توماس اديسون؛ از ظرفشويي تا ميليونري

وقتي شب هنگام وارد منزل مي شويم و با زدن يک کليد تمام خانه خود را روشن مي کنيم؛ هنگامي که برق شهري قطع مي شود و از استفاده وسايل برقي چون تلويزيون، ضبط صوت، مايکروويو و کامپيوتر و خيلي از وسايل برقي ديگر محروم مي شويم، آن وقت يادمان مي آيد که توماس اديسون چه خدمت بزرگي به بشريت کرده است.
کودکي که به دليل فقر طبقاتي از رفتن به مدرسه محروم مي شود و در منزل، نزد مادرش خواندن و نوشتن را مي آموزد. در آمريکا از وي با اين عنوان ياد مي کنند: «آن که از ظرفشويي به ميليونري رسيد.» هر چند که آمريکائيان او را يکي از قهرمانان ملي کشورخود مي دانند.
توماس آلوا اديسون، روز 11 فوريه 1874 در شهر ميلان در ايالت اوهايوي آمريکا به دنيا آمد. در مورد وي نقل قول هاي بسياري وجود دارد که نمي توان به دقت گفت کداميک واقعيت دارند. براي مثال هنوز مشخص نيست که آيا علت سنگيني گوش اديسون سانحه اي در حين انجام آزمايش هايش با مواد شيميايي بوده يا بر اثر يک بيماري بروز کرده است. مسلم اين است که اديسون از اين نقص شنوايي نه تنها ناراحت نبود، بلکه از آن به شکل مطلوبي استفاده مي کرد.
او اگر پشتکار و زيرکي نداشت قطعا نمي توانست امتياز 2500 اختراع جهان را به نام خود ثبت کند.
اديسون دوران نوجواني خود را با کارهايي چون فروختن ساندويچ و آب نبات در کنار ريل قطار يا شيريني فروشي گذراند. او که براي فروش اجناس خود، مرتبا با قطار در رفت و آمد بود، توانست از شرکت راه آهن نمايندگي توزيع يک روزنامه ديترويتي را به دست آورد. با پس انداز حاصله از فروش روزنامه، توانست يک دستگاه ماشين چاپ بخرد.
دستگاهش را در يک واگن بارکشي نصب کرد و اولين شماره روزنامه خود را با نام «ويکي هرالد» منتشر کرد. در واقع او خود تمام کارهايش را انجام مي اد و نخستين روزنامه اي بود که در يک قطار در حال حرکت حروفچيني و چاپ مي شد.
علاوه بر اين سال 1862 يک دوره کارآموزي به عنوان تلگرافيست را گذراند و طي تمرين زياد يکي از چابک دست ترين ماموران تلگراف در آمريکا شد.
از آنجا که وي علاقه داشت کاري کند تا همه چيزهاي اطرافش بهتر عمل کند، مادرش به او اجازه داد تا لابراتواري در خانه راه بيندازد و آزمايشاتش را در آنجا انجام دهد.
اولين اختراع او يک دستگاه شمارش آرا بود که آن را در 21 سالگي اختراع کرد؛ آن دستگاه به فروش نرفت و اديسون از آن پس تلاش خود را روي اختراع ابزار و وسايلي متمرکز کرد که بتواند بازار خوبي داشته باشد.

پله هاي ترقي
 

بعد از آن اديسون سيستم پيشرفته نمايشگر اطلاعات بورس را اختراع کرد. او حق امتياز اختراعش را در مقابل 40 هزار دلار واگذار کرد و با پول آن در شهر نيوآرک ايالت نيوجرسي يک کارگاه تحقيقاتي براي خود برپا کرد.
با فراهم شدن سرمايه کافي در سال 1876 توانست يک لابراتور مجهز در منطقه منلوپارک نيوجرسي برپا کند و گروهي از افراد لايق و مستعد را به همکاري فرا خواند.
اديسون تنها مخترع نبود بلکه در زمينه هاي سازماندهي چندين کمپاني صنعتي نقش مهمي داشت. يکي از مهم ترين تشکيلاتي که او به وجود آورد امروزه به نام شرکت جنرال الکتريک در سراسر دنيا معروف است.
سال 1877 اديسون موفق به ساخت وسيله اي شد که قادر به ضبط صدا و دو تا سه بار پخش بود. او نام اختراع جديد خود را فونوگراف گذاشت. اين وسيله او به شدت مورد استقبال قرار گرفت حتي دولت رسما وي را به واشنگتن دعوت کرد تا اختراعش را در برابر مقامات به نمايش بگذارد.
البته سال ها بعد اميل برلينر مخترع آمريکايي آلماني تبار با تبديل استوانه مويي به صفحه پلاستيکي، گرامافون را به شکل امروزي آن خلق کرد.

لامپ الکتريکي
 

سابقه سيستم روشنايي الکتريکي به قرن نوزدهم بر مي گردد. واليس، صنعتگر آمريکايي نوعي چراغ برق را روانه بازار مي کند اين چراغ الکتريکي ابتدا بازده پاييني داشت و عمر زغال هايش کم کار بود. اديسون تصميم به اصلاح آن گرفت و به جاي زغال، ماده مناسب تري به کار برد و توانست با کمک همکارانش لامپي بسازد که 40 ساعت نور بدهد. البته آنها تحقيقات خود را بيشتر کردند و عمر متوسط چراغ برق را به 500 ساعت رساندند.
او تصميم به تاسيس يک نيروگاه گرفت و براي اين کار او از روزنامه نگاران و صاحبان سرمايه دعوت کرد تا در شب براي ديدن اختراعش به منلوپارک بيايند. مهمانان با ديدن منظره لامپ هاي نوراني تحت تاثير قرار گرفتند و پيشنهاد اديسون را براي تاسيس نيروگاه (کارخانه بزرگ الکتريسيته) پذيرفتند. 2 سال بعد اولين نيروگاه او به 85 مشتري برق مي فروخت و توانايي روشن کردن 500 لامپ را دارا بود. سال 1880 تنها امتياز اختراع رشته زغالي پرمقاومت را به اديسون دادند زيرا کارشناسان معتقد بودند ساخت لامپ اديسون بر مبناي مطالعات ويليام ساير انجام شده است.

شيوه اديسون
 

بيشتر اختراعات اديسون حاصل تکميل ايده هاي ديگران و کار دسته جمعي بود. اگر امروزه کمتر نامي از کساني که با او همکاري مي کردند و از تکنسين ها و کارمندان وي به ميان مي آيد به اين دليل است که اديسون غالبا همکاران خود در افتخار و اعتبار اختراعاتش سهيم نمي کرد.
اديسون در تبديل سينما به رسانه همگاني نيز نقش موثري ايفا کرد و فيلم استاندارد 25 ميلي متري از اختراعات او به شمار مي آيد. همچنين او موسس اولين استوديوي فيلمسازي دنيا به نام بلک ماريا درنيوجرسي است.
او در سال 1931 در وست ارنج در ايالت نيوجرسي درگذشت.
منبع:مجله راه کمال شماره 27