روش تدریس در دروس عملی

برنامه ریزی دروس عملی

اگر دروس عملی درست برنامه ریزی نشده باشند خیلی راحت می‌توانند تبدیل به هرج و مرج شوند، هرچند هم که محتوای آن‌ها خوب طراحی شده باشد. دست به هیچ کار جدیدی در کلاس نزنید مگر اینکه خودتان قبلاً آن را آزمایش کرده باشید و بدانید انجام آن میسر است، و با نشان دادن «چیزی که قبلاً درست کرده‌اید»، در وقت صرفه جویی کنید.
1- قبل از شروع درس، مواد مورد نیاز را امتحان کنید. خاطر جمع شوید که آن‌ها آماده مصرف هستند. در غیر این صورت، ممکن است دقایق بسیاری را (که همچون ساعت‌ها احساس می‌شوند) از دست بدهید تا فقط در یک شیشه را باز کنید، که در این مدت، کلاس کنسل شده و نظم آن به هم می‌خورد.
2- لوازم خود را در جعبه‌ها و سینی‌های برچسب دار بچینید. این کار موقعی ارزش دارد که در حال آموزش درسی باشید که قصد تکرار آن را در آینده دارید، ‌زیرا باعث می‌شود وقت زیادی را که برای چیدن همان لوازم در آینده لازم است، ‌صرفه جویی کنید.
3- دانش آموزان را شرکت دهید. اجازه دهید شاگردان در توزیع وسایل و لوازم و همچنین در تمیز و مرتب کردن کلاس پس از پایان فعالیت، ‌به شما کمک کنند. بدن طریق، هم در وقت صرفه جویی می‌کنید و هم دانش آموزان می‌آموزند چگونه از امکانات خود مراقبت کنند. برای جمع و جور کردن وسایل، ‌وقت زیادی را در نظر بگیرید؛ ممکن است خیلی بیشتر از آنچه در مراحل اولیه فکر می‌کردید وقت بگیرد.
4- اطمینان حاصل کنید به اندازه کافی برای همه وسیله دارید؛ یا حداقل به آن میزان که هردو نفر بتوانند با یک وسیله کار کنند. اگر دانش آموزان عمیقاً در گیر نشوند، ممکن است کارهایی از آن‌ها سر بزند که مورد پسند شما نباشد!
5- راهنمایی‌های مختصر و مفیدی راجع به تکلیف به آن‌ها بدهید. از دانش آموزانی که به نظر می‌رسد توجه و تمرکز کافی ندارند سؤالاتی بکنید تا مطمئن شوید متوجه مطلب شده‌اند. پاسخ آن‌ها به سؤالات شما مروری خواهد بود برای سایر دانش آموزان.
6- توضیحات را کوتاه کنید. وقتی یک فعالیت یا آزمایش را شرح می‌دهید، ‌خیلی راحت می‌شود آن قدر وقت صرف توضیح راجع به شیوه ی صحیح انجام آن کرد که دانش آموزانی که تشنه ی امتحان آن بودند، دلشان زده شود.
7- مقررات رفتاری قاطعی وضع کنید. بی نظمی، شوخی و مزه پراکنی نه تنها از نظر آموزشی مخرب است، بلکه می‌تواند بسیار خطرناک نیز باشد.
8- این ضرورت را در دانش آموزان ایجاد نکنید که برای اخذ نظر و راهنمایی شما صف بکشند. به دانش آموزان خود یاد بدهید متکی به خود و مبتکر باشند، و هنگامی که از عهده کاری برنمی‌آیند یا نمی‌توانند چیزی را بیابند، به یکدیگر کمک کنند.
9- هرچند وقت یک‌بار کلاس را جمع و جور کنید. در طول فعالیت‌ها با تمام کلاس صحبت کنید. ممکن است هرکسی با سرعت متفاوتی کار بکند، بنابراین برخی از شاگردان به این راهنمایی‌ها نیاز دارند تا از کلاس عقب نمانند.
10- کاردانش آموزان را ارزشیابی کنید. در خاتمه هر درس عملی، زمانی را به نوعی ارزشیابی کار آن‌ها تخصیص دهید. ممکن است نتوانسته باشید به کار همه سرکشی کنید، که در آن صورت، با این کار می‌توانید مطمئن شوید توجه خود را شامل هر دانش آموزی کرده‌اید.

تدریس در رشته‌های فنی حرفه ای

اگر تا کنون در کلاس‌های فنی و حرفه ای تدریس نکرده باشید، ارائه این گونه رشته‌ها و تدریس آن‌ها می‌تواند مثل یک کابوس باشد. در تدریس دروس فنی حرفه ای فلسفه متفاوتی حاکم است، ولی همچنان تدریس در دروس دیگر، اگر بتوانید شیوه‌های ارزشیابی را درک کنید، خیلی سریع می‌توانید از عهده روش‌های ارائه مطالب برآیید. رمز موفقیت در تدریس دروس فنی و حرفه ای این است که دانش آموزان از موفقیت‌های خود که با ضوابط عملی مندرج در راهنمای کاربردی هر رشته سازگاری دارند، ‌شواهد مناسبی جمع آوری کنند.
1- در هنگام تعیین تکلیف یا کارهای عملی مطمئن شوید که دانش آموزان کاملاً نسبت به معیارهای و ضوابط آگاهی داشته باشند. در صورت لزوم، ضوابط اجرایی «رسمی» را به زبانی قابل فهم تر برای دانش آموزان تفسیر کنید.
2- اطمینان حاصل کنید که در صورت انجام صحیح کار عملی مرود نظر، ‌شواهد مورد نیاز حاصل خواهد شد. برای دانش آموزان مثال‌هایی بزنید تا متوجه شوند که حین اجرای هر برنامه یا درس باید به دنبال چه شواهدی باشند.
3- در صورت امکان، طوری برنامه ریزی کنید که واحدهای اختیاری و واحدهای اجباری به طور همزمان پوشش داده شوند. به ویژه سعی کنید ارتباطات بین آن چه دانش آموزان برای واحدهای اختیاری و واحدهای اجباری انجام می‌دهند، ‌تقویت شود.
4- به دانش آموزان کمک کنید تا متوجه شوند که یک تکلیف خاص چگونه می‌تواند به چندین قسمت از برنامه ی حرفه ای آن‌ها مربوط شود. وقت کافی صرف کنید و به آن‌ها نشان دهید که چگونه می‌توانند دروس و فعالیت‌های مختلف بیش از یک رشته یا واحد درسی را به طور همزمان پیش ببرند.
5- دانش آموزان را تشویق کنید کارهای خود را با مفاد برنامه تصویب شده فنی و حرفه ای مقایسه کنند و دامنه عملکرد و موفقیت‌های عملی خود را ر مقایسه با آنچه که از آن‌ها انتظار می‌رود در حین انجام کار مشخص کنند. اطمینان حاصل کنید که هر دانش آموز یک نسخه از برنامه ی کامل درسی خود را در اختیار داشته باشد، به آن‌ها کمک کنید مفهوم واژگان و اصطلاحات بکار رفته در ان و توقعاتی که از آن‌ها می‌رود را درک کنند.
6- نمونه‌هایی از موفقیت دانش آموزان در مهارت‌های محوری را حین اتفاق در یادداشتی که نوع مهارت و تاریخ را نشان می‌دهد ثبت کنید. این می‌تواند سند خوبی برای نشان دادن موفقیت آن‌ها باشد. دانش آموزان را ترغیب کنید تا چاره جویی‌هایی را که بدون مقدمه قبلی به کار برده‌اند. منجر به موفقیت آن‌ها در کسب مهارت‌های محوری شده است، نشان دهید.
7- برای تکمیل برنامه ی تدوین شده واحدها زمان کوتاهی منظور کنید. اگر بتوانید مبحثی را که قبلاً پوشش داده شده است زودتر به پایان ببرید، همیشه راحت‌تر می‌توانید دروس فوق برنامه را در برنامه ی کار کلاسی خود بگنجانید.
8- هم کلاسی سنجی و بحث گروهی ضمن هر کار عملی را تشویق کنید. از دانش آموزان بخواهید در اجرای کار عملی و به روز نگه داشتن جزوه‌های خود به یکدیگر کمک کنند.
9- نسبت به ویژگی‌های شواهد «خوب» توجه خاص نشان دهید. وقتی دانش آموزان بدانند «معرفی شدن به عنوان کسی که در کار خود موفق بوده است، چه احساسی دارد»، بهتر می‌توانند تلاش‌های خود را در راستای فعالیت مورد نظر متمرکز کنند.
10- نسبت به محتوای رشته‌های مختلف احساس بیگانگی نکنید! هر کسی ممکن است فکر کند که مطالب دیگری وجود داشت که می‌توانست در برنامه ی درسی گنجانده شود و یا مطلبی در آن موجود است که نا مربوط به نظر می‌رسد. در حین تدریس خود می‌توانیم مطالبی را که فکر می‌کنیم باید گنجانده می‌شدند تدریس کنیم ولی در پایان روز باید دانش آموزان بتوانند شواهدی ارائه دهند که با محتوای کامل برنامه ی تدوین شده برای آن‌ها انطباق داشته باشد.
منبع: براون، سالی و همکاران، ( 1387)، مهارتهای مهم تعلیم و تعلم، سعید خاکسار، تهران، نشر موزون، چاپ دوم.