تمدن گم شده در قعر آب های خلیج فارس

براساس مقاله ای که اخیراً در نشریه علمی "کارنت آنتروپولوژی" به چاپ رسیده است، احتمالاً خشکی حاصلخیزی که اکنون در قعر آبهای خلیج فارس فرو رفته، روزگاری زیستگاه برخی از کهن ترین جوامع بشری بیرون از آفریقا بوده است.
به گفته "جفری رُز" یکی از باستان شناسان و پژوهشگران دانشگاه بیرمنگهام انگلستان، مناطق واقع در این واحه و بخش های پیرامون آن، احتمالاً بیش از آن که حدود 8 هزار سال پیش توسط آب های اقیانوس هند بلعیده شوند، طی مدتی حدود 100 هزار سال پیش میزبان آدمیان بوده اند.
فرضیه رُزانگاره‌هایی از ویژگی های جدید و بنیادین را بر تاریخ بشر در خاورمیانه می افکند، و اشاره بر این دارد که شاید آدمیان، هزاران سال دور تر از آنچه که الگوهای مهاجرتی کنونی مطرح می کنند، به تأسیس سکونت گاه‌هایی دائمی در منطقه پرداخته بودند.
در سال های اخیر، باستان شناسان به شواهدی از یک موج پیدایش سکونت گاه‌های انسانی در امتداد سواحل خلیج فارس در حدود 7500 سال قلب از برخورده‌‌اند.
رُز می گوید: "در مناطقی که پیش از این چیزی جز یک مشت اتراقگاه پراکنده شکارگری در آنها وجود نداشت، به ناگهان و یک باره بیش از 60 منطقه باستان شناختی جدید روییده است. این سکونت گاه‌ها، خانه‌های سنگی مستحکمی با بنیان درست، شبکه های بازرگانی دور برد، ظروف سفالین با تزئینات پیچیده و ظریف، جانوران اهلی و حتی شواهدی از یکی از کهن ترین قایق های جهان را به رخ می کشند."
ولی چگونه ممکن است سکونت گاه‌هایی این چنین پیشرفته با این سرعت شکوفا شده باشند، بی آن که هیچ اثری از جوامع پیشگام آنها در شواهد باستان شناختی یافت شود؟
به اعتقاد رُز، دلیل این که شواهدی از این جمعیت پیشرو به دست نیامده، این است که آنها در زیر آب‌های خلیج فارس قرار دارند.
شواهد تاریخی مربوط به سطح دریاهای آزاد، نشان می دهند که تا پیش از وقوع سیل، بستر خلیج فارس به مدت 75 هزار سال بیرون از آب بوده و احتمالاً با برخورداری از منابع آب شیرین نظیر رودهای دجله، فرات، کارون، وادی بطون و همچنین چشمه های زیر زمینی، پناهگاهی مطلوب نسبت به بیابان های بد آب و هوایی پیرامون آن محسوب می شده است.
هنگامی که در پس کرانه های پیرامون واحه‌ی خلیج فارس، خشک‌ترین شرایط آب و هوایی حاکم بود، زمین های حاصلخیز بیرون از آب بیشترین مساحت خود را داشتند، به گونه ای که به گفته رُز در شرایط بیشینه، وسعت این منطقه با گستره بریتانیا برابری می کند.
همچنین، از بررسی شواهد چنین برمی آید که انسان های نوین می توانسته اند حتی پیش از سر برآوردن واحه‌ی خلیج فارس از زیر آب [ در 75 هزار سال پیش] به این منطقه آمده باشند. اینک از مناطق باستانی‌ای که به تازگی در یمن و عمان کشف شده‌اند، ابزارهای سنگی‌ای به دست آمده است که سبک ساخت آنها با روش های معمول ساخت ابزارهای سنگی در آفریقا تفاوت دارد. این یافته، امکان حضور انسان در بخشی‌های جنوبی شبه جزیره عربستان در زمانی حدود یکصد هزار سال پیش یا قبل‌تر از آن، افزایش می دهد. تاریخ مذکور، از تخمین های ارائه شده توسط مدل های مهاجرتی مختلف اخیر بسیار قدیمی‌تر است.
براساس این الگوها، محدوده‌ی زمانی نخستین مهاجرت موفقیت آمیز انسان به عربستان، حدود 50 تا70 هزار سال قبل برآورده شده است. این مهاجران، امکان داشته اند تا خود را به واحه‌ی خلیج فارس برسانند. در سراسر عصر یخبندان، زمانی که خشکی بیش از حد، بخش اعظم منطقه را به سرزمینی بایر و لم یرزع تبدیل کرده بود، واحه‌ی خلیج فارس پناهگاهی برای حیات فراهم می ساخت.
کشف حضور انسان در واحه‌ی خلیج فارس، درک ما درباره پدیدار شدن انسان و تکامل فرهنگ در خاورمیانه باستان به نحوی بنیادین متحول خواهد ساخت؛ و همچنین موید این مطلب است که شاید بخشی از قطعات مهم و تعیین کننده جورچین تکاملی انسان، هم اکنون در