تميز كنند . آنها از مواد پاك كننده مايع ، دستكش هاي پلاستيكي يك بار مصرف و ماشين جارو برقي براي نظافت استفاده مي كنند همچنين بايد زباله ها را جمع آوري كنند . چهار مدل سطل زباله در سفينه فضايي وجود دارد؛ سه سطل را براي زباله هاي خشك و يك سطل براي زباله اي مرطوب . زباله هاي جمع آوري شده و دستكش هاي مصرف شده به زمين بازگردانده مي شوند.
شايد تا حالا به اين موضوع فكر نكرده باشيد اما انجام تمرينات ورزشي براي انسان در ايستگاه هاي فضايي بسيار مهم تر از كره زمين است . فضانوردان براي اينكه از استخوان ها و ماهيچه هاي قوي اي برخوردار باشند ، نياز دارند تا هر روز به ميزان مناسبي به تمرينات ورزشي بپردازند ، روي زمين به به استثناي زمان خواب ، انسان هميشه بر خلاف نيروي جاذبه زمين حركت مي كند و استخوان ها و ماهيچه هاي او بدنش را حفظ مي كند . در فضا اگر چه نيازي نيست بدن اين كار را انجام دهد ـ چرا كه نيروي جاذبه زمين در آنجا وجود ندارد ـ اما اين امر تاثير نامطلوبي روي بدن مي گذارد ودر نتيجه استخوان ها و ماهيچه ها ضعيف تر مي شوند . براي مقابله با ضعف بدن و براي اينكه فعاليت بدن ادامه پيدا كند، فضانوردان بايد به تمرينات ورزشي مناسبي بپردازند . آنها حدود دو ساعت در طول روز به وسيله دستگاه تردميل يا دوچرخه ثابت تمرين مي كنند. اين نكته را بايد به خاطر داشت كه آنها نبايد قبل يا بعد از غذا به تمرين بپردازند. هر روز هم بايد وضعيت سلامتي آنها مورد بررسي قرار گيرد.
هر فضانوردي در سفينه فضايي نقش خاصي را به عهده دارد و هر كدام از آنها دوره هاي آموزشي مورد نياز براي انجام آن كار خاص را فرا گرفته اند . فضانوردي كه مسووليت مراقبت هاي پزشكي را به عهده دارد ، از ديگران هنگام بيماري مراقبت خواهد كرد. براي فوريت هاي پزشكي نيز يك فضانورد از پيش گمارده شده است . اين فضانورد نه تنها براي كمك هاي اوليه متداول آموزش كافي را فرا گرفته بلكه براي مراقبت هاي پزشكي ديگر ، همچون بخيه زدن هم آموزش ديده است . البته تمام فضانوردان تنفس مصنوعي و كمك هاي ديگر هنگام سكته قلبي را فرا گرفته اند.
فضانوردان اوقات فراغت خود را صرف خواندن كتاب هاي مورد علاقه خود ، گوش دادن به موسيقي و نگاه كردن به كره زمين مي كنند. فضانوردان مي توانند برخي از وسايل شخصي خود را همراه خود برده و مانند ما با خواندن كتاب اوقاع فراغت خود را پر كنند. آنها حتي مي توانند از فضا به خانواده و دوستان خود اي ميل بفرستند. آيا فضانوردان در سفينه فضايي مي توانند آلات موسيقي بنوازند؟ آيا اين كار در فضا امكان پذير است يا به دليل نبود جاذبه زمين اينكار صورت نمي گيرد؟ بايد گفت كه آنها حتي مي توانند آلات موسيقي را در فضا بنوازند . فقط در صورتي كه بخواهند در خارج از سفينه فضايي اين كار را انجام دهند ، با مشكل روبه رو مي شوند ، چرا كه امواج صوتي براي حركت به هوا نياز دارند. گذشته از اين ، از آنجا كه كره زمين و ستارگاني كه آنها قادر هستند از شيشه هاي سفينه فضايي تماشايشان كنند بسيار زيبا هستند، فضاوردان بيشتر وقت خود را صرف تماشا و عكس گرفتن از آنها مي كنند . فكر كنيد سياره زمين با طلوع و غروب خورشيد در هر 45 دقيقه منظره اي بود كه از پنجره اتاقتان قابل مشاهده بود، به نظر شما اين فوق العاده جالب و شگفت انگيز نيست؟ در ايستگاه هاي بين المللي فضايي ، حتي آنها مي توانند فيلم هايي را در قالب دي وي دي تماشا كنند و هفته اي يك بار با خانواده خود صحبت كنند.
ممكن است شگفت زده شويد كه فضانوردان شب ها چگونه مي خوابند . البته ، آنها در يك اتاق به صورت شناور نمي خوابند! بلكه هر فضانوردي داخل يك كيسه خواب كه به ديوارمتصل شده است ، قرار مي گيرد و در آن مي خوابد. در غير اين صورت ، آنها به طور مكرر با اجسام برخورد خواهند كرد! جالب اينجاست بعضي از فضانوردان كه در ماموريت هاي فضايي گذشته حضور داشته اند، اعلام كرده اند خوابيدن در فضا تجربه بسيار خوبي براي آنها بوده است!
نقاب چشم و گوشي در سفينه فضايي براي فضانورداني كه به دليل وجود سر و صداي زياد سيستم تهويه و دستگاه هاي ديگر نمي توانند بخوابند ، موجود است . اما سرانجام بيشتر فضانوردان به سر و صدا عادت مي كنند ، درست همان طور يكه ما روي كره زمين به زندگي در خيابان هاي شلوغ عادت كرده ايم . در سفينه هاي فضايي به طور كلي هشت ساعت به خواب اختصاص داده مي شود اما در بسياري موارد ، آنها اغلب به خاطر اينكه ساعات طولاني اي به كار مشغول هستند يا بيشتر زمان خود را صرف لذت بردن از تماشاي مناظر بيرون از پنجره هاي شاتل مي كنند ، حدود شش ساعت مي توانند ، بخوابند.
زماني كه انسان به فضا فرستاده مي شود ، شرايط فيزيكي بدن او دچار تغييراتي مي شود كه ممكن است فضانوردان در برابر بسياري از بيماري ها آسيب پذير شوند.
همان طور كه گفته شد، بدن فضانوردان در فضا دچار تغييراتي مي شود. روي كره زمين ، پاها وزن بدن انسان را حمل مي كنند. اين امر كمك مي كند تا استخوان ها و ماهيچه هاي انسان قوي باقي بمانند. در فضا ، فضانوردان به حالت شناور قرار مي گيرند . آنها از پاهاي خود استفاده چنداني نمي كنند و به همين دليل به تدريج از استحكام بدنشان كاسته مي شود. در فضا ، قلب و خون انسان نيز دچار تغييراتي مي شود. وقتي كه در كره زمين روي پاهاي خود مي ايستيم ، خون در پاها جريان مي يابد. قلب بايد بر خلاف نيروي جاذبه زمين بيشتر كار كند تا خون را در تمام بدن به گردش در آورد. در فضا بدون فشار جاذبه زمين ، خون به سوي قسمت بالاي بدن و سر جريان مي يابد . آب موجود در بدن نيز به همين صورت عمل مي كند. اين امر باعث مي شود كه صورت فضانوردان پف كرده به نظر برسد. خون و آب دو مايع اصلي بدن هستند كه از قسمت پايين بدن به قسمت بالا حركت مي كنند.در اين موقعيت مغز فكر مي كند مايعات زيادي در بدن فرد وجود دارد و به بدن دستور مي دهد كه مايعات كمتري توليد كند ، در نتيجه وقتي فضانوردان به زمين باز مي گردند ، آنها مايعات كافي در سيستم بدن خود ذخيره ندارند. چند روز طول مي كشد تا بدن آنها خون و آب بيشتري توليد كند. فضانوردان پس از بازگشت به زمين بايد به مدت كافي استراحت كنند تا بدن آنها به شرايط قبلي بازگردد. اگر آنها به خوبي استراحت نكنند، بدنشان بسيار ضعيف خواهد شد و حختي احتمال مرگ آنها نيز وجود دارد! گزارش شده است كه 19 فضانورد جان خود را در طول پرواز سفينه فضايي در چهار ماموريت از دست داده اند . چهارده نفر از آنان آمريكايي ، سه نفر روسي ، يك نفر اكرايني و... بوده است . بعضي ديگر نيز هنگام آموزش آمادگي براي ماموريت فضايي جان خود را از دست داده اند. به هر حال آنچه فضانوردان در فضا انجام مي دهند ، جان آنها را به خطر مي اندازد اما موجب مي شود دانش و اگاهي بيشتري درباره فضا به ما ارائه كنند. تحقيق و اكتشاف فضا بدون تلاش و شجاعت زنان و مرداني كه با پذيرفتن اين كارهاي بزرگ به فضا سفر مي كنند، ممكن نخواهد بود.
منبع:همشهري سر نخ،ش 83 .
فضانوردان علاوه بر آزمايش هاي علمي اي كه بايد در فضا انجام دهند، بايد به كارهاي روزانه خود هم بپردازند. به طور حتم اين سوال براي شما هم تاكنون مطرح شده كه فضانوردان چگونه در فضا زندگي مي كنند و كارهاي روزانه خودمثل غذاخوردن ، خوابيدن و... را انجام مي دهند ، نه ؟مسلما زندگي در فضا با زندگي روي كره زمين تفاوت هاي بسياري دارد . فضانوردان سبك زندگي خاص خود را دارند كه در اين مقاله به بررسي آن مي پردازيم.
اولين انسان در سال 1961 ميلادي به فضا سفر كرد اين سفرها ادامه پيدا كرد و آمارها مي گويند تا روز 19 سپتامبر سال 2009 ميلادي 505 نفر از 38 كشور جهان به فضا سفر كرده اند.
ايستگاه فضايي طوري طراحي شده است كه فضانوردان به راحتي در آنجا زندگي كنند. قسمتي از سفينه فضايي به شكل اتاقي است كه از نوركافي برخوردار و با دماي 70 درجه فارنهايت براي زندگي فضانوردان مناسب است . در يك روز كاري معمولي ، فضانوردان 14 ساعت به كار و تمرين ، يك و نيم ساعت به خوردن غذا و هشت و نيم ساعت به خواب زمان اختصاص مي دهند.
نكته مهمي كه بايد به آن اشاره كرد ، اين است كه فضانوران بسياري از كارهايي را كه ما روي كره زمين انجام مي دهيم ، مي توانند انجام دهند. فضانوردان از صابون و شامپوهاي مشابه ما استفاده مي كنند . آنها تمرينات ورزشي زيادي انجام مي دهند تا تناسب اندام خود را حفظ كنند و همچنين غذاهاي مقوي مصرف مي كنند تا انرژي هاي لازم را براي ادامه فعاليت هايشان داشته باشند.
فضانوردان هر روز با صداي زنگ هشدار از خواب بيدار مي شوند كه شايد صداي آن روياي بي وزني اي را كه تمام فضانوردان تجربه مي كنند ، قطع كند. سپس از كيسه خواب خود بيرون مي آيند و روز خود را شروع مي كنن. آنها پس از اينكه از خواب بيدار شدند ، به سرعت لباس به تن مي كنند تا مشغول كار شوند، هر چند لباس پوشيدن در فضا كار ساده اي نيست .
در ماموريت هاي فضايي اوليه ، فضانوردان فقط مي توانستند غذاهاي منجمد يا خشك شده را مصرف كنند اما بعدها با تجهيز ايستگاه هاي فضايي به آب ، مايكروويو و يخچال، به فضانوردان اين امكان داده شده تا از غذاهاي طبيعي اي مثل سبزيجات و حتي بستني استفاده كنند!دراوايل دهه 60 ، غذاي فضايي به صورت لقمه اي اندازه دهان يا در تيوبي آلومينيومي نگهداري مي شد. غذا به اين شكل تدارك ديده مي شد تا فضاي زيادي را اشغال نكند يا بسيار سنگين نشود. از دهه 70 ، در طول دوره آپولو، تعداد غذاهاي فضايي افزايش يافتند . فضانوردان تقريبا همان غذاهايي را مي خورند كه ما مي خوريم . فانوران همچون ما با قاشق ، كارد و چنگال غذا مي خورند. مصرف غذاي گرم در داخل سفينه خطرناك به نظر مي رسد ؛ چون اگر غذا در فضا شناور شود، ممكن است باعث سوختگي بدن فضانوردان شود.
در سفينه فضايي مواد غذايي همچون ميوه ها ، نان و آجيل را مي توان به همان شكل مصرف كرد. براي نوشيدن مايعات ، فضانوردان حتما بايد از يك ني استفاده كنند. به اين خاطر كه مايعات از ظرف بيرون نريزد و آسيبي به دستگاه هاي داخل سفينه وارد نكند. جالب اينجاست كه فضانوردان در حال حاضر قادر هستند تعداد اندكي از گياهان را در فضا پرورش دهند.ا كنون در ايستگاه هاي فضايي بين المللي 300 نوع غذا تدارك ديده شده تا در فهرست غذا قرار گيرند.
فضانوردان در داخل سفينه فضايي مثل ما لباس مي پوشند . از اين رو، به جز لباس هايي كه در طول پرتاب و بازگشت به كره زمين پوشيده مي شوند فضانوردان به لباس هاي خاصي احتياج ندارند. البته هنگام راه رفتن در فضا ، آنها مجددا به لباس هاي خاص فضانوردي نياز پيدا خواهند كرد. اين لباس ها فضانوردان را در برابر تغييرات ناگهاني درجه حرارت محفوظ نگه مي دارند. درجه حرارت و مقدار رطوبت هوا نيز در داخل سفينه كنترل مي شود تا فضانوردان در دماي مناسب زندگي كنند.
انسان ها روي كره زمين نياز دارند تا تميز و پاكيزه باشند. فضانوردان در فضا نيز از اين امر مستثنا نيستند. ماشين لباسشويي در داخل سفينه وجود ندارند ، پس فضانوردان نمي توانند لباس هاي خود را آنجا بشويند . به همين دليل ، آنها چندين دست لباس همراه خود مي برند.
رعايت بهداشت فردي و انجام كارهاي ساده اي همچون مسواك زدن در فضاي بي وزن بسيار مشكل است . فضانوردان هنگام استحمام ، بدن خود را با استفاده از حوله مرطوب تميز مي كنند . آنها از صابون ها و شامپوهاي خاصي استفاده مي كنند تا موهاي خود را بشويند . اين مدل صابون و شامپو به آب نيازي ندارد. فضانوردان بايد آنها را به دقت به كار گيرند؛ چرا كه نبايد آب روي زمين يا دستگاهي ريخته شود. از آنجا كه دوش حمام يا سينك ظرفشويي در سفينه فضايي وجود ندارد، فضانوردان مثل ما نمي توانند دست هاي خود را زير شير آب بشويند . وقتي كه آنها مي خواهند دست يا صورت خود را بشويند ، با استفاده از الكل يا حلوه مرطوبي كه حاوي صابون مايع است ، اين كار را انجام مي دهند.
از آنجا كه فضانوردان در مكان كوچكي زندگي مي كنند ، بايد محل زندگي خود را هر روز تميز و مرتب كنند. چون پس از صرف غذا داخل سفينه فضايي نامرتب مي شود و زباله هايي ايجاد مي شوند كه بايد آنها را بيرون ريخت . در ميان وظايف محوله به فضانوردان ، انها محلي را كه در آنجا غذا مي خورند ، بايد تميز و مرتب كنند و همچنين بايد ديوارها ، شيشه ها و زمين را تميز كنند . آنها از مواد پاك كننده مايع ، دستكش هاي پلاستيكي يك بار مصرف و ماشين جارو برقي براي نظافت استفاده مي كنند همچنين بايد زباله ها را جمع آوري كنند . چهار مدل سطل زباله در سفينه فضايي وجود دارد؛ سه سطل را براي زباله هاي خشك و يك سطل براي زباله اي مرطوب . زباله هاي جمع آوري شده و دستكش هاي مصرف شده به زمين بازگردانده مي شوند.
شايد تا حالا به اين موضوع فكر نكرده باشيد اما انجام تمرينات ورزشي براي انسان در ايستگاه هاي فضايي بسيار مهم تر از كره زمين است . فضانوردان براي اينكه از استخوان ها و ماهيچه هاي قوي اي برخوردار باشند ، نياز دارند تا هر روز به ميزان مناسبي به تمرينات ورزشي بپردازند ، روي زمين به به استثناي زمان خواب ، انسان هميشه بر خلاف نيروي جاذبه زمين حركت مي كند و استخوان ها و ماهيچه هاي او بدنش را حفظ مي كند . در فضا اگر چه نيازي نيست بدن اين كار را انجام دهد ـ چرا كه نيروي جاذبه زمين در آنجا وجود ندارد ـ اما اين امر تاثير نامطلوبي روي بدن مي گذارد ودر نتيجه استخوان ها و ماهيچه ها ضعيف تر مي شوند . براي مقابله با ضعف بدن و براي اينكه فعاليت بدن ادامه پيدا كند، فضانوردان بايد به تمرينات ورزشي مناسبي بپردازند . آنها حدود دو ساعت در طول روز به وسيله دستگاه تردميل يا دوچرخه ثابت تمرين مي كنند. اين نكته را بايد به خاطر داشت كه آنها نبايد قبل يا بعد از غذا به تمرين بپردازند. هر روز هم بايد وضعيت سلامتي آنها مورد بررسي قرار گيرد.
هر فضانوردي در سفينه فضايي نقش خاصي را به عهده دارد و هر كدام از آنها دوره هاي آموزشي مورد نياز براي انجام آن كار خاص را فرا گرفته اند . فضانوردي كه مسووليت مراقبت هاي پزشكي را به عهده دارد ، از ديگران هنگام بيماري مراقبت خواهد كرد. براي فوريت هاي پزشكي نيز يك فضانورد از پيش گمارده شده است . اين فضانورد نه تنها براي كمك هاي اوليه متداول آموزش كافي را فرا گرفته بلكه براي مراقبت هاي پزشكي ديگر ، همچون بخيه زدن هم آموزش ديده است . البته تمام فضانوردان تنفس مصنوعي و كمك هاي ديگر هنگام سكته قلبي را فرا گرفته اند.
فضانوردان اوقات فراغت خود را صرف خواندن كتاب هاي مورد علاقه خود ، گوش دادن به موسيقي و نگاه كردن به كره زمين مي كنند. فضانوردان مي توانند برخي از وسايل شخصي خود را همراه خود برده و مانند ما با خواندن كتاب اوقاع فراغت خود را پر كنند. آنها حتي مي توانند از فضا به خانواده و دوستان خود اي ميل بفرستند. آيا فضانوردان در سفينه فضايي مي توانند آلات موسيقي بنوازند؟ آيا اين كار در فضا امكان پذير است يا به دليل نبود جاذبه زمين اينكار صورت نمي گيرد؟ بايد گفت كه آنها حتي مي توانند آلات موسيقي را در فضا بنوازند . فقط در صورتي كه بخواهند در خارج از سفينه فضايي اين كار را انجام دهند ، با مشكل روبه رو مي شوند ، چرا كه امواج صوتي براي حركت به هوا نياز دارند. گذشته از اين ، از آنجا كه كره زمين و ستارگاني كه آنها قادر هستند از شيشه هاي سفينه فضايي تماشايشان كنند بسيار زيبا هستند، فضاوردان بيشتر وقت خود را صرف تماشا و عكس گرفتن از آنها مي كنند . فكر كنيد سياره زمين با طلوع و غروب خورشيد در هر 45 دقيقه منظره اي بود كه از پنجره اتاقتان قابل مشاهده بود، به نظر شما اين فوق العاده جالب و شگفت انگيز نيست؟ در ايستگاه هاي بين المللي فضايي ، حتي آنها مي توانند فيلم هايي را در قالب دي وي دي تماشا كنند و هفته اي يك بار با خانواده خود صحبت كنند.
ممكن است شگفت زده شويد كه فضانوردان شب ها چگونه مي خوابند . البته ، آنها در يك اتاق به صورت شناور نمي خوابند! بلكه هر فضانوردي داخل يك كيسه خواب كه به ديوارمتصل شده است ، قرار مي گيرد و در آن مي خوابد. در غير اين صورت ، آنها به طور مكرر با اجسام برخورد خواهند كرد! جالب اينجاست بعضي از فضانوردان كه در ماموريت هاي فضايي گذشته حضور داشته اند، اعلام كرده اند خوابيدن در فضا تجربه بسيار خوبي براي آنها بوده است!
نقاب چشم و گوشي در سفينه فضايي براي فضانورداني كه به دليل وجود سر و صداي زياد سيستم تهويه و دستگاه هاي ديگر نمي توانند بخوابند ، موجود است . اما سرانجام بيشتر فضانوردان به سر و صدا عادت مي كنند ، درست همان طور يكه ما روي كره زمين به زندگي در خيابان هاي شلوغ عادت كرده ايم . در سفينه هاي فضايي به طور كلي هشت ساعت به خواب اختصاص داده مي شود اما در بسياري موارد ، آنها اغلب به خاطر اينكه ساعات طولاني اي به كار مشغول هستند يا بيشتر زمان خود را صرف لذت بردن از تماشاي مناظر بيرون از پنجره هاي شاتل مي كنند ، حدود شش ساعت مي توانند ، بخوابند.
زماني كه انسان به فضا فرستاده مي شود ، شرايط فيزيكي بدن او دچار تغييراتي مي شود كه ممكن است فضانوردان در برابر بسياري از بيماري ها آسيب پذير شوند.
همان طور كه گفته شد، بدن فضانوردان در فضا دچار تغييراتي مي شود. روي كره زمين ، پاها وزن بدن انسان را حمل مي كنند. اين امر كمك مي كند تا استخوان ها و ماهيچه هاي انسان قوي باقي بمانند. در فضا ، فضانوردان به حالت شناور قرار مي گيرند . آنها از پاهاي خود استفاده چنداني نمي كنند و به همين دليل به تدريج از استحكام بدنشان كاسته مي شود. در فضا ، قلب و خون انسان نيز دچار تغييراتي مي شود. وقتي كه در كره زمين روي پاهاي خود مي ايستيم ، خون در پاها جريان مي يابد. قلب بايد بر خلاف نيروي جاذبه زمين بيشتر كار كند تا خون را در تمام بدن به گردش در آورد. در فضا بدون فشار جاذبه زمين ، خون به سوي قسمت بالاي بدن و سر جريان مي يابد . آب موجود در بدن نيز به همين صورت عمل مي كند. اين امر باعث مي شود كه صورت فضانوردان پف كرده به نظر برسد. خون و آب دو مايع اصلي بدن هستند كه از قسمت پايين بدن به قسمت بالا حركت مي كنند.در اين موقعيت مغز فكر مي كند مايعات زيادي در بدن فرد وجود دارد و به بدن دستور مي دهد كه مايعات كمتري توليد كند ، در نتيجه وقتي فضانوردان به زمين باز مي گردند ، آنها مايعات كافي در سيستم بدن خود ذخيره ندارند. چند روز طول مي كشد تا بدن آنها خون و آب بيشتري توليد كند. فضانوردان پس از بازگشت به زمين بايد به مدت كافي استراحت كنند تا بدن آنها به شرايط قبلي بازگردد. اگر آنها به خوبي استراحت نكنند، بدنشان بسيار ضعيف خواهد شد و حختي احتمال مرگ آنها نيز وجود دارد! گزارش شده است كه 19 فضانورد جان خود را در طول پرواز سفينه فضايي در چهار ماموريت از دست داده اند . چهارده نفر از آنان آمريكايي ، سه نفر روسي ، يك نفر اكرايني و... بوده است . بعضي ديگر نيز هنگام آموزش آمادگي براي ماموريت فضايي جان خود را از دست داده اند. به هر حال آنچه فضانوردان در فضا انجام مي دهند ، جان آنها را به خطر مي اندازد اما موجب مي شود دانش و اگاهي بيشتري درباره فضا به ما ارائه كنند. تحقيق و اكتشاف فضا بدون تلاش و شجاعت زنان و مرداني كه با پذيرفتن اين كارهاي بزرگ به فضا سفر مي كنند، ممكن نخواهد بود.
منبع:همشهري سر نخ،ش 83 .
