نقش ماهواره ها در جنگ بالكان

24 ماهواره ــ كه تحت حمايت 11 كشور بودند ــ در جنگ ناتو عليه يوگسلاوي فعاليت كردند. بيش از 12 نوع از ماهواره هاي ناتو از فرانسه، انگلستان و آمريكا گرد هم جمع شدند تا عمليات جاسوسي را از طريق عكس، مادون قرمز، تصاوير رادار، راديو و تلويزيون، ارزيابي شرايط آب و هوايي و ارتباطي، كنترل داده ها و پيام ها، كنترل اهداف اصلي و مكان افراد روي زمين، شروع كنند. ماشين هاي جنگي پيچيده تر شده اند و امكان تنظيم هدف ساده تر، بمب افكن هاي بي 2 بمب هاي خود را روي خانه هايي كه از طريق جي پي اس شناسايي شده بودند، فرو ريختند. ماهواره هاي جاسوسي در انجام اين عميات نقش بسزايي داشتند. اداره ملي شناسايي و اكتشاف آمريكا، روي ماهواره هاي تصويربرداري دو رادار به نام لاكروس كار مي كرد كه هر يك 15 تن وزن داشت و به بزرگي يك اتوبوس بود وقرار بود در ارتفاع 400 مايلي زمين قرارداده شود. هر لاكروس دوبار در روز سطح بالكان را طي مي كرد و قادر بود حتي در هواي بسيار بد نيز اطلاعات را پردازش و ارسال نمايد. آنها قادر بودند اشيايي به کوچکي يک فوت را حتي در شب و آب و هواي نامساعد نيز رويت كنند. اشياي بزرگ روي زمين شبيه تانك و موشك هاي زمين به هوا ــ حتي اگر ميان چوب ها مخفي شده باشند ــ قابل رويت بودند.
اداره ملي شناسايي و اكتشاف آمريكا همچنين داراي سه ماهواره تصويربرداري ديجيتالي به نام «كي.اچ ــ11» است كه قادرند عكس هايي با كيفيت و دقت بالا را در نور مرئي و مادون قرمز توليد كنند. آنها قادر نيستند از ميان برگ درختان تصويربرداري كنند ولي در شب و در آب و هواي خوب قادر به عكسبرداري هستند. ماهواره هاي «كي.اچ ــ11» در مداري بيضي گون در ارتفاع 280 تا 1000 كيلومتري بالاي زمين پرواز مي كنند. آنها بر فراز بالكان دوبار در روز پرواز مي كردند. به علاوه اداره ملي شناسايي و اكتشاف آمريكا، اين امكان را داشته كه از ساير ماهواره هايي كه بر فراز منطقه قرار دارند، استفاده كنند.

برنامه دفاعي ماهواره اي ويژه اي به نام دي اس پي وجود دارد كه امكان ارسال اطلاعات ماهواره ها به سربازان حاضر در منطقه را ايجاد مي كنند. پرسنل اداره ملي شناسايي و اكتشاف آمريكا از ارتش، دريا، نيروي هوايي، آژانس جاسوسي مركزي و آژانس امنيت ملي، اطلاعات را دريافت مي كنند و با بسته بندي و پردازش لازم، آن رابه نيروها مي رسانند.
شرايط آب و هوايي منطقه بالكان بسيار متنوع است و اين اهميت برنامه دفاع ماهواره اي را بيشتر آشكار مي كند. شرايط آب و هوايي مناطق هدف براي هواپيماهاي در حال پرواز بسيار مؤثر است. حداقل 10 ماهواره هواشناسي آمريكايي و اروپايي تصاوير هواشناسي بالكان را مخابره مي كردند. آنها عبارت بودند از: چهارماهواره دي ام اس پي در قطب مدار زمين در ارتفاع 500 مايلي ــ كه قادرند مناطقي به كوچكي هزار فوت را نمايش دهند ــ و علاوه بر آن چهار ماهواره هواشناسي انجمن اقيانوس شناسي آمريكا و همچنين دو ماهواره متئوست اروپايي.

سربازان با كمك 24 ماهواره ناواستار (جي پي اس) ــ كه در مدار زمين در حال حركت بودند ــ مي دانستند كه در هر لحظه چه چيزي كجاست. اين ماهواره ها به طور دائم در حال مخابره اطلاعات بودند. موشك هاي كروز بمب هاي هوشمند ويژه هواپيماها، كشتي ها و تمام افراد ارتش و تجهيزاتشان با علائم دريافت شده از جي پي اس هدايت مي شدند. روس ها نيز با آنكه درجنگ شركت نداشتند اما ماهواره هاي جاسوسي خود را براي جمع آوري اطلاعات به صحنه نبرد برده بودند.

يك جنگ مدرن با حريفي نه چندان ضعيف
 

امروزه جنگ فرسايشي و طولاني مدت كارايي نداشته و تقريباً منسوخ شده است. از اين روست كه سناريوهاي جنگ هاي مدرن براي اجرا در مدت زمان كوتاهي طراحي مي شوند. البته بايد به اين نكته توجه داشت در جنگ هاي اخير ورود فناوري هاي جديد نيز باعث تغيير روش هاي درگيري و استراتژي هاي جنگي شده است. در نبرد ناتو با يوگسلاوي، ناتو پيروز بي چون و چرا بود زيرا آنها، هم شرايط شان را تحميل كردند و هم فرماندهان ارتش را به دادگاه كشاندند. ارتش يوگسلاوي قوي ترين ارتش اروپاي شرقي بعد از اتحاد جماهير شوروي بود. آنها داراي نيروهاي تعليم ديده، مجهز و با تجربه بودند. افزون بر آن، صرب ها به دليل نزديكي نژادي با روس ها همواره از حمايت خاص آنها برخوردار بودند. در اين نبرد ناتو با كل ارتش يوگسلاوي درگير نشد بلكه آنها با بخشي از ارتش يوگسلاوي يعني صرب ها درگير شدند. البته صرب ها پيش از درگيري با ناتو با بوسني و هرزگوين، كروات ها و اسلوني ها هم درگير بودند. به علاوه كل يوگسلاوي از نظر جغرافيايي كاملا در محاصره 360 درجه اي ناتو بود. اين يعني اينكه خلبانان ناتو در كمترين زمان ممكن مي توانستند در اين نبرد هدف را بمباران كنند. با اين حال صرب ها در اين نبرد مقاومت خوبي از خود نشان دادند. مي توان گفت در اين جنگ كشور مورد هجوم يك كشور ضعيف و دست نشانده نبود. يوگسلاوي از تجهيزات دفاعي مناسب و پيشرفته اي نيز بهره مي برد. جنگ 1999 يوگسلاوي با ديگر جنگ ها تفاوت عمده اي داشت و آن مجهز بودن صرب ها به تجهيزات مناسب و برخورداري از فرماندهان توانمند در كنترل جنگ بود.
منبع: دانستنيها، شماره 28.