زير عنوان:ساختن انگشتر از خاكستر جسد ، دفن آسماني ،ساتي و... اين ها رسم و رسوم عجيبي است كه براي تدفين مردگان در ميان قبايل و اقوام مختلف وجود دارد
از نظر تاريخ شناسان مراسم خاكسپاري و آيين تدفين مردگان قدمتي به اندازه تاريخ بشر دارد؛ چرا كه نقشينه هاي موجود در غار شانيدار واقع در عراق نشان مي دهند كه آيين خاكسپاري از زمان نئاندرتال ها وجود داشته و رسم و رسومات عجيب در مراسم خاكسپاري مردگان نشات گرفته از تفكرات باستان است كه با گذشت زمان رفته رفته در نقاط مختلف جهان رايج شده است .
نگيني از جنس جنازه
يكي از رسم و رسومات شگفت انگيز در مراسم خاكسپاري تهيه نگيني از خاكستر جنازه است . وقتي جنازه اي سوزانده شده و تبديل به خاكستر مي شود آنچه از آن بر جاي مي ماند كربن است . از اين رو در بعضي كشورها بعد از اينكه جسد فرد به خاكستر تبديل شد، خاكستر موجود را به جواهر فروشي مي برند تا از آن الماس مصنوعي خاصي تهيه شود و معمولا اين سنگ هاي قيمتي در انگشتري ، گردنبند ، دستبند و گوشواره به كار برده مي شوند تا جسد فرد مرده براي هميشه البته به شكلي ديگر همراه شخص باشد.
موميايي كردن قبل از مرگ
اينكه يك فرد بتواند در زمان حياتش خود را موميايي كند، يكي از شگفت انگيزترين و سخت ترين روش هاي برگزاري مراسم خاكسپاري است . اگر چه اين كار غير ممكن به نظر مي رسد اما 24 راهب بودايي تاكنون در ژاپن خود را موميايي كرده اند.
براي اينكه يك راهب بتواند خود را موميايي كند بايد از دستورات و برنامه غذايي بسيار سفت و سختي پيروي كند. بدين ترتيب كه ابتدا به مدت سه سال تنها از دانه خوراكي گياهان تغذيه مي كند و بعد از اين مدت در يك دوره سه ساله ديگر مي بايست تنها ريشه و پوست خوراكي درختان را بخورد و در اين مدت رژيم و تمرينات مخصوصي را انجام مي دهد كه باعث مي شود چربي موجود در بدنش كاملا از بين برود و بسوزد . همچنين در طول اين شش سال راهب از چاي مخصوصي مي نوشد تا تمام اعضاي داخلي بدن او را شست و شو دهد. زماني كه راهب آمادگي لازم را به دست مي آورد با پاهاي خود به درون قبرش مي رود و تمرينات ذهني را آغاز مي كند تا بميرد. راهب با خوابيدن در قبر موظف است زنگي را كه در نزديكي اش است هر روز به صدا در آورد تا راهب هاي ديگر از زنده ماندنش با خبر شوند و روزي كه اين زنگ به صدا در نيايد ، به معني آن است كه راهب ديگر زنده نيست.
تابوت هاي معلق
قوم بو از اقوامي بودند كه در كنار مناطق مرزي سيچو آن چين ساكن بودند. آنها نزديك به 3 هزار سال پيش از اين ، فرهنگ درخشاني داشتند و يكي از عجيب ترين رسومات خاكسپاري در دنيا متعلق به اين قوم كهن است . اگر چه نسل اين قوم امروزه ديگر منقرض شده و هيچ اثري از آنها به چشم نمي خورد اما بررسي شيوه دفن اجساد اين قوم همچنان يكي از موارد مورد علاقه پژوهشگران به شمار مي رود .
قوم به جاي اينكه اجساد خود را در زمين خاك كنند ، آنها را در تابوت هايي مي گذاشتند و با طناب از صخره منطقه كوهستاني اي كه در نزديكي محل زندگي شان بود آويزان مي كردند.
البته آويزان كردن تابوت ها به سه روش مختلف انجام مي شد . اولين روش اين بود كه فرو كردن پايه هاي چوبي سفت و سخت به صخره هاي سنگي ، تابوت ها را روي پايه ها قرار مي دادند . در يك روش ديگر تابوت ها را در حفره هاي صخره ها در ارتفاعات مي گذاشتند و آخرين روش هم گذشتن تابوت ها در برآمدگي تخته سنگ ها بود.
تابوت هاي معلقي كه از قوم بو به جاي مانده در ارتفاعات مختلفي از 10 تا 130 متر بالاتر از سطح زمين به چشم مي خورند . طبق تحقيقات باستان شناسان كه از سال 1990 در گانگزيان آغاز شد ، نزديك به 280 تابوت معلق در اين منطقه يافت شده است كه در ده سال گذشته حدود 20 عدد از انها به زمين سقوط كرده اند.
ممكن است با ديدن تابوت هاي معلق اين سوال به ذهن آيد كه چرا قوم بومردگان خود را به چنين روش عجيبي دفن مي كردند . پاسخ لي جينگ ـ يكي از باستان شناساني كه روي اين تابوت ها مطالعات بسياري انجام داده ، اين است كه قرار دادن تابوت ها در ارتفاع نزد اين قوم بسيار خجسته و مبارك بود و هر چه تابوت ها در ارتفاع بيشتري گذاشته مي شدند نشان از اين بود كه جسد داخل تابوت در زمان حيات از شأن و مقام اجتماعي بالاتري برخوردار بود. نكته جالب در مورد اين تابوت ها اين است كه هر تابوتي كه سريع تر به زمين سقوط مي كرد ، نشان از خوش شانس بودن مرده در دنياي ديگر داشت.
تابوت هاي فانتزي
در ميان مسيحيان رسم است پس از اينكه فردي از دنيا مي رود ، با آداب و رسوم خاص بهترين لباس فرد متوفي را بر تنش مي كنند و او را در تابوت مي خوابانند و بعد به خاك مي سپارند . تابوت در اين بين نقش مهمي را ايفا مي كند و با توجه به كيفيت چوبي كه تابوت را با آن ساخته اند قيمت هاي متفاوتي دارد. در اين بين كشور آفريقايي غنا از رسم جالبي در به خاكسپاري مردگان پيروي مي كند. استفاده از تابوت هايي به شكل هاي گوناگون مانند هواپيما ، قايق ، گيتار و هزاران شكل ديگر در اين كشور مرسوم است . شايد بپرسيد كه دليل استفاده از تابوت هايي با چنين شكل و شمايل عجيب چيست؟ پاسخ اين سوال بسيار ساده است و آن اينكه مرم غنا بر اين عقيده اند تابوت فردي كه از دنيا مي رود مي بايست شبيه آن چيزي باشد كه او در زنده بودنش آرزوي داشتنش را داشت يا به آن كار يا شيء بسيار علاقه مند بود. مثلا اگر متوفي در دوران حيات به ماهيگيري علاقه داشته تابوت او را به شكل ماهي بزرگ درست مي كنند يا اگر به پرواز علاقه داشته تابوتش را به شكل هواپيما مي سازند تا طبق عقايد خودشان ، فردي كه از دنيا رفته تا ابد از جايي كه در آن خوابيده لذت ببرد.
من مردم تو هم بمير
فيجي هاي دوران باستان يكي از شگفت انگيز ترين مراسم خاكسپاري را براي مردگان خود به اجرا در مي آوردند . البته اجراي اين سنت عجيب و غريب در بين چيني ها و مصري هاي باستان هم رايج بود؛ سنتي كه با مردن يك نفر از اعضاي خانواده ديگر اعضاي خانواده هم مي بايست مي مردند. شايد فكر كنيد كه حتما اين مرگ جنبه نمايشي داشت و آنها براي نشان دادن اندوه خود وانمود به مردن مي كردند اما خير ، اين طور نيست؛ بلكه در بين فيجي ها اگر شخصي از دنيا مي رفت ، مراسم خاكسپاري به نيمه كه مي رسيد نوبت اعضاي خانواده و گاهي اوقات دوستان فرد متوفي بود كه مي بايست جان خود را براي عزيز از دست رفته شان مي دادند و گاهي اوقات هم خدمتكار بيچاره قرباني اين رسم عجيب و غريب مي شد. فيجي ها بر اين باور بودند كه با خفه كردن يكي از نزديكان مرده و گاهي اوقات همه اعضاي خانواده و خاك كردن آنها به طور دسته جمعي ، فرد متوفي در زندگي بعدي تنها نخواهد ماند. جالب اينجاست كه گاهي اوقات اگر فرد ثروتمندي از دنيا مي رفت كه چندين همسر داشت همه همسران او به همراه اشياي قيمتي و حتي حيوان خانگي و خدمتكارانش را خفه كرده و همراه او دفن مي كردند تا مبادا اربابشان در دنياي ديگر تنها بماند.
ساتي
هندي ها نيز به نوبه خود در برگزاري مراسم تدفين شگفت انگيز سهم دارند. در دوران باستان زماني كه يك مرد در خانواده اي هندي از دنيا مي رفت هيزم بسيار بزرگي درست مي كردند و جنازه مرد را در وسط اين هيزم قرار مي دادند تا او را بسوزانند و خاكسترش را به دست آورند. وقتي كه همه چيز براي مراسم سوزاندن جسد مهيا مي شد با يك شعله كوچك تمام هيزم آتش مي گرفت و جنازه شروع به سوختن مي كرد، حالا نوبت همسر مرد بود كه وفاداري خود را به شوهر از دست رفته اش به شكل عجيب غريبي نشان دهد؛ مراسم به اين صورت آغاز مي شد كه با شروع سوختن جسد مردان و زنان دور شعله هاي آتش شروع به چرخيدن و دعا خواندن مي كردند و بعد نوبت زن عزادار بود كه مي بايست با پاي خود به درون شعله هاي آتش قدم مي گذاشت و خود را در آتش مي انداخت تا بدين صورت وفاداري خود را به همسرش ثابت كند. اگر چه امروزه اين رسم وحشتناك منسوخ شده و اجراي چنين مراسمي در هندوستان قانون شكني به حساب مي آيد اما همچنان گزارش هايي مبني بر خودسوزي توسط زناني كه شوهرشان را از دست داده اند از گوشه و كنار هندوستان به گوش مي رسد . هندي ها معتقدند زني كه خود را براي اثبات وفاداري به شوهر در آتش مي اندازد بعد از سوختن تبديل به الهه مي شود.
تبتي ها و كركس ها
يكي از شگفت انگيز ترين رسم هاي خاكسپاري به تبتي ها تعلق دارد . البته نمي توان نام مراسم سوگواري تبتي ها را تدفين گذاشت چرا كه آنها اجساد را در اختيار كركس ها قرار مي دهند تا با خوردن آنها ، مردگان بتوانند به آسمان ها پرواز كنند. پاملالوگان يكي از خبرنگاراني بود كه در سال 1997 از سوي انجمن تحقيقات و اكتشافات چين به تبت سفر كرد و آنچه را در مراسم تدفين ديده بود اين گونه بيان كرد: «روبه روي صومعه چندين راهب مشغول آواز خواندن هستند و پشت سر آنها جسدي كه يك ساعت پيش با برانكارد به اينجا آورده شد و در ملحفه اي سفيد رنگ پيچيده شده به چشم مي خورد. آواز خواندن راهب ها كه تمام شد من به همراه گروهي كه با آنها راهي تبت شدم به سمت مسيري حركت كرديم كه به تپه هاي بلندي خانم مي شد ؛ يعني همان جايي كه قرار بود مراسم تدفين برگزار شود . البته به ما اجازه ندادند كه وارد محوطه شويم اما با فاصله اي كه از محل برگزاري مراسم خاكسپاري داشتيم به خوبي مي توانستيم لحظه به لحظه اين سنت شگفت انگيز را از نزديك مشاهده كنيم . اين محوطه چمنزاري بود كه دور تا دور آن حصار كشي شده و دو معبد و يك ستون سنگي دايره شكل كه محل برگزاري مراسم است به چشم مي خورد . با شروع مراسم چند مرد كه لباس سفيد بر تن داشتند جسد را از داخل ملحفه هايي كه در آن پيچيده شده بودند بيرون آورده و در چشم بر هم زدني لاشخورهاي ديوانه به جسد حمله مي كردند. 13 دقيقه بيشتر طول نكشيد كه لاشخورها تمام جسد را خوردند و بعد از اينكه از محل دور شدند چند مردي كه لباس سفيد به تن داشتند . شروع به جمع آوري آنچه از جسد باقي مانده بود كردند.» تبتي ها رسم هاي گوناگوني براي دفن مردگانشان دارند كه مشهورترين و عجيب ترين آنها همين روش دفن است كه تدفين آسماني نام دارد.
سفر به فضا
اولين آژانس خدمات ياد بود در فضا در سال 1997 شروع به كار كرد .در آن زمان يك شركت خصوصي 24 مرده را به مدار زمين فرستاد كه يكي از آنها متعلق به جيني رادنبري ـ خالق ستارگان ـ بود. ارسال اجساد بدين ترتيب صورت گرفت كه آنها را در كپسول هاي مخصوصي در يك سفينه فضايي جاسازي كرده و سپس به فضا فرستادند و اين نخستين قدم براي اجراي يك طرح ابتكاري بود تا افرادي كه دوست داشتند حتي بعد از مرگ هم به فضا بروند به آرزوي خود برسند . البته براي اينكه يك جسد به فضا ارسال شود شرايط و ضوابط خاصي لازم است و اول از همه اينكه جنازه بايد تبديل به خاكستر شود و نكته اي كه در اين بين بسيار مهم به شمار مي رود ، اين است كه وزن خاكستر انسان به بيش از دو كيلوگرم مي رسد و اين در حالي است كه همه اين دو كيلوگرم را نمي توان به فضا فرستاد و كپسول هايي كه خاكسترها را در آن جاي مي دهند ظرفيتي بين يك تا هفت گرم دارد . شايد فكر كنيد براي اينكه يك جس0د به فضا فرستاده شود حتما بايد يك شخص مشهور باشد اما اين طور نيست چرا كه چندين شركت خدمات مراسم يادبود با نام هاي «آسماني ها» ، «ماه اديسه با خدمات محدود» و «تكنولوژي فضا روبات» كه همگي تحت نظارت شركت«پروازهاي فضايي يادبود» هستند اين كار را با دريافت مبلغي بالغ بر هزار تا 5 هزار و 300 دلار كه تقريبا برابر با يك خاكسپاري معمولي است براي همه مردم راحت و آسان كرده اند كه البته اين قيمت با توجه به مقدار حجم خاكستري كه حمل مي شود و همين طور مقصد ، متغير است و تا 20 هزار دلار هم مي رسد.
منبع:همشهري سر نخ،ش 72
