نویسنده:دکتر سمانه رازقی، متخصص دندانپزشکی کودکان
دندان درآوردن بخشی از روند تکاملی کودک شماست. نخستین دندان بسیاری از کودکان حدود 6 ماهگی می‌روید اما این سن می‌تواند از 3 تا 12 ماهگی متغیر باشد. در این سن، کودک با قرار دادن اشیاء در دهانش به کشف دنیای اطرافش می‌پردازد ولی بعضی از والدین این کار را نشانه دندان درآوردن می‌دانند...
نق‌نق کودک، اختلال در خواب شبانه و گاهی تب می‌توانند نشانه دندان درآوردن باشند اما لزوما با دندان درآوردن مرتبط نیستند. در این سن کودکان به بیماری‌های مختلفی مبتلا می‌شوند که همزمانی آنها با دندان درآوردن، این تصور اشتباه را به وجود می‌آورد.
در مواردی که دندان درآوردن کودک با درد زیاد همراه است، با مشورت با دندان‌پزشک متخصص کودکان و پزشک متخصص اطفال می‌توانید از ژل‌های مخصوصی که حاوی مواد بی‌حس‌کننده هستند، استفاده کنید.
در این زمان معمولا آبریزش از دهان کودک نیز مشاهده می‌شود که می‌تواند باعث قرمزی و سوزش دور دهان و چانه کودک شود. شما می‌توانید با خشک کردن ملایم یا چرب کردن دور دهان کودک، از وقوع این مشکل پیشگیری کنید.
چگونه از دندان‌های کودک خود مراقبت کنیم؟
اصول زیر به شما کمک می کند از دندان های کودک تان مراقبت کنید:
مراقبت را قبل از رویش دندان‌های کودک شروع کنید
قبل از رویش دندان‌های کودک، مرتب دهان او را تمیز کنید. پس از هر وعده غذایی با استفاده از یک پارچه یا تکه‌ای گاز تمیز و مرطوب که دور انگشت پیچیده‌اید، لثه او را ماساژ دهید. برای خارج کردن بقایای مواد غذایی از دهان کودک از مسواک‌های انگشتی که از جنس لاستیک نرم هستند، استفاده کنید. با قرار دادن این مسواک‌ها روی انگشت اشاره به راحتی می‌توانید دهان کودک خود را تمیز کنید.
وقتی دندان‌های کودک شروع به رویش می‌کنند، بلافاصله مراقبت از آنها را آغاز کنید. بسیاری از والدین تصور می‌کنند مراقبت از دندان‌های شیری کودک به دلیل اینکه در نهایت با دندان‌های دایمی جایگزین می‌شوند، مهم نیست اما این تصور اشتباه است. دندان‌های شیری فضای لازم برای دندان‌های دایمی را حفظ و به کودک در جویدن و حرف‌زدن کمک می‌کنند. اگر از دندان‌های شیری به خوبی مراقبت نشود، می‌پوسند و در نهایت عفونت و آبسه دندان ایجاد می‌شود. این مشکلات می‌توانند دندان‌های دایمی و فضای آنها را تحت تاثیر قرار دهند.
جلوی ایجاد حفره دردندان‌های کودک را بگیرید
نخستین علامت ایجاد حفره در دندان‌های کودک، تغییر رنگ و ایجاد فرورفتگی‌های کوچک در دندان است. خوابیدن کودک در حالی که سینه مادر یا شیشه حاوی شیر (یا بدتر از آن آبمیوه) در دهانش است، عامل اصلی پوسیدگی دندان است. شیشه شیر را برای مدت طولانی در دهان کودک نگذارید به خصوص اگر محتویات آن تمام شده و کودک فقط آن را می مکد. توصیه می‌شود تا حد امکان پس از رویش دندان‌های کودک و با صلاحدید پزشک، شیر دادن شبانه به کودک قطع شود. اگر این کار به هر علت مقدور نیست، پس از هر بار شیر خوردن کودکان، مخصوصا شب‌ها مقداری آب به کودک بدهید. تمیز نکردن دندان‌های کودک علت دیگر ایجاد حفره در دندان آنهاست.
پس از وعده‌های غذایی به کودک آب بدهید
بعضی از غذاها به راحتی با خوردن مقداری آب از دندان‌های کودک شسته می‌شوند، اما بهتر است هرچه سریع‌تر کودک را با مسواک آشنا کنید. باید یک مسواک نرم مخصوص کودک تهیه و در اختیار کودک قرار داده شود تا بتواند آن را به دهانش ببرد. از حدود 18 ماهگی که تعداد دنداهای شیری زیاد می‌شوند، پدر یا مادر باید مرتب دندان‌های کودک را مسواک بزنند، البته بدون خمیر دندان. تا قبل از این سن، می‌توان دهان و دندان کودک را با استفاده از مسواک انگشتی (یا همان‌طور که گفته شد با پارچه یا گاز) تمیز کرد.
پس از 2 سالگی از خمیردندان استفاده کنید
بعد از 2 سالگی از خمیردندان بدون فلوراید برای مسواک زدن دندان‌های کودک استفاده کنید. مقدار خمیردندان نباید از اندازه یک عدس بیشتر باشد. بعد از 3 سالگی که کودک توانایی خالی کردن محتویات دهان را پیدا می‌کند، می‌توانید از خمیردندان‌های حاوی فلوراید و مخصوص کودکان استفاده کنید. قبل از 3 سالگی که هنوز کودک نمی‌تواند محتویات دهان خود را خالی کند، ممکن است خمیردندان حاوی فلوراید را ببلعد که مضر است.
کودک باید مرتب فلوراید دریافت کند
اگر هنوز خمیردندان حاوی فلوراید برای کودکتان تهیه نکرده‌اید، در هر صورت باید مقدار کافی فلوراید به او برسد؛ زیرا فلوراید نقش بسیار مهمی در پیشگیری از پوسیدگی‌ها دندان دارد. در این مورد باید با دندان‌پزشک متخصص کودکان مشورت کنید. معمولا برای کودکان زیر 3سال عمدتا از وارنیش‌های فلوراید در مطب‌های دندانپزشکی استفاده می‌شود.
کودک را به‌طور مرتب برای معاینه به مطب دندان‌پزشک ببرید
همه کودکان باید تا قبل از یک سالگی و نه دیرتر از آن، حداقل یکبار تحت معاینه دندانپزشکی قرار گیرند. توصیه کلی این است که تمام افراد حداقل 6 ماه یکبار معاینه دندانپزشکی شوند. داشتن یک برنامه منظم برای معاینه‌های دندانپزشکی می‌تواند تضمین‌کننده سلامت دهان و دندان در تمام عمر کودکتان باشد.
منبع : هفته نامه سلامت
نق‌نق کودک، اختلال در خواب شبانه و گاهی تب می‌توانند نشانه دندان درآوردن باشند اما لزوما با دندان درآوردن مرتبط نیستند. در این سن کودکان به بیماری‌های مختلفی مبتلا می‌شوند که همزمانی آنها با دندان درآوردن، این تصور اشتباه را به وجود می‌آورد.
دندان درآوردن بی‌درد
اولین دندان‌های شیری کودک، معمولا دو دندان جلویی پایین هستند که درآمدن آنها برای او دردناک است. برای تسکین این درد می‌توانید با انگشت تمیز خود لثه کودک را ماساژ دهید. استفاده از حلقه‌های لاستیکی مخصوصی که به شکل اسباب‌بازی برای این منظور طراحی شده‌اند به خصوص اگر آنها را در یخچال بگذارید تا خنک شوند، بسیار مفید خواهد بود. می‌توانید تکه میوه‌ها و سبزی‌های سفت مثل سیب سفت، هویج، کرفس و... خنک، به کودک بدهید تا با جویدن آنها لثه‌های خود را ماساژ دهد.در مواردی که دندان درآوردن کودک با درد زیاد همراه است، با مشورت با دندان‌پزشک متخصص کودکان و پزشک متخصص اطفال می‌توانید از ژل‌های مخصوصی که حاوی مواد بی‌حس‌کننده هستند، استفاده کنید.
در این زمان معمولا آبریزش از دهان کودک نیز مشاهده می‌شود که می‌تواند باعث قرمزی و سوزش دور دهان و چانه کودک شود. شما می‌توانید با خشک کردن ملایم یا چرب کردن دور دهان کودک، از وقوع این مشکل پیشگیری کنید.
چگونه از دندان‌های کودک خود مراقبت کنیم؟
اصول زیر به شما کمک می کند از دندان های کودک تان مراقبت کنید:
مراقبت را قبل از رویش دندان‌های کودک شروع کنید
قبل از رویش دندان‌های کودک، مرتب دهان او را تمیز کنید. پس از هر وعده غذایی با استفاده از یک پارچه یا تکه‌ای گاز تمیز و مرطوب که دور انگشت پیچیده‌اید، لثه او را ماساژ دهید. برای خارج کردن بقایای مواد غذایی از دهان کودک از مسواک‌های انگشتی که از جنس لاستیک نرم هستند، استفاده کنید. با قرار دادن این مسواک‌ها روی انگشت اشاره به راحتی می‌توانید دهان کودک خود را تمیز کنید.
وقتی دندان‌های کودک شروع به رویش می‌کنند، بلافاصله مراقبت از آنها را آغاز کنید. بسیاری از والدین تصور می‌کنند مراقبت از دندان‌های شیری کودک به دلیل اینکه در نهایت با دندان‌های دایمی جایگزین می‌شوند، مهم نیست اما این تصور اشتباه است. دندان‌های شیری فضای لازم برای دندان‌های دایمی را حفظ و به کودک در جویدن و حرف‌زدن کمک می‌کنند. اگر از دندان‌های شیری به خوبی مراقبت نشود، می‌پوسند و در نهایت عفونت و آبسه دندان ایجاد می‌شود. این مشکلات می‌توانند دندان‌های دایمی و فضای آنها را تحت تاثیر قرار دهند.
جلوی ایجاد حفره دردندان‌های کودک را بگیرید
نخستین علامت ایجاد حفره در دندان‌های کودک، تغییر رنگ و ایجاد فرورفتگی‌های کوچک در دندان است. خوابیدن کودک در حالی که سینه مادر یا شیشه حاوی شیر (یا بدتر از آن آبمیوه) در دهانش است، عامل اصلی پوسیدگی دندان است. شیشه شیر را برای مدت طولانی در دهان کودک نگذارید به خصوص اگر محتویات آن تمام شده و کودک فقط آن را می مکد. توصیه می‌شود تا حد امکان پس از رویش دندان‌های کودک و با صلاحدید پزشک، شیر دادن شبانه به کودک قطع شود. اگر این کار به هر علت مقدور نیست، پس از هر بار شیر خوردن کودکان، مخصوصا شب‌ها مقداری آب به کودک بدهید. تمیز نکردن دندان‌های کودک علت دیگر ایجاد حفره در دندان آنهاست.
پس از وعده‌های غذایی به کودک آب بدهید
بعضی از غذاها به راحتی با خوردن مقداری آب از دندان‌های کودک شسته می‌شوند، اما بهتر است هرچه سریع‌تر کودک را با مسواک آشنا کنید. باید یک مسواک نرم مخصوص کودک تهیه و در اختیار کودک قرار داده شود تا بتواند آن را به دهانش ببرد. از حدود 18 ماهگی که تعداد دنداهای شیری زیاد می‌شوند، پدر یا مادر باید مرتب دندان‌های کودک را مسواک بزنند، البته بدون خمیر دندان. تا قبل از این سن، می‌توان دهان و دندان کودک را با استفاده از مسواک انگشتی (یا همان‌طور که گفته شد با پارچه یا گاز) تمیز کرد.
پس از 2 سالگی از خمیردندان استفاده کنید
بعد از 2 سالگی از خمیردندان بدون فلوراید برای مسواک زدن دندان‌های کودک استفاده کنید. مقدار خمیردندان نباید از اندازه یک عدس بیشتر باشد. بعد از 3 سالگی که کودک توانایی خالی کردن محتویات دهان را پیدا می‌کند، می‌توانید از خمیردندان‌های حاوی فلوراید و مخصوص کودکان استفاده کنید. قبل از 3 سالگی که هنوز کودک نمی‌تواند محتویات دهان خود را خالی کند، ممکن است خمیردندان حاوی فلوراید را ببلعد که مضر است.
کودک باید مرتب فلوراید دریافت کند
اگر هنوز خمیردندان حاوی فلوراید برای کودکتان تهیه نکرده‌اید، در هر صورت باید مقدار کافی فلوراید به او برسد؛ زیرا فلوراید نقش بسیار مهمی در پیشگیری از پوسیدگی‌ها دندان دارد. در این مورد باید با دندان‌پزشک متخصص کودکان مشورت کنید. معمولا برای کودکان زیر 3سال عمدتا از وارنیش‌های فلوراید در مطب‌های دندانپزشکی استفاده می‌شود.
کودک را به‌طور مرتب برای معاینه به مطب دندان‌پزشک ببرید
همه کودکان باید تا قبل از یک سالگی و نه دیرتر از آن، حداقل یکبار تحت معاینه دندانپزشکی قرار گیرند. توصیه کلی این است که تمام افراد حداقل 6 ماه یکبار معاینه دندانپزشکی شوند. داشتن یک برنامه منظم برای معاینه‌های دندانپزشکی می‌تواند تضمین‌کننده سلامت دهان و دندان در تمام عمر کودکتان باشد.
منبع : هفته نامه سلامت
