به اصل تهران برويم

شهر ري، شهري با تاريخ 10 هزار ساله را مي توان مادر تهران دانست
تا همين 500-400 سال پيش يك ري مي گفتند و صد ام البلاد از دهانشان مي ريخت؛ يك شهر بزرگ و آباد با قدمت 8-7 هزار سال كه يك ده كوچك به اسم طهران با آن چنارهاي تنومند معروف، در شمالش قد مي كشيد. تا همين 150-100 سال پيش هر كس به دنبال جان پناه يا جايي براي اعتراض بود، خرجش يك بليت ماشين دودي بود تا خودش را به زاويه مقدسه برساند. اما «شهرري» كه اين روزها در هياهوي تهران بزرگ پنهان مانده، حكايت ديگري دارد. ري باستاني يك سر تاريخش به اسطوره ها مي رسد و يك سر ديگرش به دوران ماد ها. حالا بيستمين منطقه تهران است و هر چند بخشي از تاريخ خود را از دست داده، اما به خاطر زيارتگاه هايش همچنان مشهور است. در اينجا، در شهري كه تهران را به دنيا آورده، هم زيارت مي كنيد و به ديدار اهل قبول تاريخي مي رويد. هم بخشي از تاريخ 10 هزار ساله ايران را مي بينيد؛ از دوران ماد تا دوره قاجار.
* نکته

گردشگران زيرزميني
 

ساعت پنج تا هشت بعدازظهر شلوغ ترين ساعت هاي رفت و آمد در متروي مسير شهرري است. به خصوص در روزهاي غيرتعطيل. پس بهتر است برنامه سفر را طوري تنظيم كنيد كه به شلوغي نخوريد.
* چطور برسيم؟

نيم ساعته از مركز شهر
 

راحت ترين راه براي سفر به شهرري، خطوط متروي تهران است.
مترو: بهترين راه رسيدن به شهرري خط يك متروي تهران است كه از قيطريه تا بهشت زهرا (س) مي رود. اگر قصد رفتن به شهرري را داريد مي توانيد در ايستگاه شهرري يا جوانمرد قصاب پياده شويد و پياده، با تاكسي يا اتوبوس به مقصد برسيد. البته اگر در ايستگاه شهرري پياده شويد، مي توانيد ماشين دودي قديمي تهران را ببنيد كه در ورودي ايستگاه شهرري در همان نقطه ايستگاه پاياني اش قرار دارد؛ يك لوكوموتيو كه در دوره ناصرالدين شاه قاجار از فرنگ خريداري شد تا طهراني ها را از دروازه خراسان به زيارت حضرت عبدالعظيم حسني (ع) برساند.
خودروي شخصي: اگر خودروي شخصي داريد راه رسيدن به شهرري، هم از انتهاي بزرگراه نواب است و هم از ميدان راه آهن. اما اگر بخواهيد وسط هفته برويد، كار كمي سخت است چون بخشي از راه از ميان منطقه مركزي تهران و منطقه طرح ترافيك مي گذرد.
تاكسي و اتوبوس: اگر بخواهيد با تاكسي يا اتوبوس برويد سرراست ترين راه، رفتن به ميدان راه آهن يا ميدان امام خميني (ره) (توپخانه) است. در آنجا مي توانيد با تاكسي يا اتوبوس به ميدان اصلي شهرري برسيد. با پرداخت 800 تومان با تاكسي يا 200 تومان با اتوبوس به مقصد برسيد.
* چطور بگرديم؟

پياده روي در تاريخ ري
 

براي گردش در شهرري بهتر است يک روز کامل را اختصاص بدهيد و اگر پياده روي را دوست داريد حتماً برنامه زير را دنبال کنيد
اگر صبح از تهران راه افتاديد و خودروي شخصي هم داريد بهتر است پياده روي كنيد، مخصوصاً اگر اهل پياده روي هستيد مي توانيد ديدني هاي جالبي را ببينيد، پس اين برنامه بازديد را دنبال كنيد: قبل از ظهر چشمه علي، ابن بابويه، برج طغرل، آتشكده و استودان ها و بي بي شهربانو را ببينيد.
ناهار را در كبابي هاي بازار پشت حرم بخوريد و بعد از ظهر هم به زيارت حضرت عبدالعظيم (ع) و گورستان تاريخي برويد. براي گرفتن اطلاعات بيشتر مي توانيد به نشاني اينترنتي شهرداري منطقه 20 تهران: http://region20.tehran.ir سري بزنيد. مي توانيد با شماره 51220000 تماس بگيريد.
* از دست ندهيد

زيارت درگذشتگان
 

گورستان هاي تاريخي شهرري بسياري از بزرگان تاريي ايران را در دل خود دارد. شايد گفتن اينكه يكي از جاذبه هاي ري گردي گشت زد ميان گورستان هاي قديمي اين شهر است به مذاق خيلي ها خوش نيايد و با خودشان بگويند گورستان گردي هم شد كار؟ اما مطمئن باشيد كه گردش در گورستان تاريخي شهرري و ديدن نام هايي كه تنها در كتاب هاي تاريخي آن ها را خوانده ايد، واقعاً به يادماندني است، غير از گورستان باغ طوطي كه قبلاً به آن اشاره شد، در اينجا گورهاي تاريخي تماشايي زيادي وجود دارد:
گورستان امامزاده عبدالله (ع): از سمت مترو كه به طرف حرم بياييد، در دو طرف خيابان فداييان اسلام دو گورستان قرار دارد. گورستان امامزاده عبدالله (ع) در سمت شمال خيابان گورستان شناخته شده اي است؛ گورستاني كه به خاطر مقبره امامزاده عبدالله (ع) از نوادگان امام سجاد (ع) اجساد بزرگاني را در اينجا جمع كرده. اين همان گورستاني است كه سه دانشجويي كه 16 آذر سال 32 در دانشكده فني دانشگاه تهران به شهادت رسيدند در آنجا به خاك سپرده شده اند. تا سال 77 پيكر نيما يوشيج هم در اين گورستان قرار داشت كه به منزل پدري اش در يوش منتقل شد. «وحيد دستگردي»، «اسدالله افشار»، «عمادالملك مهدوي»، «منصور شريف» و ... از مدفونان معروف اين گورستان هستند.
گورستان فيروز آبادي: گورستان دوم را كه در فاصله 200 متري امامزاده عبدالله (ع) است، شايد كمتر كسي بشناسد چون اين گورستان در سالن مسجد فيرزوآبادي قرار گرفته است. مسجد فيروزآبادي تنها به خاطر شعاري كه بالاي سر در بيمارستان نوشته شده (نفرين به هر كس كه درمان نشود از اين بيمارستان بيرون بيايد) مشهور نيست؛ مقبره جلال آل احمد با گوري سفيد هم همين جا است.
گورستان ابن بابويه: گورستان اصلي شهرري كه روزگاري گورستان اصلي تهران هم بوده؛ «ابن بابويه» است؛ گورستاني كه براي سفر به آن بايد به سمت جاده ورامين در خياباني به نام ابن بابويه برويد. اينجا به خاطر دفن «محمد بن بابويه» معروف به «شيخ صدوق» مفسر بزرگ شيعه به اين اسم معروف شده.

شاه زنده تاريخ
 

كسي چه مي داند كه اين ساعت چه ساعت هاي سعد و نحسي را نشان داده. ساعتي كه سال هاست در يكي از گلدسته هاي حرم عبدالعظيم حسني (ع) جاي گرفته است و به گوش خود شليك گلوله را به سينه شاه قاجار به ياد مي آورد

مقبره يا ساعت طبيعي
 

برج طغرل همسايه شرقي ابن بابويه است، البته با يك خيابان فاصله. بعضي معتقدند اين دو زماني يك مجموعه بوده اند. بعضي مي گويند طغرل بيك سلجوقي زير ديوارهاي ميل دفن شده. اگر دقت كنيد كنگره هايي را روي بدنه بيروني برج مي بينيد و مي توان از تابش آفتاب روي آنها زمان را تشخيص داد

زيارتگاهي نزديك آسمان
 

اينجا همان آرامگاهي است كه خيلي از زائران حرم عبدالعظيم (ع) را تا بالاي كوه مي كشاند؛ آرامگاهي كه به شهربانو، همسر امام سوم شيعيان نسبت داده مي شود

يادگار معماران ساساني
 

اين چهارطاقي كه مربوط به دوره ساساني است. روي تپه اي در جنوب شرقي شهرري قرار دارد و اگر از نزديكي اش رد شويد، هنوز هم باستان شناسان را مشغول كاوش خواهيد ديد، آثار زيادي هم از محوطه كشف شده از نقش گل و ماهي گرفته تا كوزه و سفال. عده اي معتقدند اينجا همان آتشكده معروف ري است
* نکته

موزه اي براي حرم
 

پشت رواق امامزاده حمزه (ع) موزه اي هست با مجموعه اي از درهاي قديمي و قفل هاي تاريخي كه سنگ قبرهايش حجاري هاي تمام قد از بعضي شخصيت هاي قاجار را دارد. اين موزه همه روزه به جز تعطيلات رسمي از ساعت 8:30 صبح تا 6 بعدازظهر باز است؛ البته يك ساعت براي نماز و ناهار بسته مي شود. بليت ورودي موزه 2000 تومان است.
* کجا بگرديم؟

مسافر هزاره ها
 

راحت ترين راه براي سفر به شهر ري خطوط متروي تهران است
چشمه علي: اگر از سمت ايستگاه مترو به طرف دولت آباد برويد، ارگ ري يا باروي قديمي در نخستين خيابان قرار دارد. زير پاي اين حصار قديمي که باستان شناسان قدمت آن را 7 هزار سال تخمين زده اند، چشمه اي قديمي وجود دارد كه در منابع تاريخي آن را به نام سورنا - سردار سپاه مهرداد شاكاني - ثبت كرده اند و امروز به چشمه علي مشهور است. چشمه علي در انتهاي يك خيابان باريك قرار گرفته كه امروز هم به نام خيابان چشمه علي مشهور است. روي ديوار ارگ هم نقش برجسته اي همراه با كتيبه اي از فتحعلي شاه قاجار هم خواهيد ديد.
استودان زرتشتي ها: اگر از ميدان شهرري به سمت سه راه تقي آباد برويد، سمت چپ بلندي هايي را مي بينيد كه استودان يا استخوان دان هاي زرتشتي آنجا قرار دارند. ستون هاي استوانه اي مدوري به ارتفاع شش متر كه از حدود 3 هزار سال پيش اينجا جا مانده اند و به نوعي گورستان هاي زرتشتي محسوب مي شوند. در كنار اين ستون ها، دژي قرار دارد كه به دژ رشكان مشهور است و يكي از قديمي ترين قلعه هاي اين شهر به شمار مي رود.
تپه ميل يا آتشكده بهرام: در فاصله نزديكي از قلعه كاخ قديمي با قدمت 1800 سال قرار دارد كه به تپه ميل معروف بوده و كاخي مربوط به دوره ساساني است. بايد حدود 12 كيلومتري به طرف جنوب شرقي شهرري و جاده ورامين برويد. عده اي اينجا را آتشكده بهرام گور هم مي دانند. بيشتر قسمت هاي اين آتشكده از بين رفته و دو طاق تقريباً سالم مانده؛ به اضافه آثاري كه از محوطه كشف شده. بعد از رسيدن به محوطه مي توانيد اطلاعات بيشتر را از راهنما بگيريد. حواستان باشد كه محوطه هر روز براي بازديد باز نيست.
برج طغرل: اگر تا ابن بابويه آمده ايد حيف است كه به برج طغرل سري نزنيد؛ برج طغرل روبه روي آنجاست. درباره مبدأ ساخت آن اختلاف وجود دارد، عده اي آن را آرامگاه طغرل بيك سلجوقي مي دانند و عده اي هم معتقدند اينجا زماني امتداد گورستان ابن بابويه بوده. برج، محوطه بسيار آرامي دارد كه باغ اطرافش را راهنماي برج با سال ها رسيدگي زيبا كرده. توصيه ما اين است كه زير برج بايستيد و بلند اسمي را صدا بزنيد. وروديه برج طغرل 500 تومان است و غير از روزهاي دوشنبه همه روزهاي هفته براي بازديد باز است.
مقبره بي بي شهربانو: نمي شود به ري رفت و سري به بي بي شهربانو نزد. زيارتگاه كوچكي است كه پاي يك كوه نه چندان بلند به همين نام؛ محلي که روايت است شهربانو دختر يزدگرد سوم و همسر امام حسين (ع) در آنجا مدفون است. براي زيارت بي بي شهربانو بايد با خودرو تا پاي مقبره برويد، در غير اين صورت بايد كوهنوردي هم كنيد. در نزديكي مقبره يك غار وجود دارد كه بعد از زيارت بد نيست به آنجا هم سري بزنيد.
حرم حضرت عبدالعظيم حسني(ع): قديمي هاي تهران كمتر اسم ري را به كار مي برند و آنجا را بيشتر به نام حضرت عبدالعظيم حسني (ع) مي شناسند. اگر براي زيارت مي رويد اول از همه به حرم برويد كه نشاني اش سرراست است. در ميدان اصلي شهرري بعد از بازار قديمي و 300 ساله ري، در اصلي حرم را مي توانيد ببينيد. راه اصلي همان راهي است كه از ميان بازار مي گذرد و پياده روست. اگر از سمت بازار وارد شويد اول به باغ طوطي، يكي از قديمي ترين گورستان تهران وارد مي شويد و نام هاي آشنا را روي سنگ هاي قديمي خواهيد ديد.
* چي بخوريم؟

خوردني هاي پشت حرم
 

آب نبات قيچي و پولكي بازار ري و حتي سوهان قمي بازار پشت حرم معروف است و مي توانيد از آنجا سوغاتي بخريد. كبابي هاي بازار شهرري هم كوبيده شان حرف ندارد، كباب شتر هم دارند، طعم گوشت شتر گرم تر است و با گوشت گوسفند فرق مي كند. اما از بين تمام اين كبابي ها كبابي «حضرتي» را از دست ندهيد. براي دسر هم سري به بستني و فالوده فروشي نزديك حرم بزنيد.
منبع:سرزمين من، شماره ي 30