نيابت
نويسنده:سيده فاطمه موسوي
نيابت به معناي خلافت و جانشيني است و نيابت داشتن يعني نايب بود ن و جانشين بود ن.(1) معمولاً كسي كه از طرف ديگري به نيابت انتخاب مي شود، فردي امين، پرهيزكار و مورد اعتماد است.
نيابت خاص
نمايندگي و نيابت امام زمان(عج)با دو هدف عمده صورت مي گرفت:
1-آماده كرد ن مرد م براي غيبت كبرا و عادت دادن تدريجي مردم به پنهان زيستي امام و جلوگيري ازغافل شدن مردم با غيبت امام.اگر امام به طور ناگهاني غيبت مي كرد ممكن بود
مردم وجود ايشان را انكار كنند.پس نمايندگي امام زمان (عج)در دوره غيبت كبرا، براي آماده كردن افكارعمومي بود.
2-رهبري دوستداران و طرف داران امام زمان(عج)و حفظ مسائل اجتماعي شيعيان.امام به اين وسيله توانست در جامعه رهبري كند و از خسارت هايي كه عد م حضور مستقيمش مي توانست در جامعه داشته باشد، جلوگيري كند.(2)
شمار نواب خاص
ملاك اصلي و اساسي در تعيين نايبان
البته در اين ميان مدعيان دروغين زيادي هم پيدا مي شدند كه ادعا مي كردند نايب امام هستند.مثلاًدرزمان محمد بن عثمان،دومين نايب امام زمان(عج)كه پنجاه سال نيابت كرد،مدعيان دروغين زيادي پيدا شدند و به خاطر همين،يكي از كارها و فعاليت هاي مهم او مبارزه بااين مدعيان دروغين نيابت بود.(8)
پس نايبان خاص امام زمان(عج)درزمان نيابت خاص،نام و مكان امام را پنهان كردند.آنان از فرقه گرايي و تفرقه بين شيعيان جلوگيري و با مدعيان دروغين نيابت مبارزه كردند و به سؤال هاي فقهي،مشكلات علمي و عقيدتي شيعيان پاسخ گفتند.
آنان اموال متعلق به امام زمان(عج)را ازمردم تحويل مي گرفتند يا اموالي را از طرف امام به مردم مي بخشيدند و بر كار وكيلان امام در شهرها نظارت داشتند.(9)
پس از مرگ چهارمين نايب خاص،يعني علي بن محمد سمري، غيبت صغري پايان يافت.از آن روز غيبت طولاني امام آغاز شد و تا كنون نيز ادامه دارد.سمري چند روز پيش از وفاتش اين توقيع امام را به بزرگان شيعه داد:«اي علي بن محمد سمري،خداوند اجر برادرانت را در سوگ تو بزرگ گرداند.تو تا شش روز ديگر حيات را وداع مي گويي،پس به كارهاي خود رسيدگي كن.به احدي وصيت نكن كه مقام تو را در اختيار گيرد و به تحقيق كه غيبت كبرا شروع شد...».(10)
پي نوشت ها :
1- فرهنگ معين.
2- مهدويت پيش از ظهور، رحيم كارگر،ص 145 و146.
3- دادگستر جهان،ابراهيم اميني، ص 126 و مهدويت پيش از ظهور، ص 147.
4- اعيان الشيعه، ج 4، بخش 3 و مهدويت پيش از ظهور، ص147.
5- فرهنگ نامه مهدويت، خدامراد سليميان، ص455.
6- امام مهدي در روايات و احاديث، سيد فخرالدين موسوي، ص89 و فرهنگ نامه مهدويت، ص455.
7- مهدويت پيش از ظهور، ص 150
8- همان، ص 148.
9- پله پله مهرباني، مجيد ملامحمدي، ص 275.
10- كمال الدين و تمام النعمه،ج2،ص516 و مهدويت پيش از ظهور، ص154 تا 155.
