نویسنده: سید ابوالحسن علوی طباطبایی
بخشی از نامه ی «جی.رابرت اپنهایمر» به دانشمندی دیگر به نام «لئوزیلارد» در تاریخ 31 ماه مه 1945م:
«بمب اتم یک سلاح بسیار مزخرف و لعنتی است. اسلحه ای است که از جهت نظامی بی اهمیّت تلقّی می شود. موجب سر و صدا و فاجعه ی بزرگی می شود ولی اسلحه ای نیست که در جنگ مفید باشد.»
بالاخره در صبح ششم ماه آگوست 1945م. (مطابق با پانزدهم مرداد ماه 1324 ه ش مردم بی خبر «هیروشیما» که بعد از ساعت هشت به سر کار خود می رفتند طبق معمول صدای آژیر حمله ی هوایی را شنیدند. بعضی از آنها که به آسمان صاف نگاه می کردند، هواپیماهای درازی را دیدند و گمان کردند هواپیماهای اکتشافی است. چنین هواپیماهایی گه گاه در آسمان هیروشیما پرواز می کردند ولی هیروشیما را هیچ وقت بمباران نکرده بودند. در صورتی که این بار یک هواپیمای بمب افکن غول پیکر آمریکایی به نام (ا.بی 29) (AB-29) که «رانولاگی» نام داشت از منطقه ی تونیان در جزایر مارنیاس پرواز کرده و پس از پیمودن مسافت 2400 کیلومتر از طریق ایوجیما به سوی هدف خود که هیروشیما بود، می آمد. بمب اتمی با یک جرقّه ی درخشان در مرکز شمال غربی شهر دقیقاً در ساعت هشت و شانزده دقیقه ی صبح منفجر شد. یک پروفسور ژاپنی که در مسافت 5000 متری از مرکز انفجار بود، می گوید:
جرقّه ی کور کننده ای در آسمان پدیدار شد. خودم را به زمین انداختم و در همین موقع پوست بدن من احساس سوزش کرد. سکوت مرگباری به مدت چند ثانیه همه جا را فراگرفت و پس از آن صدای رعد آسایی از دور به گوش رسید. در همین موقع احساس کردم هوا به شدّت به تمام بدنم فشار آورد. سرم را بلند کردم ابری از دود غلیظ به سرعت به آسمان بلند شد و شکل قارچ هیولایی به خود گرفت. در قلب انفجار درجه ی حرارت به یک میلیون درجه رسید و سنگ و فلز را آب کرد. در 500 متری انفجار همه کس و همه چیز محو شد.
یکی از ساکنان اطراف شهر گفته است:
«من بالای تپه هیچی یاما رفتم و از آنجا به پایین نگاه کردم. دیدم که چیزی از هیروشیما باقی نمانده است. از دیدن آن منظره سخت تکان خوردم. آنچه که در آن زمان دیدم و آنچه را که اکنون احساس می کنم نمی توانم بیان کنم. اگرچه پس از آن صحنه های وحشتناک زیادی دیدم ولی نگاه کردن از بالا به شهری ویران شده آن قدر ناراحت کننده بود که آنچه را احساس کردم نمی توانم بیان کنم. هکتارها زمین این شهر به صورت بیابانی درآمده بود و تنها تکه های پخش شده ی آجر و سفال های پشت بام خانه ها به چشم می خورد، من می توانستم حومه ی کوئی را که تنها چند ساختمان در آن باقی مانده بود ببینم، اما هیروشیمایی وجود نداشت.»
در فاصله ی یک هزار متری انفجار، شاید از هر ده نفر کسانی که به گونه ای پوشش داشتند، از حرارت کشنده و انفجار گازی که به سرعت 500 مایل در ساعت حرکت می کرد و همه چیز را در مسیر خود خراب می کرد، جان سالم به در بردند. در فاصله ی دوهزار متری از هر ده نفر 8 نفر مردند. یک کودک 11 ساله خاطرات خود را یک سال پس از بمباران بازگو می کند:
روز پیش از بمباران برای شنا رفته بودم. صبح داشتم بادام زمینی می خوردم. نوری دیدم. به تختخواب خواهرم پرتاب شدم و هنگامی که نجات پیدا کردیم تا جایگاه تراموا را می توانستم ببینم. من و مادرم شروع کردیم به جمع و جور کردن اسباب بازی هایمان. همسایه ها با بدن زخمی به این سو و آن سو می رفتند. ما به پارک رفتیم. گردباد وزید. در شب یک مخزن گاز آتش گرفت و انعکاس آن را در رودخانه دیدم. یک شب ما در پارک ماندیم. روز بعد به پل تایکو رفتیم و دوست هایم به نام «کیکوئی» و «ماروکامی» را دیدم. آنها در جست و جوی مادرشان بودند. مادر «کیکوئی» زخمی شده بود و مادر «ماروکامی» متاسفانه مرده بود.
«یوکواوتا» نویسنده ی ژاپنی، واکنش فوری خود را نسبت به انفجار چنین شرح می دهد:
«من نمی توانستم بفهمم که چرا در یک لحظه اطراف ما این همه دگرگون شده بود. فکر کردم اتفاقی افتاده ارتباطی با جنگ ندارد، فکر کردم همان طوری که می گویند و من در زمان بچّگی درباره اش خوانده بودم، دنیا به آخر رسیده و کره ی زمین متلاشی شده است.»
روی هم رفته بیش از 40 هزار نفر یک جا مردند. در شعاع سه هزار متری، انفجار گاز و حرارت جهنمی به وجود آورده بود که روزها طول کشید تا خاموش شود. مردم که در میان خرابه های خانه ی خود به دام افتاده بودند، سوختند. دسته دسته مردم هراسناک و دست خوش دلهره به دهکده های اطراف پناه بردند. آنهایی که به سختی مجروح شده بودند بدون اینکه کسی به آنها توجّه کند در میان تکه هایی ذغال و خرد شده ای که روزی اداره، خانه یا خیابان بودند ماندند. نشریه ی نیویورک تایمز در شماره ی مورّخ هفتم آگوست سال 1945م. با تیترهای زیر به چاپ رسید:
«نخستین بمب اتمی که در ژاپن انداخته شد
هر موشک برابر 10 هزارتن تی-ان- تی است
«ترومن» دشمن را از ویرانی دهشتناکی آگاه می کند.
هیروشیما هدف است.
در سر مقاله ی همین نشریه با عنوان پاسخ ما به ژاپن آمده است:
«ژاپن به هشدار متفقین آمریکا در 26 ژوئیه در مورد تسلیم شدن پاسخ اهانت آمیزی داده که نتیجه اش همان استفاده از سلاح تازه و ویران کننده در خاک کشورشان شده است ... آنچه که رویای هر فرد نظامی بود یعنی این سلاح اسرارآمیز و قاطع کلید جادوی پیروزی در آمریکا پیدا شده و آماده ی پرتاب به سوی دشمن است.
تاکنون تنها یکی از این سلاح ها مورد استفاده قرارگرفته... این نشانگر آن است که ما چه نقشه ای برای ژاپن داریم ...»
در حدود 6 کیلومتر مربع از قسمت های مسکونی و تجاری شهر کاملاً ویران شد. به کارخانه های حومه ی شهر به ندرت آسیب رسید. در بالای شهر هیروشیما برجی از ابر تیره ی قارچ مانند به هوا بلند شده بود. بارش رادیواکتیو بخش بزرگی را پوشانده بود. امروز هنوز هم برخی از ژاپنی ها از عوارض آن تشعشعات رنج می برند.«فومیوناکومورا» به یکی از اهالی ساکن هیروشیما درست قبل از مرگ خود در سال 1958 م. در نامه ای چنین نوشت:
«از اینکه در مورد من ناراحت شدید متشکرم. از نخستین روزهای ژانویه تا به حال روزهای مصیبت باری را گذرانده ام. من احساس میکنم که بدنم از درون در حال پوسیدن است. با گذشت زمان احساس ضعف بیش تری می کنم. احساس می کنم که زنده زنده در حال پختن هستم. وضع من هر روز بدتر می شود و قادر به کار نیستم ... رنج بردن از یک بیماری شفاپذیر نیست مانند این است که انسان هر روز جرعه ای زهر بنوشد و منتظر پایان زندگیش باشد. گاهی حالم آنقدر بد می شود که تمام شب را در رختخواب غلت می زنم. من واقعاً احساس بدبختی می کنم!»
در تاریخ نهم ماه آگوست همان سال آمریکایی ها بمب اتمی قوی تری را در شهر «ناکازاکی» انداختند. بیش از 75 هزار نفر در این شهر مخروبه جان خود را از دست دادند.
رهبران ژاپنی از جمله امپراطور می دانستند که ژاپن باید فوراً تسلیم شود. ادامه ی مقاومت می توانست منجر به بمباران بیشتر و اشغال قسمت شمالی کشور شود. به نظر نمی رسید که شوروی ها مانند آمریکایی ها بگذراند امپراتور تاج و تخت خود را حفظ کند. با وجود کوشش برخی از افسران برای ادامه ی جنگ، امپراتور «هیروهی تو» طیّ بیانیه ای که از طریق یک نطق رادیویی در تاریخ 15 آگوست پخش شد، اعلام کرد که ژاپن تسلیم شده است:
با وجود جنگ دلاورانه ی نیروی نظامی و دریایی ... در حالی که تمام دنیا علیه منافع ژاپن قیام کرده است، جنگ الزاماً به نفع ژاپن نیست... دشمن استفاده از جدیدترین و خطرناک ترین بمب را آغاز نموده است که خسارت وارده از آن غیرقابل محاسبه بوده و تعداد بی شماری بی گناه را به کشتن داده است اگر ما به جنگ ادامه دهیم نه تنها به سقوط حتمی و محو ملّت ژاپن از صفحه گیتی خواهد انجامید بلکه منجر به انهدام کلّی تمدّن خواهد شد.
در پایان ماه آگوست آمریکایی ها اشغال ژاپن را آغاز کردند که دگرگونی های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زیادی را برای کشور به دنبال داشت. به این ترتیب پس از آن رویداد دهشتناک جنگ جهانی دوم، بلافاصله پس از بمباران اتمی دو شهر «هیروشیما» و «ناکازاکی» به پایان رسید. تا زمانی که انسان خاکی بر روی کره ی زمین زندگی می کند هرگز آن رویداد روزهای آخر تابستان سال 1945م. را که حیات بشریّت را به شدّت تحت تأثیر قرار داد، فراموش نخواهد کرد. در این رویداد تنها با استفاده از دو بمب هسته ای کوچک بیش از 200 هزار نفر جان خود را در ژاپن از دست دادند و تا مدت ها بحث بر سر آن بود که سیاستمداران و قدرتمندان دیگر نباید این اشتباه کورکورانه و وحشتناک را علیه بشریّت تکرار کنند. حتی «آلبرت انیشتین» دانشمند معروف صهیونیست که قبلاً درباره ی او صحبت کردیم و به خاطر فرضیه هایش بنیانگزار عصر اتم تلقّی می شود هشدار داد که در جنگ اتمی آینده در صورتی که تمدّن کاملاً نابود نگردد، حدّاقل دو سوم جمعیت جهان بر اثر آن اتفاق از میان خواهند رفت.
1. Jerome F.shpiro Atomic Bomb cienema, Routledge 2002
2. Denis Gifford scince Fiction Film studio vista/ dutton pictureback- London 1971
3. philip stpick scien Fiction Movios octopus Books Limited London -1976
4. John Bazter science Fiction in the cinema USA-1970
5. منابع اینترنتی به ویژه دایره المعارف Wikipedia
6. شماره های مختلف نشریه ی موعود در سال های 1384 و 1385
7. هلال، رضا، مسیح یهودی و فرجام جهان (مسیحیت سیاسی و اصولگرایی در آمریکا)- مترجم قبس زعفرانی، تهران، هلال، 1383
8. پیش گویی هاو آخرالزّمان،(گردآوری) واحد پژوهش و تحقیق مؤسسه فرهنگی موعود - تهران: موعود عصر (عج)، 1385
9. نجیری، محمود،آرمگدون / نویسنده محموالنجیری، ترجمه ی رضا عبّاسپور، قبس زعفرانی - تهران، هلال 1384
10. کتاب مقدّس (عهد عتیق و عهد جدید)- انجمن پخش کتب مقدّسه- 1969- چاپ لندن
عکسهایی از فاجعه هیروشیما و ناکازاکی ژاپن:
تنها ساختمان باقی مانده ازانفجار اتمی هیروشیما:
محل انداختن بمب هسته ای(هیروشیما):
بقایای شهرهیروشیما پس از انفجار اتمی:
منبع: علوی طباطبایی، سید ابوالحسن، (1387)، هالیوود و فرجام جهان، تهران، نشر هلال، چاپ دوم
*صحت این نوشتار به عهده ی نویسنده بوده و سایت راسخون در این خصوص مسئولیتی بر عهده ندارد.
«بمب اتم یک سلاح بسیار مزخرف و لعنتی است. اسلحه ای است که از جهت نظامی بی اهمیّت تلقّی می شود. موجب سر و صدا و فاجعه ی بزرگی می شود ولی اسلحه ای نیست که در جنگ مفید باشد.»
بالاخره در صبح ششم ماه آگوست 1945م. (مطابق با پانزدهم مرداد ماه 1324 ه ش مردم بی خبر «هیروشیما» که بعد از ساعت هشت به سر کار خود می رفتند طبق معمول صدای آژیر حمله ی هوایی را شنیدند. بعضی از آنها که به آسمان صاف نگاه می کردند، هواپیماهای درازی را دیدند و گمان کردند هواپیماهای اکتشافی است. چنین هواپیماهایی گه گاه در آسمان هیروشیما پرواز می کردند ولی هیروشیما را هیچ وقت بمباران نکرده بودند. در صورتی که این بار یک هواپیمای بمب افکن غول پیکر آمریکایی به نام (ا.بی 29) (AB-29) که «رانولاگی» نام داشت از منطقه ی تونیان در جزایر مارنیاس پرواز کرده و پس از پیمودن مسافت 2400 کیلومتر از طریق ایوجیما به سوی هدف خود که هیروشیما بود، می آمد. بمب اتمی با یک جرقّه ی درخشان در مرکز شمال غربی شهر دقیقاً در ساعت هشت و شانزده دقیقه ی صبح منفجر شد. یک پروفسور ژاپنی که در مسافت 5000 متری از مرکز انفجار بود، می گوید:
جرقّه ی کور کننده ای در آسمان پدیدار شد. خودم را به زمین انداختم و در همین موقع پوست بدن من احساس سوزش کرد. سکوت مرگباری به مدت چند ثانیه همه جا را فراگرفت و پس از آن صدای رعد آسایی از دور به گوش رسید. در همین موقع احساس کردم هوا به شدّت به تمام بدنم فشار آورد. سرم را بلند کردم ابری از دود غلیظ به سرعت به آسمان بلند شد و شکل قارچ هیولایی به خود گرفت. در قلب انفجار درجه ی حرارت به یک میلیون درجه رسید و سنگ و فلز را آب کرد. در 500 متری انفجار همه کس و همه چیز محو شد.
یکی از ساکنان اطراف شهر گفته است:
«من بالای تپه هیچی یاما رفتم و از آنجا به پایین نگاه کردم. دیدم که چیزی از هیروشیما باقی نمانده است. از دیدن آن منظره سخت تکان خوردم. آنچه که در آن زمان دیدم و آنچه را که اکنون احساس می کنم نمی توانم بیان کنم. اگرچه پس از آن صحنه های وحشتناک زیادی دیدم ولی نگاه کردن از بالا به شهری ویران شده آن قدر ناراحت کننده بود که آنچه را احساس کردم نمی توانم بیان کنم. هکتارها زمین این شهر به صورت بیابانی درآمده بود و تنها تکه های پخش شده ی آجر و سفال های پشت بام خانه ها به چشم می خورد، من می توانستم حومه ی کوئی را که تنها چند ساختمان در آن باقی مانده بود ببینم، اما هیروشیمایی وجود نداشت.»
در فاصله ی یک هزار متری انفجار، شاید از هر ده نفر کسانی که به گونه ای پوشش داشتند، از حرارت کشنده و انفجار گازی که به سرعت 500 مایل در ساعت حرکت می کرد و همه چیز را در مسیر خود خراب می کرد، جان سالم به در بردند. در فاصله ی دوهزار متری از هر ده نفر 8 نفر مردند. یک کودک 11 ساله خاطرات خود را یک سال پس از بمباران بازگو می کند:
روز پیش از بمباران برای شنا رفته بودم. صبح داشتم بادام زمینی می خوردم. نوری دیدم. به تختخواب خواهرم پرتاب شدم و هنگامی که نجات پیدا کردیم تا جایگاه تراموا را می توانستم ببینم. من و مادرم شروع کردیم به جمع و جور کردن اسباب بازی هایمان. همسایه ها با بدن زخمی به این سو و آن سو می رفتند. ما به پارک رفتیم. گردباد وزید. در شب یک مخزن گاز آتش گرفت و انعکاس آن را در رودخانه دیدم. یک شب ما در پارک ماندیم. روز بعد به پل تایکو رفتیم و دوست هایم به نام «کیکوئی» و «ماروکامی» را دیدم. آنها در جست و جوی مادرشان بودند. مادر «کیکوئی» زخمی شده بود و مادر «ماروکامی» متاسفانه مرده بود.
«یوکواوتا» نویسنده ی ژاپنی، واکنش فوری خود را نسبت به انفجار چنین شرح می دهد:
«من نمی توانستم بفهمم که چرا در یک لحظه اطراف ما این همه دگرگون شده بود. فکر کردم اتفاقی افتاده ارتباطی با جنگ ندارد، فکر کردم همان طوری که می گویند و من در زمان بچّگی درباره اش خوانده بودم، دنیا به آخر رسیده و کره ی زمین متلاشی شده است.»
روی هم رفته بیش از 40 هزار نفر یک جا مردند. در شعاع سه هزار متری، انفجار گاز و حرارت جهنمی به وجود آورده بود که روزها طول کشید تا خاموش شود. مردم که در میان خرابه های خانه ی خود به دام افتاده بودند، سوختند. دسته دسته مردم هراسناک و دست خوش دلهره به دهکده های اطراف پناه بردند. آنهایی که به سختی مجروح شده بودند بدون اینکه کسی به آنها توجّه کند در میان تکه هایی ذغال و خرد شده ای که روزی اداره، خانه یا خیابان بودند ماندند. نشریه ی نیویورک تایمز در شماره ی مورّخ هفتم آگوست سال 1945م. با تیترهای زیر به چاپ رسید:
«نخستین بمب اتمی که در ژاپن انداخته شد
هر موشک برابر 10 هزارتن تی-ان- تی است
«ترومن» دشمن را از ویرانی دهشتناکی آگاه می کند.
هیروشیما هدف است.
در سر مقاله ی همین نشریه با عنوان پاسخ ما به ژاپن آمده است:
«ژاپن به هشدار متفقین آمریکا در 26 ژوئیه در مورد تسلیم شدن پاسخ اهانت آمیزی داده که نتیجه اش همان استفاده از سلاح تازه و ویران کننده در خاک کشورشان شده است ... آنچه که رویای هر فرد نظامی بود یعنی این سلاح اسرارآمیز و قاطع کلید جادوی پیروزی در آمریکا پیدا شده و آماده ی پرتاب به سوی دشمن است.
تاکنون تنها یکی از این سلاح ها مورد استفاده قرارگرفته... این نشانگر آن است که ما چه نقشه ای برای ژاپن داریم ...»
در حدود 6 کیلومتر مربع از قسمت های مسکونی و تجاری شهر کاملاً ویران شد. به کارخانه های حومه ی شهر به ندرت آسیب رسید. در بالای شهر هیروشیما برجی از ابر تیره ی قارچ مانند به هوا بلند شده بود. بارش رادیواکتیو بخش بزرگی را پوشانده بود. امروز هنوز هم برخی از ژاپنی ها از عوارض آن تشعشعات رنج می برند.«فومیوناکومورا» به یکی از اهالی ساکن هیروشیما درست قبل از مرگ خود در سال 1958 م. در نامه ای چنین نوشت:
«از اینکه در مورد من ناراحت شدید متشکرم. از نخستین روزهای ژانویه تا به حال روزهای مصیبت باری را گذرانده ام. من احساس میکنم که بدنم از درون در حال پوسیدن است. با گذشت زمان احساس ضعف بیش تری می کنم. احساس می کنم که زنده زنده در حال پختن هستم. وضع من هر روز بدتر می شود و قادر به کار نیستم ... رنج بردن از یک بیماری شفاپذیر نیست مانند این است که انسان هر روز جرعه ای زهر بنوشد و منتظر پایان زندگیش باشد. گاهی حالم آنقدر بد می شود که تمام شب را در رختخواب غلت می زنم. من واقعاً احساس بدبختی می کنم!»
در تاریخ نهم ماه آگوست همان سال آمریکایی ها بمب اتمی قوی تری را در شهر «ناکازاکی» انداختند. بیش از 75 هزار نفر در این شهر مخروبه جان خود را از دست دادند.
رهبران ژاپنی از جمله امپراطور می دانستند که ژاپن باید فوراً تسلیم شود. ادامه ی مقاومت می توانست منجر به بمباران بیشتر و اشغال قسمت شمالی کشور شود. به نظر نمی رسید که شوروی ها مانند آمریکایی ها بگذراند امپراتور تاج و تخت خود را حفظ کند. با وجود کوشش برخی از افسران برای ادامه ی جنگ، امپراتور «هیروهی تو» طیّ بیانیه ای که از طریق یک نطق رادیویی در تاریخ 15 آگوست پخش شد، اعلام کرد که ژاپن تسلیم شده است:
به ملّت خوب و وفادارمان
بعد از سنجیدن ویژگی کلّی دنیا و شرایط آن و شرایط واقعی به وجود آمده در امپراتوری امروز، ما تصمیم گرفته ایم وضع فعلی را با اقدامات فوق العاده ای حلّ و فصل کنیم. ما به دولت خود دستور داده ایم که به دولت ایالات متّحده، بریتانیا، چین و اتّحاد شوروی اطلاع دهد که امپراتوری ما شرایط اعلامیه ی مشترک آنها یعنی موافقت نامه ی «پوتسدام» را پذیرفته است...با وجود جنگ دلاورانه ی نیروی نظامی و دریایی ... در حالی که تمام دنیا علیه منافع ژاپن قیام کرده است، جنگ الزاماً به نفع ژاپن نیست... دشمن استفاده از جدیدترین و خطرناک ترین بمب را آغاز نموده است که خسارت وارده از آن غیرقابل محاسبه بوده و تعداد بی شماری بی گناه را به کشتن داده است اگر ما به جنگ ادامه دهیم نه تنها به سقوط حتمی و محو ملّت ژاپن از صفحه گیتی خواهد انجامید بلکه منجر به انهدام کلّی تمدّن خواهد شد.
در پایان ماه آگوست آمریکایی ها اشغال ژاپن را آغاز کردند که دگرگونی های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زیادی را برای کشور به دنبال داشت. به این ترتیب پس از آن رویداد دهشتناک جنگ جهانی دوم، بلافاصله پس از بمباران اتمی دو شهر «هیروشیما» و «ناکازاکی» به پایان رسید. تا زمانی که انسان خاکی بر روی کره ی زمین زندگی می کند هرگز آن رویداد روزهای آخر تابستان سال 1945م. را که حیات بشریّت را به شدّت تحت تأثیر قرار داد، فراموش نخواهد کرد. در این رویداد تنها با استفاده از دو بمب هسته ای کوچک بیش از 200 هزار نفر جان خود را در ژاپن از دست دادند و تا مدت ها بحث بر سر آن بود که سیاستمداران و قدرتمندان دیگر نباید این اشتباه کورکورانه و وحشتناک را علیه بشریّت تکرار کنند. حتی «آلبرت انیشتین» دانشمند معروف صهیونیست که قبلاً درباره ی او صحبت کردیم و به خاطر فرضیه هایش بنیانگزار عصر اتم تلقّی می شود هشدار داد که در جنگ اتمی آینده در صورتی که تمدّن کاملاً نابود نگردد، حدّاقل دو سوم جمعیت جهان بر اثر آن اتفاق از میان خواهند رفت.
پی نوشت ها :
فهرست فیلم های مستندی که مورد استفاده قرار گرفته است
1. Atomic power for peace - 10- سیاه و سفید
2- Atomic soldiers - The Desert Rock Eercise - 27 سیاه و سفید
3- Atomic Blasts: operation Greenhouse through upshot- krothole - 30 - سایه و سفید
4. 1962 pacific Nuclear Tests -22- رنگی
5. Civil Defence- Duck and cover - 9- سیاه و سفید
6. Lets Face it! - sarving a Nuclear Attack - 15سیاه و سفید
7. Naclear Devastation- Japon- 36- سیاه و سفید
منابع و مآخذ تحقیق :
1. Naclear weapons- wikipadia
2. warfare Browse
3. Atomic Bomb - Decison
4. The History of the Atomic Bomb
5. Encyclopeadie Britanica
1. Jerome F.shpiro Atomic Bomb cienema, Routledge 2002
2. Denis Gifford scince Fiction Film studio vista/ dutton pictureback- London 1971
3. philip stpick scien Fiction Movios octopus Books Limited London -1976
4. John Bazter science Fiction in the cinema USA-1970
5. منابع اینترنتی به ویژه دایره المعارف Wikipedia
6. شماره های مختلف نشریه ی موعود در سال های 1384 و 1385
7. هلال، رضا، مسیح یهودی و فرجام جهان (مسیحیت سیاسی و اصولگرایی در آمریکا)- مترجم قبس زعفرانی، تهران، هلال، 1383
8. پیش گویی هاو آخرالزّمان،(گردآوری) واحد پژوهش و تحقیق مؤسسه فرهنگی موعود - تهران: موعود عصر (عج)، 1385
9. نجیری، محمود،آرمگدون / نویسنده محموالنجیری، ترجمه ی رضا عبّاسپور، قبس زعفرانی - تهران، هلال 1384
10. کتاب مقدّس (عهد عتیق و عهد جدید)- انجمن پخش کتب مقدّسه- 1969- چاپ لندن
عکسهایی از فاجعه هیروشیما و ناکازاکی ژاپن:
*صحت این نوشتار به عهده ی نویسنده بوده و سایت راسخون در این خصوص مسئولیتی بر عهده ندارد.
