نویسنده: هومن حاتمی
10 فرمان برای تماشای فیلم های سینمایی
1- چگونه فیلم ها را برای تماشا انتخاب کنید
فریب آدم های بدسلیقه و جوگیر را نخورید؛ فرقی نمی کند یک دوست صمیمی باشد یا منتقدی اسم و رسم دار. این جور آدم ها انتخاب خودشان را به شما تحمیل می کنند و روی قضاوتتان تأثیر می گذارند. معیارهایی فردی برای خودتان تعریف کنید و بر اساس آنها روی فیلم ها دست بگذارید. کتاب ها، مجلات و اخبار سینمایی می توانند چراغ راهتان باشند. از خودتان بپرسید چرا فیلم ها را تماشا می کنید. برای وقت تلف کردن، برای آموختن، برای شناخت سینما یا حتی برای پز دادن و عقب نماندن از قافله؟ اگر به استقلال فکری برسید خیلی زود عیار فیلم ها را تشخیص می دهید و فریب تبلیغات غلط انداز را نمی خورید. اگر رو دست خوردید عقب ننشینید. کار خودتان را بکنید و در سالن های تاریک سینما به دنبال اثر دلخواه خود بگردید. هیچ چیز به اندازه ی کشف یک فیلم درخشان حال یک سینمادوست را خوب نمی کند.2- چگونه فیلم ها را درست تماشا کنید
به سینما احترام بگذارید و هر فیلمی را در هر موقعیتی و با هر حس و حالی تماشا نکنید. وقتی به هر دلیلی بی حوصله هستید و به زمین و زمان فحش می دهید، چرا باید فیلمی عمیق با مضامین فلسفی را برای تماشا انتخاب کنید؟ وقتی پلک هایتان دائماً روی هم می افتد یا گرسنگی امانتان را بریده، چرا یک فیلم احتمالاً مهم را قربانی وضعیت نامناسبتان می کنید؟ فیلم ها برای یکپارچه دیدن ساخته شده اند؛ برای تماشا در فضایی آرام و به دور از استرس های روزمره. فیلم دیدن را یک آیین بدانید و برایش تقدس قایل باشید. آنها را با هر کسی و در هر جایی تماشا نکنید. وقتی روی فیلمی برای تماشا دست می گذارید خودتان را مهمان یک جهان جدید می کنید. پس آداب مهمانی را رعایت کنید.3-چگونه از تماشای فیلم های بد لذت ببرید
اشتباه نکنید. سینما فقط در فیلم های خوب خلاصه نمی شود. هر فیلمی از همان سکانس های اول مشخص می کند که چطور باید با آن مواجه شویم؛ یک اثر تأمل برانگیز، یک فیلم سرگرم کننده یا یک محصول خیره کننده. مهم این است که از هر فیلم در حد خودش انتظار داشته باشیم. فیلم های بد الزاماً آثار اعصاب خردکنی نیستند؛ خصوصاً اگر آنها را یک کارگردان اسم و رسم دار یا پرمدعا ساخته باشد. این فیلم های بد مایه ی مضحکه ی عام و خاص می شوند و آدم را از خنده روده بر می کنند. نمونه اش یه عاشقانه ساده ی سامان مقدم که وقتی پارسال در جشنواره ی فجر به نمایش درآمد ایده ها و دیالوگ های خود را تا مدت ها به موضوع شوخی های منتقدان تبدیل کرد. اگر با این دید به استقبال فیلم های بد برویم، اگر لذت نبریم حداقل حرص نمی خوریم.4- چگونه تجربه ی حضور در سینما را بازسازی کنید
تماشای فیلم های سینمایی در خانه مثل رانندگی با یک ماشین مدل بالا در خیابانی پر از سرعت گیر است. فیلم ها برای تماشا در سالن سینما ساخته شده اند و دیدنشان در تلویزیون های غول پیکر و مانیتورهای بزرگ فقط می تواند تجربه ی حضور در سالن سینما را تا حد کمی بازسازی کند. اگر به هر دلیلی از فرصت تماشای آنها محروم هستیم نباید به دیگر الزامات تماشایشان پشت پا بزنیم و آثار اسم و رسم دار سینمایی را در اتاقی روشن روی مانیتورها و تلویزیون های کوچک ببینیم. آن هم با زیرنویس های سرهم بندی شده و غیرقابل اعتمادی که معلوم است مترجمشان از درس زبان دبیرستانش هم به راحتی نمره نگرفته. حساب کسانی هم که بی توجه به اهمیت باند صدا به تماشای نسخه های دوبله شده ی فیلم ها می نشینند و بر اساس آنها نظرات ظاهراً کارشناسانه می دهند با کرام الکاتبین است.5- چگونه با خواندن نقد، لذت تماشای فیلم ها را مضاعف کنید
صبور باشید و نقدها را قبل از تماشای فیلم ها نخوانید. با این کار فقط لذت خود را از تماشای فیلم ها از بین می برید و هنگام تماشایشان برای حرف های منتقد دنبال مصداق می گردید. قبل از دیدن فیلم ها فقط ریویو بخوانید و تا حد ممکن بدون پیش فرض وارد سینما شوید. تازه بعد از تماشای فیلم است که می توانید به سراغ نقدها بروید و به مکالمه ای دو نفره با نویسنده شان مشغول شوید. جمله های نویسنده را از فیلتر ذهنتان بگذرانید و به جای قبول صد در صدی آنها با دریافت های ذهنی تان مقایسه کنید و به یک ارزیابی دقیق برسید. البته همان قدر که نقد خوب می تواند لذت تماشای فیلم را دوچندان کند نقد بد می تواند حسابی حرص آدم را در بیاورد. اما تاریخ سینما با هیچ کس به اندازه ی منتقدان غرض ورز و نان به نرخ روز خور بی رحم نبوده.6- چگونه تماشای فیلم را به یک کلاس درس تبدیل کنید
درست است که سینما کلاس درست نیست اما هیچ چیز به اندازه ی تماشای فیلم های خوب و ماندگار نمی تواند سلیقه ی سینمایی تان را تربیت کند و اصول فیلمسازی را به شما بیاموزد. هر فیلم خوب یک کارگاه فیلمسازی پر دردسر و کم هزینه است که استادش نه عبوس و سخت گیر بلکه دوست داشتنی و صبور است. کم نبوده اند فیلمسازانی که با تماشای چند باره و دقیق فیلم های بزرگان سینما و عقب و جلو کردن سکانس های آنها خودشان هم به یکی از بزرگان هنر هفتم تبدیل شده اند. نمونه اش اورسن ولز که قبل از ساخت همشهری کین 40بار دلیجان فورد را دیده بود یا استیون اسپیلبرگ که هنوز هم قبل از شروع هر فیلمی یک بار دیگر به تماشای هفت سامورایی کوروساوا می نشیند. شک نکنید که هیچ استادی بهتر از سینما برای یاد گرفتن سینما وجود ندارد.7-چگونه فیلم ها را بر اساس نظمی سینمایی تماشا کنید
برای این که به یک سینماشناس حرفه ای تبدیل شوید با فیلم دیدن های پراکنده و باری به هر جهت وداع کنید. فیلم ها را باید بر اساس نظمی منطقی و حساب شده تماشا کرد و از همین طریق به تحلیل های قابل اعتنا در موردشان رسید. سینما صد و اندی سال عمر کرده و هیچ کدام از ما آن قدر خوش شانس نبوده ایم که همه ی آثار تماشایی را در زمان اکرانشان دیده باشیم. پس باید دست به کار شویم و در اولین فرصت فیلم های جامانده را به فهرست دیده شده های خود اضافه کنیم. تماشای این فیلم ها بر اساس نام فیلمساز، ژانر، سال ساخت یا حتی کشور سازنده بهترین راه ممکن است. در این صورت ذهنمان را به شکلی کاملاً طبقه بندی شده با سیر تحول سینما آشنا می کنیم و آن را با اطلاعات پراکنده و تصاویر جسته و گریخته پر نمی کنیم.8-چگونه تماشای فیلم را با تماشای سریال اشتباه نگیرید
فیلم ها « آنچه گذشت» ندارند و وقت محدودشان را به خاطر حواس پرتی شما حرام نمی کنند. تماشای فیلم ها بیش از هر چیز به حواس جمع نیاز دارد و ذهن منسجم. نمی توان هم روزنامه خواند هم فیلم تماشا کرد. نباید هم غذا خورد و هم به تماشای فیلم نشست. نمی شود هم با موبایل ور رفت و هم فیلم دید. فیلم ها را نباید مثل بعضی از سریال ها زیرچشمی یا یک سکانس در میان دید و به تلاش های دقیق سازندگانشان خیانت کرد. هرچند این روزها عادت سریال بینی بدجور میان همه رواج پیدا کرده و مصون ماندن از عوارض آن دشوارتر از گذشته شده اما یک فیلم بین حرفه ای به خوبی می داند اگر به آیین تماشای فیلم ها پایبند نماند خیلی زود به یک فیلم باز پرمدعا تبدیل می شود که از فیلم ها فقط اسامی شان را می داند.9-چگونه روند فیلم بینی خود را ثبت کنید
تمام فیلم هایی را که می بینید فهرست کنید. فرقی نمی کند دفترچه ای کوچک را به این کار اختصاص دهید یا یک فایل «وُرد». مهم این است که روند فیلم بینی را ثبت کنید و هرچند وقت یک بار سری به آن بزنید. اسامی فیلم هایی را که دیده اید مرور کنید و به تاریخ تماشای هر کدام دقت کنید. وقفه های ایجاد شده در روند فیلم بینی تان را به یاد بیاورید و از بروز مجدد آنها جلوگیری کنید. برای این که توان ارزیابی و تحلیل خود را تقویت کنید نظرتان را در مورد هر فیلم در چند جمله ی کوتاه کنار اسمش ثبت کنید. مطمئن باشید چند سال بعد که به فیلمتان سر می زنید با یک دفتر خاطرات مواجه می شوید که هم حسابی سرگرمتان می کند و هم روند رشد سلیقه ی سینمایی تان را در گذر زمان به خوبی نشان می دهد.10- چگونه از فیلم هایی که دیده اید تعریف کنید
ذوق زده نشوید و خویشتن دار باشید. هیجانتان را بعد از تماشای یک فیلم خوب کنترل کنید و با تعریف خلاصه ی داستان آن برای اطرافیان ناله و نفرینشان را به جان نخرید. هیچ خیانتی در عالم سینما بدتر از تعریف داستان فیلم ها برای این و آن وجود ندارد. با این کار یک علاقه مند بالقوه را به فردی بی تفاوت تبدیل می کنید که دیگر نمی تواند مواجهه ای صحیح با فیلم ها داشته باشد. به جایش در اولین فرصت نسخه ای با کیفیت از فیلم محبوبتان را به دوست موردنظر برسانید و در حالی که با احتیاط کلمه های خود را انتخاب می کنید تماشای فیلم را به او توصیه کنید؛ بدون مقایسه ای آن فیلم با آثار دیگر، بدون اشاره به اوج و فرود داستانی آن، بدون اشاره به کیفیت بازی بازیگران، و البته بدون اشاره به پایان بندی.منبع: همشهری سینما 24، شماره2 خرداد91
