نویسنده: امید درویشی
مقدمه
با نگاهی گذرا به انقلاب اسلامی ایران درمی یابیم که این انقلاب، حوادث تلخ و شیرین زیادی را پشت سرگذاشته و هر کدام از این حوادث، جلوه ی خاصی به این انقلاب شکوهمند داده است. یکی از این حوادث حساس، جنگی ناجوانمردانه بود که برضد این انقلاب آغاز شد. آحاد ملت ایران برای دفاع از دین و تمامیت ارضی خود، وارد عمل شدند و مقطعی حساس و بسیار درخشان در تاریخ این انقلاب عظیم به وجود آوردند که از آن مقطع، به «دفاع مقدس» یاد می شود.بی شک دفاع مقدس ما معارف بسیار والایی را در درون خود دارد و به فرموده ی مقام معظم رهبری: «این جنگ، یک گنج است. آیا خواهیم توانست این گنج را استخراج کنیم یا نه؟ این هنر ما است که بتوانیم استخراج کنیم.» (1) اگر ما به دفاع مقدس همانند یک گنج نگاه کنیم پی می بریم که یکی از فرهنگ های اصیلی که در دفاع مقدس درخشان تر از گذشته شد، فرهنگ مهدویت است؛ بنابراین بین دفاع مقدس و فرهنگ مهدویت، رابطه ی تنگاتنگی وجود دارد که به گوشه هایی از این رابطه اشاره می شود.
1. مبارزه با ظلم
مردم غیرتمند کشورمان به دلیل آشنایی با فرهنگ انتظار فهمیده بودند که هر شخص منتظر وظیفه دارد در مقابل کج روی ها و ظلم و ستم ها مبارزه کند و جامعه را به سمت آینده ای روشن پیش ببرد و در این راه از هیچ تلاشی - حتی دادن جان خود - دریغ نکند.با نگاهی دقیق به جنگ تحمیلی می فهمیم که این جنگ را نگرشی همراهی می کرد که در پیروزی آن، بسیار مؤثر بود. این نگرش عبارت بود از: انتظار و عجین شدن این جهاد عظیم با فرهنگ مهدویت؛ زیرا فرهنگ مهدویت با فرهنگ استکبار و زورگویی کاملاً متضاد است و یک شخص منتظر، ظالم و مستکبر نیست؛ بلکه مستکبر ستیز است و هر جا ظلم و ستمی ببیند، در مقابل آن واکنش نشان می دهد.
2. پیروی از نایب امام زمان (عج)
مردم شجاع ایران با تبعیت از نایب امام زمان (عج) در عصر خود، راهی جبهه های جنگ شدند؛ چون می دانستند امام خمینی (قدس سره) در جایگاه نایب عام امام عصر (عج) است و نگاهش را از خط سبز مهدویت گرفته و شامل مصادیق بارز «رواه ی حدیثنا» می شود؛ به همین دلیل بسیجی ها پروانه وار، گرد شمع وجودش می چرخیدند و عاشق امام زمانشان بودند و عشق به امام راحل را در راستای عشق به امام زمان (عج) می دانستند؛ بنابراین خواسته ی امام راحل را در راستای خواسته ی امام عصر (عج) می دانستند و با این دیدگاه خاکریزهای دفاع مقدس را پر می کردند.3. ایجاد ارتباط معنوی
بی شک در دوران هشت سال دفاع مقدس، افراد زیادی توانستند با حضرت مهدی (عج) ارتباط معنوی خوبی برقرار کنند؛ چون محیط سرشار از معنویت جبهه ها این زمینه را برای آنان فراهم می نمود. رزمندگان، با مناجات های شبانه ای که با آن حضرت داشتند و فریادهای روزانه ی «یا مهدی ادرکنی» در هنگام نبرد، اعتقاد به فرهنگ مهدویت را در خود عمیق تر می کردند.4. افتخار سربازی امام عصر (عج)
در دوران دفاع مقدس، رزمنده ها خودشان را سرباز امام عصر (عج) می دانستند و معتقد بودند این مملکت، مملکت امام زمان (عج) و رهبر واقعی آنان، آن حضرت است. آنان اعتقاد داشتند آن کسی که در جبهه ها فرماندهی می کند، خود حضرت است و با این دید وارد جبهه ها می شدند؛ بنابراین نه تنها خسته نمی شدند، بلکه با تمام وجود در این راه گام برمی داشتند و سختی ها و مشکلات را با جان و دل می خریدند.اگر به حوادث جنگ تحمیلی - به ویژه روزهای اولیه ی جنگ - نگاهی دقیق داشته باشیم، به خوبی درمی یابیم که جبهه ها سرشار از امدادهای الهی و همچنین الطاف امام عصر (عج) بوده است؛ چرا که طبق آمار و مستندات مراکز تحقیقاتی استراتژی جنگ، ملت ایران فقط با کشور عراق نمی جنگید. کشورهای زیادی علاوه بر کمک های انسانی و مالی، با در اختیار قراردادن تسلیحات نظامی و اطلاعات جاسوسی و ماهواره ای به عراق، این کشور را روز به روز بر ضد ملت ایران که واقعاً از نظر نظامی محروم بود، مجهزتر می کردند. به تعبیر مقام معظم رهبری: «جنگ صدام با ما، که جنگ یک دولت با ما نبود، جنگ بین المللی علیه ما بود» (2).
آنچه که با وجود دشمنان بسیار زیاد و امکانات بسیار کم، ملت ایران را شکست ناپذیر کرد، امیدواری آنان به پیروزی اسلام بر کفر بود که این امیدواری را از فرهنگ مهدویت به دست آورده بودند و باور داشتند که دست دیگری هست که این جنگ را هدایت می کند و سنگر به سنگر پیروزی را نصیب آنها می کند.
دلیل دیگر بر این ادعا این نکته است که اگر به سن و سال فرماندهان جنگ در رده های مختلف توجه کنیم، می فهمیم که بیشتر گردانندگان به ظاهر دسته ی اول جنگ، بین بیست تا سی سال سن داشته اند. علاوه بر فرماندهان جنگ، بیشتر کسانی که وارد میدان نبرد شدند، دارای سن کمی بوده ا ند. طبق آمار، « 15200 تن از شهدای دفاع مقدس، بین 14 تا 24 سال سن داشته اند» (3).
5. تبلیغ فرهنگ مهدویت در دنیا
از نکات قابل توجه در مورد فرهنگ مهدویت و دفاع مقدس این است که چون فرهنگ انتظار، با منافع استکبار سازگاری ندارد، همه ی سعی و تلاش استکبار این بود که با این فرهنگ مبارزه کند؛ بنابراین برای مبارزه با این فرهنگ، از شگردهای مختلفی استفاده کرده اند که یکی از آن ها، کم رنگ جلوه دادن انتظار و فرهنگ مهدویت و حتی انکار اصل این فرهنگ است. بنابراین در بسیاری از دایره المعارف های معروف دنیا مانند دایره المعارف بریتانیکا و دایره المعارف دین و اخلاق مارگلی یوت و یا در بسیاری از تبلیغات خودشان، به دنبال کم رنگ کردن فرهنگ مهدویت هستند؛ ولی دفاع مقدس ما توانست به خوبی فرهنگ انتظار و مهدویت را به گوش جهانیان برساند و به آنها بفهماند که از عوامل مهم پیروزی ملت ایران در مقابل زورگویان عالم، روحیه ی انتظار و فرهنگ مهدویت است؛ بنابراین فرهنگ مهدویت که کم کم در حال کم رنگ شدن بود، دفاع مقدس بار دیگر جان تازه ای به آن داد و دشمنان را به حیرت وادار کرد. دلیل این مطلب نیز نتایج کنفرانس تل آویو است که در دسامبر سال 1948 م برگزار شد.6. الگوهای مناسب برای منتظران.
یکی دیگر از رابطه های دفاع مقدس و فرهنگ مهدویت، الگوسازی برای نسل منتظر و یاوران حضرت است؛ چرا که هر انقلاب، به یاران و همراهان فداکار نیاز دارد تا با کمک های فیزیکی و معنوی آنها، انقلاب را به پیش ببرند. حکومت جهانی حضرت مهدی (عج) نیز از این قاعده مستثنی نیست و مسلماً به کمک و همراهی مخلصانه ی یارانی نیازمند است.در روایات، ویژگی های خاصی برای یاران امام عصر (عج) ذکر شده است که با تفکر در آنها و تشخیص میزان انطباق خودمان بر این ویژگی ها، می توانیم بفهمیم در این مبارزه ی جهانی، چه جایگاهی داریم. آیا ما نیز در خیل سپاه حضرت هستیم یا مقابل آن حضرت، صف می کشیم؟ کسانی که دوست دارند از منتظران واقعی امام عصر باشند، می توانند در این زمینه شهدا را به عنوان الگو انتخاب کنند؛ چرا که آنان توانستند ویژگی های زیادی از یاران امام عصر (عج) را در خود ایجاد نمایند. به عنوان نمونه، روحیه ی شهادت طلبی که از خصوصیات یاران امام زمان (عج) است، در بین رزمنده ها موج می زد. کسی که دوست دارد از منتظران واقعی امام عصر باشد، باید روحیه ی شهادت طلبی را در خود ایجاد کند تا در هنگام ظهور بتواند بدون هیچ ترس و واهمه ای به سپاه حضرت بپیوندد و با جان و دل از حریم ولایت دفاع کند.
برخی گمان می کنند ویژگی هایی که در روایات، برای یاران حضرت ذکر شده، ویژگی هایی کاملاً استثنایی است؛ ولی دفاع مقدس ما ثابت کرد حتی در عصری که عصر ظلم و ستم است، باز هم می توان این ویژگی ها را کسب کرد. به بیانی دیگر رزمنده های ما در طول جنگ نشان دادند که یاری حضرت در هر عصر و هر زمانی ممکن است؛ آنان بر تمام آن روایات مهر صحّت زدند و با رشادت هایی که از خودشان نشان دادند، آن روایات را عملاً تفسیر کرده، و ویژگی های زیادی از ویژگی های یاران امام عصر (عج) را در خود ایجاد نمودند؛ بنابراین کسانی که در پی کسب خصوصیات مهدی یاوران هستند، می توانند با رجوع به خاطرات رزمنده ها و شهدای هشت سال دفاع مقدس الگوهای خوبی را به دست بیاورند.
پی نوشت ها :
1. بیانات مقام معظم رهبری ، 25/ 4/ 70.
2. بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با مسئولان نظام، 3/ 5/ 91.
3. ویژه نامه حماسه فتح خرمشهر ، خرداد 83، ص 26.
