موانع و شیوه های بازدارنده تجدید حیات شیعه در جهان (3)

4. کشتار و رفتارهای خشونت آمیز نسبت به شیعیان در کشورهای منطقه

یکی دیگر از انواع واکنش های ابراز شده به گسترش حوزه نفوذ ایران در کشورهای منطقه، کشتن شیعیان ساکن در این کشورهاست. البته کشتن شیعیان از حیث نظری به دیدگاه علمای اهل سنت باز می گردد که شیعیان را رافضی نامیده، گاه فتاوایی مبنی بر وجوب یا مباح بودن قتل آنان صادر می کنند. با این مجوز شرعی و این بهانه که شیعیان در این کشورها مورد حمایت ایران هستند، هیچ گونه تردیدی در کشتن شیعیان برای برخی گروه های تندرو باقی نمی ماند. اعمال رفتارهای خشونت آمیز علیه شیعیان که گاه منجر به قتل عام عمومی آنان می شود، در کشورهای مختلفی نظیر عراق، بحرین، یمن، عربستان سعودی و... قابل مشاهده است؛ ولی به نظر می رسد این پدیده در پاکستان ابعاد گسترده تری داشته باشد.
در سال های اخیر، شیعیان به ویژه در مناطق شمالی کشور، همواره مورد تهاجم قرار گرفته، رفتارهای خشونت آمیز بسیاری را تحمل کرده اند. منطقه شیعه نشین پاراچنار، در نزدیکی مرزهای این کشور با افغانستان، مدت نزدیک به دو سال است که توسط تروریست ها محاصره شده، مسیرهای ورودی و خروجی آن مسدود است (تتماج، 1387، ص11). حملات علیه شیعیان پاراچنار از آوریل 2007 شروع شد و هنوز ادامه دارد. در اثر این اتفاق، بیش از نیم میلیون شیعه از 16 نوامبر سال 2007 در محاصره ی کامل به سر می برند و مرگ و میر کودکان و بیماران به دلیل نبود مواد غذایی و دارویی به مسئله ای معمولی تبدیل شده است(1) (سایت بازتاب، 1387/6/22). در این منطقه نیروهای طالبان با همکاری اشرار موسوم به گروه های یزیدی، تنها در یک حمله ششصد تن از شیعیان پاراچنار را به شهادت رساندند و در یک اقدام بی سابقه، به قطع دستان کودکان خردسال مبادرت کردند (شیعه نیوز، 1387/11/13).
در ماه آگوست 2007 حمله انتحاری ای در پاراچنار چهارده شهید و چهل مجروح برجای گذاشت. در ماه های بعدی چندین نفر سرباز شیعه ی پاراچناری در شهرهای «هنگو» و مناطق شورشی «باجور» و «وزیرستان» به شهادت رسیدند و دو نفر در وزیرستان و «دوآبه» سربریده شدند؛ همچنین با انفجار یک خودروی بمب گذاری شده، حدود پنجاه نفر شیعه در پاراچنار کشته شدند (شیعه آنلاین، 26تیر 1387).
همچنین در آذر ماه سال 1387 حمله ی افراد ناشناس به حسینیه شیعیان در شهر پیشاور 36 کشته و هشتاد زخمی برجای گذاشت (خبرگذاری فارس، 1387/9/17). تعداد سی نفر از شیعیان نیز در مراسم عزاداری حسینی ماه محرم (دی ماه 1387) در «هنگو» به شهادت رسیدند (شیعه نیوز، 1387/10/21)؛ علاوه بر این در بهمن ماه سال جاری (1387) تروریستی ناشناس حسین علی یوسفی، رهبر حزب شیعی «دموکراتیک هزاره» در شهر کویته ی پاکستان را به قتل رساند (شیعه نیوز، 1387/11/17). «دموکراتیک هزاره» در شهر کویته ی پاکستان را به قتل رساند (شیعه نیوز، 1387/11/7).
اخیراً در امارات عربی متحده نیز اقدامات خشونت آمیزی علیه شیعیان مشاهده شده است. این رفتارها از طرف حاکمان امیرنشین دوبی، هم برضد شیعیان مقیم و هم مسافران به این کشور انجام شده است. مقامات اماراتی روادید تعدادی از شخصیت های شیعی این کشور را لغو و آنان را اخراج نموده اند (شیعه نیوز، 1387/7/26).
در عربستان سعودی، حرکت های مشابه، در قالب بازداشت شیعیان، جلوگیری از برگزاری مراسم مذهبی و.. انجام می شود. به رغم سابقه ی طولانی حضور شیعیان در مراسم عزاداری امام حسین (ع) و برپایی آن در کشور عربستان، در ماه محرم سال 1387 نیروهای امنیتی این کشور تعدادی از حسینیه ها و مجالس دینی شیعیان در منطقه ی شیعه نشین «الاحساء» و «الفوف» را بستند. آنان در الاحساء به عزاداران حمله کردند و از برپاکنندگان مجالس بازجویی های متعددی به عمل آورده، از آنان تعهد کتبی گرفتند (شیعه نیوز، 1387/10/24). همچنین مأموران سعودی 640 نفر از شیعیان اهل بصره و سماوه عراق را که در مناطق مرزی دو کشور تردد کرده، یا به طور غیرقانونی وارد عربستان شده بودند را دستگیر کردند و برای شصت نفر از آنها مجازات اعدام با شمشیر تعیین کردند (سلام شیعه، 1387/10/28).
بحرین یکی دیگر از کشورهایی است که واکنش های خشونت آمیز نسبت به شیعیان در آن رایج است. این واکنش ها نسبت به شیعیان در حالی انجام می شود بیش از هفتاد درصد از جمعیت هفتصدهزار نفری این کشور، شیعه هستند. در یکی از آخرین موارد این رفتارها، مقامات امنیتی بحرین در اوایل بهمن ماه 1387 سه تن از شخصیت های شیعی مخالف خاندان حاکم را بازداشت کردند که این اقدام موجب تظاهرات و اعتراض هزاران شیعه ی بحرینی شد (شیعه آنلاین، 1387/11/8). نیروهای پلیس بحرین برای پراکنده ساختن تظاهر کنندگان که در روستای «الدراز» در جنوب شرقی شهر «منامه» پایتخت بحرین جمع شده بودند، از گازهای اشک آور استفاده کردند (شیعه نیوز، 1387/11/10). براساس آخرین خبرها، حکومت بحرین اقدام به بازداشت شیعیان معترض کرده که تاکنون تعداد افراد دستگیر شده به دوازده نفر رسیده است (پایگاه خبری ابنا، 1387/11/11). بحرین همچنین در اقدامی آگاهانه تلاش می کند بافت جمعیتی این کشور را تغییر دهد. این تغییر با اعطای تابعیت گسترده به شهروندان دیگر کشورها انجام می شود (شیعه نیوز، 1387/8/25). اجرای چنین برنامه هایی به شدت مورد انتقاد و اعتراض شیعیان بحرین، از جمله آیت الله شیخ عیسی قاسم، رهبر شیعیان بحرین و حزب شیعی «جمعیت اسلامی وفاق ملی» قرار گرفته است (پایگاه خبری ابنا، 1387/10/7).
ابراز حرکت های خشونت آمیز در کشور یمن نیز در سال های گذشته افزایش یافته است. در این چند سال نظامیان یمن بارها به مناطق شیعه نشین این کشور حمله کرده، شیعیان را قتل عام کرده اند. این نسل کشی ها عمدتاً در روستاها و شهرهای استان «صعده» و مناطقی چون «الرزامات»، «حیدان»، «مران» و «آل شافعه» اتفاق افتاده است. حکومت یمن همچنین در اقدامی بی سابقه، هرگونه چاپ، ورود و توزیع کتاب های شیعی را در این کشور قدغن کرده است. کتب شیعی موجود در مساجد، کتابخانه ها، مدارس و حوزه های علمیه این کشور نیز جمع آوری و نابود شده است. رفتارهای خشونت آمیز نظامیان یمن و حمله ی آنان به استان شیعه نشین صعده باعث شده است حدود صدهزار تن از ساکنان این استان آواره شوند. بسیاری از شیعیان این منطقه با فرار به سوی شمال یمن، در مرزهای عربستان سعودی در چادرهای امداد رسانان بین المللی سکونت گزیده اند (پایگاه خبری شریف نیوز، 1384/2/10).
در عراق، کشوری که تحولات آن در چند سال گذشته تأثیری زیادی بر ژئوپلیتیک شیعه داشته است، واکنش ها نسبت به شیعیان علاوه بر انجام حرکت های تروریستی و کشتن شیعیان، در قالب تخریب اماکن مذهبی نیز متبلور شده است. اسفند 1384 در اثر انفجار بمب در سامرا، 95کیلومتری شمال بغداد، حرم امام دهم و یازدهم شیعیان تخریب شد و تعدادی از زائران کشته شدند (خبرگزاری ایرنا، 1384/12/3). این اتفاق در خرداد 1386 نیز تکرار شد و باقیمانده ی این مکان مذهبی به طور کامل ویران شد (خبرگزاری مهر، 1386/3/23). تلفات انفجار انتحاری در کربلا (اسفند 1386) به 39 کشته و 54 زخمی رسید که پنج نفر آنها ایرانی بودند (خبرگزاری ایرنا، 1386/12/28)؛ همچنین در اسفند 1385در نجف و در فاصله ششصد متری صحن حرم حضرت علی (ع) وقوع یک انفجار سیزده کشته و 34 مجروح بر جای گذاشت (خبرگزاری ایرنا، 1385/12/2).

5. تخریب اماکن مقدس شیعیان

یکی دیگر از اقدامات ضد شیعی که خشم بسیاری از شیعیان را برانگیخته است، تخریب اماکن مقدس آنان است. با وجودی که تاریخ نمونه هایی از اهانت به حرم امامان شیعه را به یاد می آورد، ولی مهم ترین نمونه از این دست در سده های جدید، در سال های 1384 و 1386 در سامراء عراق رخ داد. سوم اسفند 1384 بخش های وسیعی از مرقد امام هادی (ع) و امام عسکری (ع) ، دو تن از امامان دوازده گانه ی شیعه، به وسیله انفجار بمب منهدم شد. این حادثه خشم شیعیان را برانگیخت و باعث برپایی راهپیمایی های گسترده ای در کشورهای مختلف شد (روزنامه شرق، 1384/12/4).
در اقدام مشابهی که در 23 خرداد 1386 اتفاق افتاد، باقیمانده ی این مکان مذهبی، از جمله دو مناره ی آن نیز به طور کامل ویران شد(خبرگزاری مهر، 1386/3/23). در خرداد 1373 نیز براثر انفجار بمبی قوی، حرم امام رضا (ع) در مشهد به لرزه درآمد و طی آن صدها نفر از زائرانی که برای عزاداری عاشورا به آنجا آمده بودند، کشته شدند.
همچنین در سال های اخیر، تعدادی از مساجد و حسینیه های شیعیان در کشورهای مختلف تخریب یا تعطیل شده است. نمونه های از این اقدامات عبارتند از : تخریب مسجد شیعیان در شهر عوامیه در شرق عربستان؛ تخریب مسجد غدیر خم در عربستان (پایگاه اطلاع رسانی شیعیان، 1386)؛ تعطیلی حسینیه «حاج علی الخواجه»، قدیمی ترین حسینیه شهر الاحساء عربستان (شیعه نیوز، 1388/1/3)؛ تخریب مسجد بزرگ امام مهدی در نزدیکی بغداد (روزنامه رسالت، 1386/1/29)؛ تخریب حسینیه ی «کوتله امام حسین» در شهر دیراسماعیل خان و حسینیه «جوهر علی» در شهر دیرغازی خان پاکستان که بر اثر آنها بیش از پنجاه نفر کشته شدند (خبرگزاری فارس، 1387/12/2).

پی نوشت ها :

1. این شهر به مدت دو سال در محاصره ی گروه های وهابی قرار داشت و ارتباط آن با پیشاور به کلی قطع بود. در پاییز 1387 به دنبال توافقی میان طوایف منطقه ای، تنها جاده پاراچنار به پیشاور باز شد و اهالی این شهر توانستند برای رفع نیازهای خود از ماه گذشته به پیشاور سفرکنند (شیعه نیوز، 1387/9/7).

منبع: نشریه شیعه شناسی، شماره30.