پيرامون نهج البلاغه (1)
گفتگو با حجت الاسلام و المسلمين سيد جمال الدين دين پرور،مدير مسوول بنياد نهج البلاغه
درباره حوزه ها هم با همکاري و مساعدت مديريت حوزه علميه قم مرکز آموزش تخصصي نهج البلاغه راه اندازي شده و حدود پنجاه نفر ازفضلا و طلاب براي يک دوره سه ساله مشغول تحصيل اند که ان شاء الله براي مراکز آموزشي به عنوان استاد تربيت مي شوند و جهت تحقيقات ويژه نهج البلاغه آماده مي گردند و نيز مدارک رسمي حوزه هم به آن ها داده خواهد شد انتظار داريم حوزه هاي مشهد، تبريز و ديگر استان هم زمينه تأسيس اين مرکز را فراهم نموده تا اين آموزش تخصصي را شروع نمايند.
مثلاً کتابي را ديدم به نام «آزادي در نهج البلاغه»که از سوي يکي از گروه هاي سياسي مذهبي منتشر شده بود و نويسنده نقطه نظرهاي سياسي گروه خود را برنهج البلاغه تحميل کرده بود و با تنظيم و ترکيب خاصي از نامه ها و خطبه ها و تقطيع و تأويل هايي در واقع حرف خود را از زبان نهج البلاغه و حضرت اميرعليه السلام القاء کرده بود که اين هم نوعي تحريف است. البته آروز داريم مطالعه و تفکر در نهج البلاغه روزي دل آن ها را نرم و ديد آن ها را اصلاح کرده و به حقايق توجه کرده و راه درست را در پيش گيرند.
جامعه را برهم زده و قتل و غارت را آغاز کرده و آماده جنگ رسمي با اميرالمؤمنين بودند حضرت با آن ها بسيار صحبت کردند و موعظه نمودند و اندرز دادند و حقايق تاريخي و سفارش هاي رسول اکرم صلي الله عليه و اله و ديگر مطالب آموزنده را تذکر دادند که هشت هزار نفر از آنان برگشتند و توبه کردند، ولي با چهار هزار نفر ديگر که اصلاً به اين سخنان دلسوزانه و منطقي توجه نکرده و آتش جنگ را برافروخته بودند امام قاطعانه برخورد کردند تا به کلي از صحنه خارج شدند، زيرا اداره جامع و حفظ اموال و نفوس از شؤون امامت و خلافت است همان طور که در خطبه(119)فرمود:
«لا ينبغي لي أن أدع الجند و المصر و بيت المال و جباية الارض و القضاء بين المسلمين و النظر في حقوق المطالبين...»
سزاوار نيست که سپاهيان و سرنوشت کشور و بيت المال و ماليات و قضاوت بين مسلمانان و حقوق مردم را رها سازم و به دست فتنه گران بسپارم.
با جوانمردان و کساني که درستکار و پيشينه نيکو دارند، و نيز با سلحشوران، دليران و سخاورزان و بزرگواران بپيوند چرا که آنان به شرف و بزرگواري آراسته اند و شاخساري از ريشه پسنديگيهايند. اطرافيان و همکارانت را پس از آزمودن به کار گمار نه با سهل انگاري و خودرأيي ، و از ميان آنان کارآزمودگان و نجيبان را برگزين از خاندان هاي صالح که در خلق و خوي بزرگوارتر و آبرومندتر و پاکدامن ترند و کمتر به آزمندي ها روي آورند و بيشتر در عاقبت کارها بيانديشند. پيوسته يارانت را مراقب باش و اگر يکي از ان ها دست به خيانتي گشود که گزارش هاي مراقبان پنهان تو برآن اتفاق داشت، به همان گزارش ها بسنده کن و تازيانه کيفر برتنش فرو دار و گريبانش را به خاطر اين کار بگيرد و به خاک مذلتش بنشان و داغ خيانت بر پيشانيش بزن و قلاده بدنامي برگردنش بنه.
و دوم نقد و نظر در نسخه بدل هاست که با استدلال علمي، اصح آن انتخاب و اعلام گردد. و اما از نظر استناد، يا اين که کارهاي خوبي انجام شده ولي بايد اين پژوهش ادامه يابد و با مراجعه و مطالعه و استقصاء منابع و متون کهن اين امر را تکميل کرد، متأسفانه از آن جا که امور تحقيقي و علمي و ريشه يابي متون و نسخه هاي خطي عتيق از بازاريابي و تيراژ بالايي برخوردار نيست و در حوزه تجارت و اقتصاد پولساز نمي باشد کمتر به سراغ آن مي روند و چون معمولاً محققان دست شان از مال دنيا خالي و لي دلشان از عشق به کشف و پژوهش مالامال است و همه وقت و عمرشان را صرف اين کار مي کنند، قهراً کارهاي عميق تحقيقاتي ناقص و نيمه کاره مي ماند و مؤسسات و دستگاه هاي فرهنگي مسؤول هم که بودجه هاي کلان براي پژوهش و تحقيق در اختيار دارند، يا اين کارها را نمي شناسند و يا بعضاً اعتقاد ندارند و دل در هواي ديگري دارند وبودجه ها را در چاه ويل امور لاطائل و کم فايده و احياناً مضر مي ريزند و در نتيجه کارهاي اساسي و ماندگار مي ماند و کسي به سراغشان نمي رود.
در اين گونه موارد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و وزارت علوم تحقيقات و فناوري و ديگر مراکز پژوهشي است که بايد بپاخيزند و با اختصاص بودجه مناسب و کافي به محققان وارسته و غير حرفه يي کارهاي اصيل علمي و فرهنگي که هويت کشور بدان ها بستگي دارد اقدام نمايند.
منبع: سالنامه النهج شماره 12- 11
نهج البلاغه کتاب دوم اسلام و تشيع است و امروزه پس از هرا سال همچنان مي درخشد و غبار کهنگي برآن ننشسته به نظر جنابعالي علل و عوامل آن چيست؟
نهج البلاغه که يک کتاب حديث به شمار مي آيد امتياز و ويژگي آن به ساير کتب حديثي چيست؟
عهدنامه مالک اشتر از مشهورترين فرمان هاي امام در نهج البلاغه است، در نظام جمهوري اسلامي ايران چگونه بايد از آن بهره جست، آيا مي توان فقط به استفاده از علمي از آن بسنده کرد؟
خوشبختانه پس از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران رويکرد نسل جوان و تحصيلکرده و نيز مولفان و محققان به نهج البلاغه بسيار بوده است به نظر جنابعالي چه موضوع و عنواني لازم است که بيشتر روي آن کار شود که علاوه برجنبه هاي پژوهشي مورد نيازجامعه امروز است؟
از شروح نهج البلاغه کداميک را بيشتر مي پسنديد و چه خلاء اي را در رابطه با شرح و تفسير نهج البلاغه احساس مي کنيد و آيا نوشتن شرح جديدي که متناسب با زمان باشد را لازم مي دانيد؟
با عنايت به مفاهيم و مضامين والا و ارزشمند نهج البلاغه در ابعاد گوناگون، حضرتعالي چه توصيه هايي به حوزويان، دانشگاهيان، جوانان و قشرهاي مختلف در خصوص استفاده و بهره گيري از کتاب شريف نهج البلاغه مي فرماييد؟
براي گسترش فرهنگ نهج البلاغه در جامعه اسلامي و ورود آن به نظام قانونگزاري کشورمان چه پيشنهادي مي فرماييد؟
براي درسي شدن نهج البلاغه درحوزه ها و دانشگاه ها چه نظري داريد؟
درباره حوزه ها هم با همکاري و مساعدت مديريت حوزه علميه قم مرکز آموزش تخصصي نهج البلاغه راه اندازي شده و حدود پنجاه نفر ازفضلا و طلاب براي يک دوره سه ساله مشغول تحصيل اند که ان شاء الله براي مراکز آموزشي به عنوان استاد تربيت مي شوند و جهت تحقيقات ويژه نهج البلاغه آماده مي گردند و نيز مدارک رسمي حوزه هم به آن ها داده خواهد شد انتظار داريم حوزه هاي مشهد، تبريز و ديگر استان هم زمينه تأسيس اين مرکز را فراهم نموده تا اين آموزش تخصصي را شروع نمايند.
امروز گروه هاي مختلف از نهج البلاغه استفاده مي کنند ولي بعضي هم از آن سوء استفاده کرده و مطابق آراء و نظرات سياسي خود آن را تأويل و تفسير مي کنند معيار صحيح در تأويل و تفسير چيست؟
مثلاً کتابي را ديدم به نام «آزادي در نهج البلاغه»که از سوي يکي از گروه هاي سياسي مذهبي منتشر شده بود و نويسنده نقطه نظرهاي سياسي گروه خود را برنهج البلاغه تحميل کرده بود و با تنظيم و ترکيب خاصي از نامه ها و خطبه ها و تقطيع و تأويل هايي در واقع حرف خود را از زبان نهج البلاغه و حضرت اميرعليه السلام القاء کرده بود که اين هم نوعي تحريف است. البته آروز داريم مطالعه و تفکر در نهج البلاغه روزي دل آن ها را نرم و ديد آن ها را اصلاح کرده و به حقايق توجه کرده و راه درست را در پيش گيرند.
سياست و نحوه برخورد حضرت علي (ع)با بدعت گزاران در اسلام و مخالفان چگونه بوده است؟
جامعه را برهم زده و قتل و غارت را آغاز کرده و آماده جنگ رسمي با اميرالمؤمنين بودند حضرت با آن ها بسيار صحبت کردند و موعظه نمودند و اندرز دادند و حقايق تاريخي و سفارش هاي رسول اکرم صلي الله عليه و اله و ديگر مطالب آموزنده را تذکر دادند که هشت هزار نفر از آنان برگشتند و توبه کردند، ولي با چهار هزار نفر ديگر که اصلاً به اين سخنان دلسوزانه و منطقي توجه نکرده و آتش جنگ را برافروخته بودند امام قاطعانه برخورد کردند تا به کلي از صحنه خارج شدند، زيرا اداره جامع و حفظ اموال و نفوس از شؤون امامت و خلافت است همان طور که در خطبه(119)فرمود:
«لا ينبغي لي أن أدع الجند و المصر و بيت المال و جباية الارض و القضاء بين المسلمين و النظر في حقوق المطالبين...»
سزاوار نيست که سپاهيان و سرنوشت کشور و بيت المال و ماليات و قضاوت بين مسلمانان و حقوق مردم را رها سازم و به دست فتنه گران بسپارم.
توصيه ها و معيارهاي مورد نظر حضرت(ع)درباره شيوه انتخاب اطرافيان ، مشاوران و حواشي از سوي واليان و حاکمان اسلامي چه بوده است؟و در صورت عدم دقت، تالي فساد و آثار سوء و مخرب گزينش هاي نابجا چيست؟موارد تاريخي را در اين موقله بيان فرماييد:
با جوانمردان و کساني که درستکار و پيشينه نيکو دارند، و نيز با سلحشوران، دليران و سخاورزان و بزرگواران بپيوند چرا که آنان به شرف و بزرگواري آراسته اند و شاخساري از ريشه پسنديگيهايند. اطرافيان و همکارانت را پس از آزمودن به کار گمار نه با سهل انگاري و خودرأيي ، و از ميان آنان کارآزمودگان و نجيبان را برگزين از خاندان هاي صالح که در خلق و خوي بزرگوارتر و آبرومندتر و پاکدامن ترند و کمتر به آزمندي ها روي آورند و بيشتر در عاقبت کارها بيانديشند. پيوسته يارانت را مراقب باش و اگر يکي از ان ها دست به خيانتي گشود که گزارش هاي مراقبان پنهان تو برآن اتفاق داشت، به همان گزارش ها بسنده کن و تازيانه کيفر برتنش فرو دار و گريبانش را به خاطر اين کار بگيرد و به خاک مذلتش بنشان و داغ خيانت بر پيشانيش بزن و قلاده بدنامي برگردنش بنه.
پيشنهاد حضرتعالي براي تهيه متن مستند و مصحح از نهج البلاغه چيست؟
و دوم نقد و نظر در نسخه بدل هاست که با استدلال علمي، اصح آن انتخاب و اعلام گردد. و اما از نظر استناد، يا اين که کارهاي خوبي انجام شده ولي بايد اين پژوهش ادامه يابد و با مراجعه و مطالعه و استقصاء منابع و متون کهن اين امر را تکميل کرد، متأسفانه از آن جا که امور تحقيقي و علمي و ريشه يابي متون و نسخه هاي خطي عتيق از بازاريابي و تيراژ بالايي برخوردار نيست و در حوزه تجارت و اقتصاد پولساز نمي باشد کمتر به سراغ آن مي روند و چون معمولاً محققان دست شان از مال دنيا خالي و لي دلشان از عشق به کشف و پژوهش مالامال است و همه وقت و عمرشان را صرف اين کار مي کنند، قهراً کارهاي عميق تحقيقاتي ناقص و نيمه کاره مي ماند و مؤسسات و دستگاه هاي فرهنگي مسؤول هم که بودجه هاي کلان براي پژوهش و تحقيق در اختيار دارند، يا اين کارها را نمي شناسند و يا بعضاً اعتقاد ندارند و دل در هواي ديگري دارند وبودجه ها را در چاه ويل امور لاطائل و کم فايده و احياناً مضر مي ريزند و در نتيجه کارهاي اساسي و ماندگار مي ماند و کسي به سراغشان نمي رود.
در اين گونه موارد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و وزارت علوم تحقيقات و فناوري و ديگر مراکز پژوهشي است که بايد بپاخيزند و با اختصاص بودجه مناسب و کافي به محققان وارسته و غير حرفه يي کارهاي اصيل علمي و فرهنگي که هويت کشور بدان ها بستگي دارد اقدام نمايند.
منبع: سالنامه النهج شماره 12- 11
