تغذيه درماني در پارکينسون

پارکينسون نوعي بيماري پيش رونده و ناتوان کننده عصبي-عضلاني است که در اثر تخريب بخش کوچکي از مغز ايجاد مي گردد. اين بخش از مغز ماده اي به نام دوپامين توليد مي کند که ناقل پيام هاي عصبي کنترل کننده حرکات طبيعي بدن است.
اين بيماري بيش از 200سال پيش توسط دانشمند انگليسي به نام جيمز پارکينسون شناسايي شد. در اثر اين بيماري، به دليل کم بودن سطح دوپامين در بدن حرکات و انعطاف پذيري عضلات کاهش مي يابد. مفاصل سخت شده و يک حالت لرزش يا رعشه حتي در زمان استراحت در اندام هاي حرکتي مشاهده مي شود.
راه رفتن غير طبيعي، لرزش در دست ها، اشکال در جويدن، بلع غذا و حتي صحبت کردن از علائم رايج پارکينسون است.
سن ابتلا بين 40 تا 70 سالگي و ميزان ابتلا در مردان کمي بيشتر از زنان مي باشد.
علل ايجاد پارکينسون بدرستي شناخته نشده، ولي تحقيقات علمي ارتباطي را بين مصرف بالاي چربي، بويژه چربي اشباع و کلسترول با بروز آن نشان داده اند.
استرس اکسيداتيو يا قرار گرفتن سلول هاي بدن در معرض آسيب راديکال هاي آزاد و عدم دريافت کافي آنتي اکسيدان ها مي تواند در شروع تحليل سلول هاي عصبي نقش داشته باشد. در اين زمينه مشاهده شده که گاهي اوقات حتي درمان با آنتي اکسيدان ها سرعت پيشرفت بيماري را کاهش مي دهد.

درمان پارکينسون:
 

پارکينسون شايد بطور کامل قابل درمان نباشد، ولي علائم آن با مصرف درست و منظم داروهاي تجويز شده و رعايت پاره اي از اصول تغذيه اي تخفيف مي يابد. لوودوپا(Lovodopa) داروي متداول مصرفي است که در بدن به دوپامين تبديل مي گردد. شکل و مقدار مصرف دارو بايد توسط پزشک متخصص تعيين گردد.
در کنار دارودرماني توجه به کيفيت و کميت الگوي غذايي بيماران نيز حائز اهميت است.
افراد مبتلا به پارکينسون بدليل محدود شدن حرکات و انعطاف ناپذيري عضلات، معمولاً در غذا خوردن، جويدن و بلع، استفاده از قاشق و چنگال و نوشيدن مايعات دچار مشکل مي باشند.

ويتامينB6:
 

دريافت کافي ويتامين B6 براي تبديل لوودوپا به دوپامين در بدن ضروري است، در شرايطي که فقط از داروي لوودوپا براي بيماران استفاده مي گردد، گنجاندن مواد غذايي که غني از اين ويتامين(غلات کامل، حبوبات، جوانه گندم، مخمر، شير خشک بي چربي و ...) مي باشند به بهبود اثر بخشي دارو کمک مي نمايد، ولي از طرفي مصرف بي رويه مکمل هاي ويتاميني که حاوي ويتامينB6 نيز هستند، سبب مي گردد داروي دريافتي قبل از ورود به سيستم اعصاب مرکزي به دوپامين تبديل گردد، اين مسأله تاثير دارو را در تقليل علائم بيماري کاهش مي دهد.

رفع يبوست:
 

يکي از نگراني هاي ديگر در بيماران مبتلا به پارکينسون مشکل يبوست است که براي کاهش بروز آن بايد به دريافت مايعات بويژه آب(6تا8 ليوان)در طول روز توجه کرد، اضافه کردن پودر سبوس به بعضي از غذاها، دريافت مقدار کافي فيبر غذايي با مصرف ميوه ها و سبزي هاي تازه و در نهايت استفاده از آلو و انجير خشک خيسانده در آب، در اين زمينه کمک کننده خواهد بود.

چربي هاي دريافتي:
 

در تهيه غذا بهتر است، مصرف چربي هاي اشباع محدود شده و به جاي آن از روغن هاي مايع مناسب به مقدار متعادل استفاده گردد.

پروتئين؛ مقدار و نحوه دريافت:
 

نکته بعدي در اين افراد توجه به مقدار و نحوه دريافت پروتئين است. به عبارتي دريافت پروتئين زياد بخصوص در زمان مصرف دارو، سبب کاهش اثربخشي دارو خواهد شد. به همين دليل ديده شده، گاهي اوقات محدود کردن پروتئين در وعده صبحانه و ناهار و دريافت آن در وعده شام، سبب کاهش علائم بيماري شده است.

توجه به انرژي دريافتي:
 

در اين بيماران در حاليکه به دليل اختلال حرکتي، لرزش و سفتي عضلات، ميزان مصرف انرژي بيشتر مي شود، در مقابل به خاطر اثرات جانبي داروهاي مصرفي(بي اشتهايي، تهوع، خشکي دهان، خستگي، اضطراب و...) و مشکلات مربوط به خوردن غذا، دريافت انرژي در بعضي از آنها کمتر از نياز خواهد بود. اين مساله خود سبب مي شود که اين افراد گاهي با خطر افت وزن و لاغري مفرط روبرو شوند.
پس در درجه اول در تنظيم يک برنامه غذايي مناسب، توجه به ميزان انرژي دريافتي روزانه اهميت خواهد داشت، در اين راستا هدف، دريافت انرژي لازم به منظور حفظ وزن مناسب مي باشد. همچنين توصيه مي شود در اين بيماران به وجود وعده هاي بيشتر در روز و حجم کم غذا در هر وعده نيز توجه گردد.

ساير مشکلات گوارشي:
 

با در نظر گرفتن اينکه در اين بيماران گاهاً جويدن و بلع غذا مشکل مي باشد، براي پيشگيري از ايجاد خفگي بايد به قوام و بافت غذا نيز توجه کرد. در اين مورد مصرف برخي مواد غذايي مثل شير خشک، عدس و ماش پخته، ماست کم چربي و سيب زميني آبپز براي کساني که از غذاهاي پوره شده و نرم استفاده مي کنند، توصيه مي شود.
در بيماراني که مشکل نفخ دارند، بهتر است مصرف مواد غذايي نفاخ مثل برخي از حبوبات و سبزيجات محدود گردد.
منبع: دنياي تغذيه شماره 110