بزرگ ترين ناوهاي هواپيما بر دنيا

ناوهاي هواپيما بر، ابر سازه هاي غول پيکر و نمادي از قدرت هستند که پيشرفته ترين نوع دانش بشر را به نمايش مي گذارند
کشتي ها و ناوها به چند دسته تقسيم مي شوند؛ از کشتي هاي مسافربري گرفته تا کشتي هاي باربري و ناوهاي بزرگي که به راحتي يک يا چند هواپيما را در خود جاي مي دهند. ناوهاي هواپيما بر از آن دسته کشتي هاي جنگي هستند که اصولاً در ارتش کاربرد دارند و صرفاً براي جا به جايي هواپيماهاي جنگي و حملات دريايي کاربرد دارند. اين ناوها همچنين پايگاه هايي دريايي هستند که مانند يک فرودگاه شناور عمل مي کنند و هواپيماها و بالگردهاي جنگي مي توانند بدون وابسته بودن به پايگاه هاي محلي در ميدان جنگ، براي تعمير، سوخت گيري و جا به جايي، روي آنها فرود بيايند. قديمي ترين ناوها از چوب ساخته شده بودند و براي حمل بالن هاي غول پيکر کاربرد داشتند. ناوهاي امروزي بسيار پيشرفته اند و هر کدام در نوع خود يک پايگاه نظامي محسوب مي شوند که گاهي براي تأمين انرژي مورد نيازشان نيروگاه هسته اي دارند که به آنها اجازه مي دهد مدت ها دور از آشيانه و بدون نياز به سوخت گيري فعاليت کنند. در حال حاضر آمريکا بيشترين ناوهاي هواپيما بر فعال را دارد.

ناو آدميرال کوزنتسف
 

روسيه تنها دو ناو هواپيما بر دارد، يکي آدميرال گورشف که به دليل مشکلات اقتصادي استفاده از آن متوقف شد و ديگري آدميرال کوزنتسف که پس از چندين سال خدمت به کشور چين فروخته شد. ناو آدميرال کوزنتسف 302 متر طول دارد و در سال 1982 در سن پترزبورگ روسيه طراحي و در اوکراين ساخته شد. عرشه آن 14 هزار و 700 متر مربع مساحت دارد و باند پرواز آن مانند ديگر ناوهاي صاف نيست، بلکه مانند پيست هاي پرش اسکي هلالي شکل و سربالايي است و شيبي 12 درجه اي دارد که باعث مي شود هواپيماها هنگام بلند شدن و سرعت گيري در پايان باند، به سمت بالا پرت شده و به طور ناگهاني اوج بگيرند. در ابتدا بنا بود اين ناو با سيستم پيشرانه انرژي هسته اي و توربين هاي فشار توامان کار کند، اما در نهايت ساخت آن به دلايلي با هشت ديگ بخار و چهار توربين به پايان رسيد که هر يک 37 مگاوات نيرو توليد مي کند که چهار ميله پروانه ثابت را به حرکت در مي آورند و به جلو رانده مي شوند. حداکثر سرعت اين ناو 54 کيلومتر در ساعت و برد آن 6100 کيلومتر است. ناو آدميرال کوزنتسف اولين بار در سال 1985 به آب انداخته شد و در سال 1990 کاملاً عملياتي شد. در سال 1995 دولت روسيه ناو آدميرال کوزنتسف را براي جشن سيصدمين سالگرد ارتش دريايي روسيه به آب هاي درياي مديترانه فرستاد و در سال 2000 نيز اين ناو براي نجات يک زيردريايي کورسک که در حال غرق شدن بود به آب هاي درياي بارنتز منتقل شد و سپس در چند سري تمرينات دريايي شرکت کرد. در يکي از اين تمرين ها در سال 2005 يک فروند از جنگنده اي اس يو 33 که روي عرشه قرار داشت دچار سانحه شد و به درون آب هاي اقيانوس سقوط کرد. ناو آدميرال کوزنتسف سرانجام در زمستان 2007 دوباره به درياي مديترانه بازگشت و هنوز در آنجا قرار دارد.

ناوياماتو
 

ناوهاي ياماتو و موساشي چندين بار از طرف نيروهاي ارتش آمريکا مورد حمله قرار گرفتند و سرانجام موساشي در اکتبر 1944 پس از حمله هاي مکرر در اقيانوس غرب شد و ناو ياماتو هم يک سال بعد در عمليات در تن – گوبه همان سرنوشت دچار شد و به زير آب رفت. اطلاعات زيادي از اين ناوها در دسترس نيست، چرا که مراحل ساخت آنها کاملاً به طور سري انجام گرفت و با اينکه سال 1937 ساخت آنها آغاز شد نيروهاي آمريکايي تا سال 1942 از وجود آنها خبر نداشتند. پس از غرق شدن، هم افسران نيروي دريايي ژاپن تمام مدارک موجود، عکس ها و گزارش هاي مربوط به اين ناوها را از بين بردند و تنها عکس هاي باقي مانده از اين ناوها عکس هايي است که ارتش آمريکا طي عمليات هاي جنگي گرفته و ضبط کرده است. بعدها به دستور آدولف هيتلر، ژنرالي آلماني براي انجام تحقيقات به پايگاه نيروي دريايي ژاپن فرستاده شد و اطلاعات و طراحي هاي ارزشمند از اين کشتي هاي غول پيکر به دست آورد و مشخص شد که اين دو ناو پر قدرت در سال 1937 ساخته و به آب انداخته شدند و تا سال 1940 تمرينات گوناگوني را پشت سر گذاشتند و سرانجام در سال 1942، طي جنگ جهاني دوم در نبرد ميدوي در اقيانوس آرام عملياتي شدند و مأموريت گرفتند. اگرچه وجود چنين رزمناوهايي براي آمريکا يک شوک به حساب مي آمد اما آمريکايي ها توانستند به راحتي عمليات دريايي ژاپن را که براي تسخير جزاير ميدوي صورت گرفته بود، متوقف کنند. ناوهاي ياماتو و سوماشي تنها ناوهاي امپراتوري ژاپن بودند و اگرچه زير آب مدفون شدند و از بين رفتند اما همچنان در فرهنگ و داستان هاي فولکور مردم ژاپن وجود دارند.

ناوهاي نيميتز
 

ناوهاي نيميتز از ناوهاي بزرگي هستند که قادرند تا 100 هزار تن را حمل کنند. ارتش آمريکا 11 عدد از اين ناوها دارد که سوخت آنها با انرژي هسته اي تأمين مي شود و هنوز هم در حال فعاليت اند. اين ناوها با ظاهري بيضي شکل و 333 متر طول از بزرگ ترين ناوها در دنيا به شمار مي روند. در ناوهاي نيميتز به جاي سيستم ديزلي – الکتريکي که براي جلوراندن کشتي به کار مي رود، از دو رآکتور هسته اي آب تحت فشار استفاده مي شود که چهار پروانه کشتي را به حرکت در مي آورند و قادرند نيرويي برابر 260 هزار اسب بخار (190مگاوات) توليد کرده و با سرعتي معادل 56کيلومتر در ساعت حرکت کنند. با توجه به استفاده از انرژي هسته اي، ناوها مي توانند بيش از 20 سال بدون سوخت گيري به فعاليت خود ادامه دهند و پيش بيني مي شود تا 50 سال در ارتش آمريکا باقي بمانند. در اين صورت در طول خدمتشان فقط يک بار به سوخت گيري نياز خواهند داشت. اولين ناونيميتز در سال 1975 مأموريت رسمي گرفت و دهمين و آخرين ناو هم در سال 2009. ناوهاي نيميتز در جنگ هاي زيادي به کار برده شده اند، مانند عمليات پنجه عقاب يا عمليات طبس در ايران در سال 1359 که شکست مفتضحانه اي را به آمريکا وارد کرد و همينطور جنگ خليج فارس که در سال 1369 ميان عراق و کويت درگرفت و آمريکا يک سال بعد يعني سال 1370 با ائتلافي از کشورهاي ديگر، ابتدا به کويت و بعد به عراق حمله کرد. ناوهاي نيميتز در جنگ هاي اخير عراق و افغانستان هم نقش مهمي داشته اند. تفاوت هاي ناوهاي نيميتز با ديگر ناوها در طراحي آنهاست، رآکتور انرژي هسته اي در اين ناوها طوري طراحي شده اند که فضاي کمتري اشغال مي کنند و قادرند 90 درصد سوخت بيشتري با خود حمل کنند و بدنه مستحکم تري دارند و کمتر صدمه مي بينند. ايده ساخت ناو نيميتز در زمان جنگ ويتنام و به منظور پشتيباني از نيروهاي ارتش آمريکا مطرح شد و چند سال بعد، بين سال هاي 1968 تا 2006 ناوها يکي پس از ديگري ساخته شدند. طي سال ها، تغييراتي روي ناوها اعمال شد و امروز ناوهاي نيميتز مي توانند در هر نوع عملياتي از کاشتن مين در زمين و آب گرفته تا پرتاب موشک، کاربرد داشته باشند. هزينه ساخت اولين ناوهاي نيميتز چهار و نيم ميليارد دلار و هزينه ساخت آخرين نمونه هاي آن 6 ميليارد دلار گزارش شده است. ناوها در طول خدمت شان دچار سانحه هاي زيادي مي شوند. يکي از بدترين سانحه هاي ناو نيميتز مربوط به سال 2008 است که سيگار کشيدن يکي از خدمه در منطقه اي ممنوعه از ناو، آتش سوزي عظيمي به پا کرد که 37 نفر زخمي و خسارتي معادل 70 ميليون دلار بر جاي گذاشت.

يو اس اينتر پرايز
 

اينتر پرايز با 342 متر طول از بزرگ ترين ناوهاي هواپيما بر و همچنين از اولين ناوهايي است که با نيروي هسته اي، انرژي و سوخت مورد نياز خود را تأمين مي کند. اين ناو با 95 تن وزن، پس از ناوهاي نيميتز، از سنگين ترين ناوها به شمار مي رود. اينتر پرايز در ابتدا تنها براي 25 سال خدمت طراحي شده بود؛ اما به دليل شرايط خوب و نگهداري و تعمير و مرمت هاي پي در پي هنوز هم فعال است و در پنج دهه اخير در تمام نبردهاي مهم کاربرد داشته. با توجه به عمر رآکتورهاي موجود در ناو پيش بيني مي شود تنها تا سال 2014 يا 2015 فعال بماند؛ اما بنا به حکم سازمان ملي دفاع آمريکا که سال 2009 به دست باراک اوباما، رئيس جمهور اين کشور امضا شد، ناو اينترپرايز در سال 2013 و پس از 51 سال خدمت بازنشسته خواهد شد. تاکنون بيش از 350 هزار نيروي دريايي روي اين ناو خدمت کرده اند. درسال 1969 ناو اينترپرايز دچار سانحه اي شد که سانحه پوئبلو نام گرفت. آمريکا، کشتي تحقيقاتي پوئبلو را به آب هاي نزديک کره فرستاد. ناوهاي گشتي کره شمالي کشتي پوئبلو را محاصره کردند و کشمکشي بين دو کشور آغاز شد. کره شمالي ادعا کرد کشتي بدون اجازه به آب هاي کره وارد شده ولي آمريکا مدعي بود پوئبلو در آب هاي بين المللي بوده و به مرزهاي آبي کره تجاوز نکرده. پس از اين جريان، اينترپرايز مأموريتي يک ماهه نزديک به آب هاي کره دريافت کرد و در حالي که نزديک به کره شمالي مستقر بود، با يک موشک ام کي 32 زوني مورد اصابت قرار گرفت و به علت انفجار انبار مهمات روي عرشه، ناو اينترپرايز آتش گرفت. اگر چه آتش به سرعت مهار شد، ولي در اين حادثه 27 نفر جان خود را از دست دادند و 314 نفر هم زخمي شدند. ناو اينترپرايز سپس به بندر پرل هاربر منتقل و در آنجا تعمير شد.

سري ناوهاي ميدوي
 

ناوهاي بزرگ ميدوي 306 متر طول دارند و بين سال هاي 1945 تا 1992 در ارتش آمريکا خدمت مي کردند. اين ناوها گنجايش 130 فروند هواپيما جنگي را داشتند؛ يعني نسبت به مدل هاي قبلي حدود 30 تا 40 هواپيما بيشتر. اگر چه اين مزيتي به حساب مي آمد؛ اما ناوهاي سري ميدوي يک سري مشکلات هم داشتند. قسمت پاييني و داخلي ناوها بسيار کوچه و شلوغ بود. بدنه فوقاني ناو به طرز غيرعادي پايين و نزديک به سطح آب بود و زماني که دريا پر موج و توفاني مي شد، مشکلات زيادي براي ناو ايجاد مي کرد؛ چرا که مقدار زيادي آب به روي عرشه مي آمد و بلند شدن و فرود آمدن هواپيماها را با مشکل رو به رو مي کرد. ناوهاي ميدوي سه عدد بودند که هر سه در جنگ ويتنام به کار برده شدند و سرانجام يکي از آنها در سال 1977 بازنشسته و دو تاي ديگري در سال 1990 پس از عمليات توفان صحرا و حمله آمريکا به عراق پس از جنگ خليج فارس از ارتش کنار گذاشته شدند. اين ناوها سرانجام در سال 1995 به موزه اي تبديل شدند و به همراه تعدادي از هواپيماهايشان در معرض ديد عموم قرار گرفتند.

يو اس اس فورستال
 

مجموعه ناوهاي فورستال ناوهاي چهارگانه و بزرگي هستند که با طول 325 متر قادرند حدود 60 هزار تن بار را جا به جا کنند. ناوهاي فورستال در سال 1950 براي ارتش آمريکا طراحي و ساخته شدند. اولين مأموريت اين ناو در سال 1955 بود و آخرين مأموريت در سال 1998، 4000 خدمه و نيروي دريايي بر روي عرشه اين کشتي مي توانند خدمت کنند، نيرويي برابر 280 هزار اسب بخار توليد و با سرعتي معادل 63 کيلومتر در ساعت به جلو حرکت مي کند. ناوهاي فورستال از اولين ناوهايي بودند که عرشه پروازشان زاويه دار ساخته شد و اين امر امکان برخاستن و فرود آمدن چندين هواپيما را به طور همزمان ممکن مي کرد، همچنين اين ناوها براي اولين بار آسانسورهاي بالابر در کنار عرشه داشتند که به کمک آنها مي توانستند هواپيماها را از پايگاه شان به سمت عرشه بالا ببرند. نسبت به ناوهاي سري قبل يعني ناوهاي ميدوي، سري فورستال حدوداً 20 متر بلندتر و 6 متر عريض ترند و همين باعث مي شود فرود آمدن هواپيماها حتي در شرايط بد آب و هوايي امن تر و با ثبات تر صورت بگيرد. يکي از مأموريت هاي مهم اين ناوها در سال 1956 بود که در بحران کانال سوئز براي پشتيباني از نيروهاي آمريکايي وارد آب هاي مديترانه شدند. فورستال بارها دچار سانحه شد، در سال 1978 ترکيدگي در لوله هاي پمپ موتور، سيلي عظيم را در کشتي بزرگ به راه انداخت که تا اتاق آذوقه ها پيش رفت و تمام محصولات و ذخاير غذايي کشتي را نابود کرد. براي مهار سيل، غواصان وارد عمل شدند و کارکنان کشتي تا رسيدن کمک و در شرايط بد جنگي مجبور به تحمل گرسنگي شدند. ولي بدترين حادثه اي که براي ناو فورستال رخ داد در سال 1967 بود. فورستال براي انجام مأموريتي به آب هاي ويتنام فرستاده شد. جان اس مک کين که در آن زمان روي عرشه خدمت مي کرد و به اسارت ويتنامي ها درآمد، مي گويد اين بدترين سانحه اي بود که در طول خدمت روي عرشه دچارش شده بودند. ساعت 10 و 50 دقيقه صبح پس از شنيدن صداي هولناکي، دو فروند از هواپيماهاي دشمن با مخزن سوخت فورستال برخورد کردند و انفجاري عظيم رخ داد که در آن 132 نفر جان خود را از دست دادند و 62 نفر زخمي شدند. وسعت حادثه به قدري بود که تمام تيترهاي اصلي روزنامه ها را براي مدتي طولاني از آن خود کرد. در سال 2006 هر چهار ناو از اين سري از فهرست ارتش آمريکا حذف شدند. گفته مي شود دو عدد از اين ناوها غرق شدند و يکي از دور خدمت کنار گذاشته شد و ديگري در سال 1998 به موزه کشتيراني آمريکا اهدا شد.
منبع: نشريه همشهري سرنخ، شماره 99.