اشاره: هنگامي که به روايات و سخنان گهربار امامان معصوم (عليهم سلام) در مورد امام زمان (عجل الله تعالي فرجه) رجوع مي کنيم، به تکاليف و وظايفي برمي خوريم که براي شيعيان و دوستداران حضرتش معيّن شده است. اهتمام ورزيدن به اين وظايف و سعي و تلاش براي عمل به هر يک از آنها، سبب نزديکي مؤمنان به امام عصر(عجل الله تعالي فرجه) و رضايت آن حضرت از ايشان مي شود. اين کار نه تنها براي شخص مؤمن مفيد است، بلکه براي جامعه منتظران نيز بسيار سودمند خواهد بود؛ چرا که وقتي هر يک از منتظران به وظايف خود آشنا بوده و به آنها عمل کنند توجهات و رضايت قلبي امام عصر(عجل الله تعالي فرجه) را جلب کرده و شرايط براي ظهورحضرت فراهم مي شود و با ظهور آن يگانه منجي، جامعه منتظران به سعادتي خواهد رسيد که به آن نويد داده شده است.
شناخت امام زمان (عجل الله تعالي فرجه)
اعتقاد به امامت، يکي از پايه هاي بنيادي و اساسي اسلام است؛ به گونه اي که اگر مسئله امامت از اسلام برداشته شود، مفهومي نخواهد داشت. از اين رو، خداوند متعال در روز غدير خم، بر پيامبر (ص) واجب کرد که امامت حضرت علي(ع)را به مردم ارائه کند و مسئله ولايت را تکميل کننده رسالت خود و تمامي پيامبران قبل قرار دهد. يکي از اصول اعتقادي که در تمامي عصرها بر بشر، به ويژه مسلمانان واجب است، شناخت امام زمان مي باشد؛ چنان که رسول خدا (ص) مي فرمايد:«هر کس بميرد و امام زمان خود را نشناسد به مرگ جاهليت مرده است». از سوي ديگر، شناخت و معرفت به امام، تنها وسيله نجات انسان از گمراهي است؟ زيرا با معرفت او مي توان مدعيان دروغين مقام و منصب آن حضرت را شناخت.
استقامت در حفظ ايمان و عقيده
حفظ ايمان و دين از شياطين، کافران، منافقان، دشمنان اهل بيت (عليهم السلام) و نيز شبهه هايي که هر لحظه ممکن است به عرصه ايمان و دين شخص رخنه کرده و هجوم آورد بسيار مهم است. ثبات و استقامت در حفظ ايمان و عقيده وصبر و تحمل بر مصيبت ها و شماتت دشمنان بسيار مشکل است، مگر براي کسي که لطف ويژه خداوند شامل حالش شود. راه ثبات عقيده و حفظ ايمان و نگهداري نفس از طغيان و عصيان، در عمل کردن به وظايف است. ائمه اطهار (عليه السلام )در روايات بسياري، مسلمانان را به صبر و استقامت در حفظ ايمان و عقيده امر کرده اند. امام جواد(عليه السلام)مي فرمايد: «مهديِ ما را غيبتي خواهد بود. پس هر کس بر دين خود ثابت بماند... در قيامت در درجه من و با من خواهد بود».
انتظار فرج و ظهور آن حضرت
انتظار فرج درهر کاري، يکي از اعمال صالح به شمار مي آيد؛ البته انتظار فرج کلي که فرج آل محمد (ص) و شيعيان ايشان و فرج دين است، برترين انتظار فرج هاست؛ چنان که رسول خدا (ص) فرموده است: «برترين اعمال امت من، انتظار فرج است». امام علي (ع) نيز مي فرمايد: «منتظر فرج باشيد... زيرا محبوب ترين
عمل ها به سوي خداوند، انتظار فرج است». ارزش و اهميت انتظار زماني روشن مي شود
که با نگاهي به آيات قرآني، درمي يابيم خداوند متعال، اهل بيت (عليهم السلام)، پيامبران و فرشتگان همگي خود را منتظران حضرت مي دانند. انتظار فرج آن حضرت به قدري فضيلت دارد که امام صادق (ع) فردي را که منتظر اين امر باشد و در اين حالت بميرد، برابر با کسي دانسته که همراه حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه) در خيمه او باشد.
بازگويي فضيلت هاي وجودي حضرت
يکي از وظايف منتظران اين است که در هر مکان و به هر مناسبتي که سخني از امام زمان (عجل الله تعالي فرجه )به ميان آورده مي شود، از فضيلت ها، معجزه ها، کرامت ها و آثار وجودي ايشان بگويند. امام صادق (ع) به يکي از يا ران خود به نام فضيل فرمود: آيا مي نشينيد و با يکديگر گفت وگو مي کنيد؟ فضيل عرضه داشت: آري فدايت شوم. امام صادق (ع) فرمود: همانا من آن مجالس را دوست مي دارم؟ پس امر ما را احيا کنيد. اي فضيل، خداوند رحمت کند کسي که امر ما را احيا نمايد». رهرو راه انتظار در مجالسي که به نام آن محبوب دل ها تشکيل مي شود، حضور مي يابد تا ريشه هاي محبت او را در دل خود محکم تر کند. امام رضا (ع) فرمود:« هر کس در مجلسي بنشيند که در آن مجلس امر ما زنده مي گردد، روزي که دل ها مي ميرد، دلش نخواهد مرد».
شناختن نشانه هاي ظهور
يکي از وظايف شيعيان در دوران غيبت، شناخت نشانه هاي ظهور امام زمان (عجل الله تعالي فرجه) است. هر فردي در دوران آخر الزمان براي اينکه امام خود را بشناسد، بايد از نشانه هاي ظهور و وقايعي که در دوران ظهور اتفاق خواهد افتاد، آگاه باشد. در اين صورت، از افتادن در منجلاب گمراهي و فساد نجات مي يابد و با کسب معرفت و شناخت اين نشانه ها از راه مطالعه رواياتي که در اين زمينه آمده، خود را براي خدمتگزاري به آن حضرت آماده مي کند. از سوي ديگر، اطاعت از اوامر امام زمان (عجل الله تعالي فرجه) بر هر شخصي واجب و لازم است. لذا به هنگام ظهور آن حضرت، بايد با شناخت کامل به ياري ايشان شتافت و دست بيعت به سمت آن بزرگوار دراز کرد.
اطاعت و پيروي از نايب امام زمان (عجل الله تعالي فرجه)
غيبت امام زمان (عجل الله تعالي فرجه)، هرگز به معناي تعطيلي امامت او نيست. او درغيبت هم به لوازم امامت خود عمل مي کند و ثمرات وجودي اش هميشگي است. امام اگر چه بنابر حکمت هاي الهي، پنهان از ديدگان مردم عادي زندگي مي کند، ولي نشانه هاي حضور او نزد اهل بصيرت آشکار است. يکي از مهم ترين وظيفه هاي شيعيان در عصرغيبت، گوش سپردن به فرمان نماينده و نايب امام عصر(عجل الله تعالي فرجه) است؛ به اين معنا که در تمام کارها و حوادثي که در صورت حضور امام، با نظارت و ولايت او انجام مي گرفت، در عصر غيبت بايد با نظارت فقيه جامع الشرايط انجام گيرد. حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه) در پاسخ به نامه يکي از شيعيان، آشکارا به اين مسئله اشاره مي کند و مي فرمايد: «در حوادث پيش رو، به راويان حديث ما مراجعه کنيد؛ چرا که آنان حجت و نماينده من هستند و من حجت خدا هستم ».امام حسن عسکري (ع) نيز ضمن توقيعي، مردم را به فقها ارجاع مي دهد و مي فرمايد: «مقلد و تابع بي چون و چراي فقيه جامع الشرايط باشيد».
تسليم بودن و عجله نکردن در زمان ظهور
شتاب ورزي در امر ظهور و از دست دادن صبر و تحمل، سبب مي شود که شخص، از افراد گمراه کننده و ملحدي پيروي کند که ادعاي ظهور مي کنند. همچنين شتاب کردن در اين امر سبب مأيوس شدن از وقوع آن و در نتيجه، تکذيب اخبار و روايات متعدد پيامبر (ص)و امامان (عليهم السلام )مي گردد که از وقوع حتمي ظهور امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه) خبر داده اند. از سوي ديگر، شتاب زدگي در اين امر، سبب انکار حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه) شده يا آدمي را به شک و ترديد مي اندارد. امام صادق (عليه السلام )در پاسخ فردي که از زمان ظهور پرسيده بود، فرمود:«عجله کنندگان هلاک مي شوند و تسليم شدگان نجات مي يابند». عجله اي که از آن مذمت شده، ضد صبر و تسليم است؛ در واقع درخواست تعجيل فرج از خداوند، اقرار به بندگي و اعتراف به قدرت و اراده الهي و باور به عجز و ناتواني خود و نداشتن چاره مي باشد.
سعي در خدمت به آن حضرت
بر اساس رواياتي که از ائمه اطهار(ع) رسيده، زندگي انسان ها و همه موجودات به برکت وجود امام معصوم است. بنابراين بايد تا حد توان خدمتگزار آن حضرت بود و اندکي از حقوق ايشان را به جا آورد. امام صادق (ع) در بيان شرافت آن حضرت مي فرمايد: «اگر دوران او را دريابم، تمام مدت زندگاني ام در خدمت او خواهم بود». از اين سخن معلوم مي شود که اهتمام به خدمت کردن به حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه)، برترين عبادت ها و بالاترين وسايل تقرب به خداوند است؛ زيرا امام صادق (ع) که عمر شريفش را جز در انواع طاعت و عبادت خدا سپري نکرد و شب و روز خويش را در اين راه گذرانيد. خدمت به حضرت از راه خدمت به دوستان، پيروان و شيعيان او به دست مي آيد. در حقيقت برطرف کردن نيازها و دفع مشکلات و حل و فصل امور آنها، خدمت به آن حضرت شمرده مي شود.
خودسازي
خودسازي، يکي از مسائلي است که سالک الي الله، بايد به آن توجه کامل کند؛ چرا که اهميت و ارزش آن به اندازه اي است که خداوند در قرآن به آن قسم ياد مي کند. يکي از الزامات رسيدن به رستگاري و کمال حقيقي که بر هر انسان مسلماني واجب است، پاک سازي روح و جان از صفات زشت و جايگزين ساختن صفات پسنديده است. البته پاک کردن آن به طور خاص در وظايف زمان غيبت، از اين جهت است که درک فضيلت صحبت امام و قرار گرفتن در شمار ياران آن حضرت به اين امر بستگي دارد. امام صادق (ع) در اين باره فرمود: «هر کس دوست دارد از اصحاب مهدي (عجل الله تعالي فرجه) باشد، بايد که منتظر باشد و در اين حال به پرهيزکاري و اخلاق نيکو رفتار کند. در اين صورت اگر بميرد و مهدي (عجل الله تعالي فرجه) پس از مردنش به پا خيزد، پاداش او همچون پاداش کسي خواهد بود که آن حضرت را درک کرده است. پس بکوشيد و درانتظار بمانيد، گوارا باد شما را اي گروه مشمول رحمت خدا».
رعايت حقوق آن حضرت
اداي حق امام پس از خدا و رسول، از همه حقوق مهم تر است. در روايت آمده «هر حقي که براي خداي تعالي است، از آنِ ما (امامان ) است. در روايت ديگري نيز قدر و منزلت مؤمن نزد امام (عليه السلام)، به ميزان منزلت امام نزد فرد مؤمن دانسته شده است. حق امام حقي نيست که بتوان آن را با دنيا و هر چه در آن است، مقايسه کرد. حقوق امام که در برخي توقيعات مبارکه و دعاها و زيارات شريفه از آن سخن به ميان آيد، رعايت حق امامت او، مواظبت بر اطاعت او، نرجانيدن قلب مبارک او، پاسداري از آرمان هاي او، مجاهدت در راه دفاع از او و جان نثاري در راه تحقق خواسته هاي اوست.
حل نشدن در فساد محيط
منتظر واقعي امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه) اگر در محيطي فاسد قرار گيرد، نه تنها در آن غرق نمي شود بلکه به اندازه توان خويش در برطرف کردن فساد مي کوشد. منتظر امام وقتي فساد را مي بيند، به شدت اندوهگين مي شود. البته آن چيزي که مي تواند در بين منتظران روح اميد بدمد و به مقاومت و خويشتن داري دعوتشان کند و نگذارد در محيط فاسد حل شوند، اميد به اصلاح نهايي است که به دست منجي عالم بشريت، امام زمان (عجل الله تعالي فرجه) انجام خواهد شد.
ايجاد زمينه هاي ظهور
منظور از ايجاد زمينه ظهور، صرفاً آمادگي شخصي نيست که هر فردي موظف باشد خود را در بُعد عقيدتي، اخلاقي و عملي آماده سازد؛ بلکه مقصود آن است که افراد صالح بانفوذ مانند مراجع تقليد، دانشمندان، خطيبان و صاحبان قلم، دست به اقدام اصلاحي در جامعه بزنند و مردم را از خطر دشمنان آگاه کرده، به آثار وجودي امام زمان (عجل الله تعالي فرجه) و بيان زندگي سعادتمندانه در عصر ظهور توجه دهند و آنها را آماده سازند و در آماده باش کامل نگه دارند. صالحان بايد طوري عمل کنند که جامعه از نظر عقيدتي، فرهنگي، اجتماعي، سياسي، نظامي و اقتصادي آماده ظهور حضرت و تشکيل حکومت واحد جهاني و اجراي دستورات ديني به طور کامل باشد. پيامبر (ص) فرمود: «مردمي از مشرق زمين قيام مي کنند و زمينه ظهور حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه) را فراهم مي سازند».
منبع: نشريه نسيم وحي، شماره 25. 
