چگونه یک اردوی علمی آموزشی خوب برگزار کنیم؟

بردن دانش آموزان به سفر تفریحی

سفرهای تفریحی مدارس می‌توانند خیلی لذت بخش و خاطره انگیز باشند، ‌اما مسؤولیت فراوانی ایجاد می‌کنند و مستلزم برنامه ریزی بسیار دقیق می‌باشند. حتماً با مقررات مدرسه در این زمینه کاملاً آشنا باشید و همواره آن‌ها را به طور دقیق مد نظر بگیرید!
1- فرم‌های رضایت نامه را به موقع به دست والدین برسانید. و پاسخ آن‌ها را در جای محفوظی نگه دارید.
2- قبل از سفر، توضیحات مکتوبی از جزییات آن را به دانش آموزان (و والدین) بدهید. و چون احتمال دارد برخی بخواهند از بقیه گروه جدا شود، ‌اطلاعات کاملی راجع به برنامه ی سفر،‌ مکان، زمان و همچنین یک شماره تلفن اورژانس به آن اضافه کنید.
3- مسافرت را به طور دقیق برنامه ریزی کنید و به اندازه کافی سرگرمی‌های سازنده در نظر داشته باشید تا بتوانید دانش آموزان را در خلال سفر به نحوی سودمند مشغول نگه دارید. بی‌حوصلگی موجب رفتار مخرب می‌شود. برای متمرکز کردن فعالیت‌های دانش آموزان از فرم‌های مخصوص حضور و غیاب، ‌پرسشنامه و تکالیف (نه تنها تکالیف کتبی) استفاده کنید.
4- مواظب باشید کسی گم نشود! مرتب آن‌ها را بشمارید و بعضی از همکاران و والدین را مسؤول گروه های کوچک‌تر بکنید. هیچ گاه اجازه ندهید دانش آموزی، ‌بدون نظارت از شما دور شود.
5- مطمئن شوید دانش آموزان قبل از حرکت بدانند چگونه رفتاری را از آن‌ها انتظار دارید.
6- به همراه خود یک جعبه کمک‌های اولیه ببرید. و در آن وسایل کمک‌های اولیه، ‌تنظیف‌های یک بار مصرف، ‌دستمال کاغذی، ‌کیسه یا سطل استفراغ و غیره و همچنین قلم، ‌کاغذ و یا هر چیز اضافی دیگر که فکر می‌کنید لازم باشد،‌ بگذارید.
7- به دانش آموزان بگویید چه چیزهایی با خود بیاورند. و آن شامل نوع مناسب لباس و هر وسیله ای که ممکن است به آن نیاز داشته باشند نیز می‌شود. همچنین صراحتاً مشخص کنید چه نوع خوراکی و چه مقدار پول توجیبی می‌توانند به همراه خود بیاورند.
8- در جایی بایستید که بتوانید دانش آموزان را ببینید. چنانچه با اتوبوس سفر می‌کنید، ‌اگر در انتهای اتوبوس بنشینید بهتر می‌توانید مراقب رفتار دانش آموزان باشید تا این که در جلو و در کنار راننده باشید.
9- از زمان مسافرت استفاده مفید ببرید. به دانش آموزان تکالیف نظر سنجی یا مباحثه ای بدهید، به خصوص در هنگام عزیمت که ممکن است از هیجان بیشتری برخوردار باشند.
10- مسافرت را پیگیری کنید. پس از بازگشت، فعالیت‌هایی در کلاس انجام دهید که دانش آموزان بهترین استفاده را از تجربیات عملی خود ببرند. از تکالیفی استفاده کنید که دانش آموزان بتوانند آنچه را به صورت عملی آموخته‌اند، ‌با همدیگر ترسیم کنند. در موقع مناسب، ‌کلاسی را با عکس، نقشه و کار دانش آموزان تزیین کنید تا بتوانید پس از اتمام سفر،‌ تأثیر آن را به خوبی حفظ کنید.

بازدید از موزه‌ها و گالری‌های هنر

بازدید از موزه‌ها و گالری‌های هنری می‌تواند برای دانش آموزان مؤثرترین تجربه آموزشی را در برداشته باشد، ‌اما هنگامی واقعاً تأثیر می‌گذارد که به درستی صورت پذیرد. بازدید باید به عنوان یک هدف اصلی صورت گیرد تا یک کار جانبی، زیرا با مشاهده ی نمونه‌های دست اول آنچه دانش آموزان مطالعه می‌کنند، ‌نتایج خیلی زیادی می‌تواند حاصل شود. انگیزه ی اضافی ناشی از محیط جدید و بیرون بودن از محیط مدرسه می‌تواند مزایای بسیار زیادی داشته باشد
1- قبلاً از موزه یا گالری هنری دیدن کنید و آنچه را می‌خواهید دانش آموزان بیاموزند مشخص نمایید. این گونه بازدیدها معمولاً در برگیرنده ی جنبه‌های مختلفی از برنامه ی درسی هستند و می‌توانند به یک پروژه ی فوق برنامه ای کامل تبدیل شوند. در بازدید، ‌چند هدف مشخص را که با رشته تحصیلی هم خوانی دارد به منظور ادامه در کلاس دنبال کنید. اگر لازم می‌دانید با استفاده از آنچه در این بازدید مقدماتی آموخته‌اید، ‌گزارش،‌ سؤالات امتحانی و یا جزوه تهیه کنید.
2- زمان بازدید گروه را از قبل به موزه اطلاع دهید. و از مسؤول آموزشی آن‌ها نسبت به امکانات موجود جویا شوید. بپرسید بهترین زمان برای بازدید چه موقع است و چگونه می‌توان از همکاری کارشناسان موجود بهره‌مند شد.
3- قبل از بازدید، ‌دانش آموزان را با آنچه مشاهده خواهند کرد و انجام خواهند داد کاملاً آشنا سازید. در صورت امکان، ‌تعدادی عکس و اسلاید از موزه را به آن‌ها نشان دهید و پیشاپیش نسبت به این بازدید در آن‌ها انگیزه ایجاد کنید. گاهی اوقات شکل ظاهری یک موزه یا گالری می‌تواند برای بازدید کنندگان جوان وحشتناک یا کسالت آور به نظر برسد و لازم باشد هدف از این بازدید به آن‌ها توضیح داده شود.
4- آنچه را می‌خواهید در آنجا انجام بدهید،‌ از قبل برنامه ریزی کنید تا بتوانید دنباله آن را در مدرسه ادامه دهید. معمولاً در بازدید،‌ روش تحقیق، ‌ایجاد انگیزه و یا یافتن واقعیت‌ها صورت می‌گیرد، ‌و کار نهایی دقیق‌تر می‌تواند بعداً انجام پذیرد.
5- در موزه یا گالری، ‌برای بعضی از کارهای عملی همچنین تحقیق، ‌یادداشت برداری و ترسیم، ‌وقت کافی در نظر بگیرید. اگر دانش آ موزان را به حال خود بگذارید ممکن است خیلی سریع تمام موزه را بدون هیچ دقتی از نظر بگذرانند. در حالی که اگر از آن‌ها ورقه گزارش کار بخواهید و یا به آن‌ها وعده ی امتحان بدهید،‌ آن وقت فقط به دنبال پاسخ‌های صحیح بوده و دیگر به گردش انفرادی نخواهند پرداخت. بسیاری از موزه‌ها دارای یک اتاق آموزشی هستند که در آنجا دانش آموزان می‌توانند ناهار خود را صرف کنند، قدری به استراحت بپردازند، ‌گزارش خود را تکمیل کنند و یا به یک سخنرانی گوش دهند.
6- اگر موارد دیدنی خیلی زیادی وجود دارد، ‌کلاس را به گروه‌های کوچک تقسیم کنید، ‌تا تحقیقات خود را به طور مفصل در زمینه‌های مشخصی انجام داده و گزارش آن را در مدرسه تحویل دهند.
7- از دانش آموزان بخواهید به صورت موشکافانه ای به نحوه ی چیدن اشیاء در موزه ونیز خود اشیاء چیده شده توجه کنند. آیا توضیحات کافی به مردم داده شده است؟ آیا اشیاء با ترتیب درستی چیده شده‌اند و شکل ظاهری آن‌ها جذابیت دارد؟ می‌توانید از دانش آموزان بخواهید بعداً در مدرسه برای خودشان یک گالری یا موزه کوچک برای بازدید سایر شاگردان تدارک ببینند.
8- در صورت امکان، از یکی از کارشناسان یا کارکنان موزه درخواست کنید برای دانش آموزان سخنرانی کوتاه راجع به موزه ارائه دهد. یک سخنران جدید یا یک کارشناس برجسته در یک زمینه ی خاص، ‌معمولاً تأثیر بیشتری بر روی دانش آموزان خواهد گذاشت تا آموزگار همیشگی آن‌ها.
9- اگر این امکان وجود دارد، ‌اجازه بگیرید تا دانش آموزان بتوانند اشیاء کم ارزش‌تر را لمس کنند یا به آن‌ها نزدیک‌تر شوند. این کار باعث می‌شود دانش آموزان احساس کنند نسبت به سایر بازدیدکنندگان معمولی موزه یا گالری از جایگاه ویژه ای برخوردار هستند. آن‌ها می‌توانند در یادداشت‌ها و توضیحات خود از این غرفه‌ها، ‌به جزییات بیشتری بپردازند.
10- پس از آن که کار تکمیلی در مدرسه انجام شد، ‌از دانش آموزان بخواهید با در نظر گرفتن تکنیک‌هایی که در مورد چگونگی چیدن اشیاء در موزه و نحوه ی ارائه ی اشیاء، ‌آنچه را دیده‌اید بیان کنند.
منبع: براون، سالی و همکاران، ( 1387)، مهارتهای مهم تعلیم و تعلم، سعید خاکسار، تهران، نشر موزون، چاپ دوم.