نویسنده: مهدی ملک محمد
یک تروریست آرام
شاید هیچ یک از اعضای خانواده پرجمعیت بن لادن قبل از وقوع حملات 11 سپتامبر تصورش را هم نمی کرد که بن لادن به شهرتی جهانی دست یابد و برای سر او ده ها میلیون دلار جایزه تعیین شود و در نهایت عملیات پیچیده و محرمانه ای برای یافتن و کشتن او طراحی شود و جسدش به دلیل ترس از پیروان او به دریا انداخته شود. برای آن ها بن لادن مرد عرب ثروتمندی بود که به احکام اسلامی عمل و به برادرانش در افغانستان در بحبوحه جنگ با کفار شوروی کمک می کرد. برای فرزندان بن لادن او تنها پدر کم حرفی بود که مهربانانه با آنها رفتار می کرد و هیچ کدام از آنها حتی تصورش را هم نمی کردند که او به عنوان مهم ترین تروریست جهان تحت تعقیب دولت های غربی قرار بگیرد. اما با ناباوری این اتفاق افتاده و بن لادن به عنوان مسوول حمله 11 سپتامبر 2001 به برج های دوقلوی نیویورک تامیز و ساختمان پنتاگون و حملات تروریستی دیگر معرفی شد. در بحبوحه فریادها و نگرانی های سیاستمداران برای یافتن راهکاری برای کشتن بن لادن و از بین بردن گروه القاعده که تحت رهبری او قرار داشت، برخی از روان شناسان آرام و بی سر و صدا به بررسی ویژگی های شخصیتی بن لادن پرداختند تا بتوانند پاسخی مستدل و علمی برای این سوال داشته باشند که دلیل روان شناختی اقدامات تروریستی بن لادن چیست؟این روان شناسان به درستی بر این باور بودند که یکی از نخستین گام ها در مقابله با تروریسم، فهم روان شناسی تروریستی است که از یک شخصیت ساده به یک شخصیت پیچیده حرکت کرده. مهم این است که جهان دریابد بن لادن چگونه بر اعضای گروهش در سراسر جهان تاثیر گذاشته و آنها را وادار کرده است که ابتدا هواپیماربایی کنند و سپس آنها را به برج های دوقلوی نیویورک بکوبند و هزاران انسان بی گناه را بکشند. این مساله ای حیاتی است که مک کالی، یکی از روان شناسان متخصص تروریسم، در سال 2002 اشاره می کند که بسیاری از هواپیمارباهای 11 سپتامبر اختلالات روانی نظیر شخصیت ضد اجتماعی، افسردگی و گرایش به خودکشی نداشته اند. او می گوید آنها از لحاظ روانی سالم بودند. بنابراین، بر اساس این درک از وضعیت روانی آنها، تحلیل عمیق تر در درک اینکه چرا برخی به این رفتارها دست می زنند، ضروری است. اما در اینجا ما تنها به ذکر ویژگی های روان شناختی بن لادن به عنوان رهبر یکی از مهم ترین گروه های تروریستی اشاره کرده و از اشاره به ویژگی های مشترک روان شناختی تروریست ها صرف نظر می کنیم.
شخصیت متناقض
رابرت کیگان، یکی از روان شناسان متخصص تروریسم، نشان داده که بن لادن در رشد خود مراحل متفاوتی را سپری کرده است. فهم شخصیت بن لادن هم ساده است و هم پیچیده. از لحاظ ایدئولوژیگی او به یک مجموعه اصول ساده وفادار بوده و توانایی دوراندیشی و تفکر نظام مند را نداشته است و ناتوان از ترکیب واقعیت ها، در بیرون از حوزه مربوط به خودش را نشان می دهد. این ویژگی ها با یک الگوی رهبری فوق العاده پیچیده همراه بوده که اعضای گروه القاعده را برای فعالیت های عجیب ترغیب می کرده است. او به عنوان یک رهبر و برای پیش بردن اهداف گروه القاعده توانایی سازمان دهی تجربه خود و دیگران را داشته است که این نشانه فهم بالای نظام سازمانی است.
آرام و کم حرف
ساموئل سینکلر، روان شناس آمریکایی در بررسی ویژگی های شخصیتی بن لادن به این نتیجه رسید که او بسیار درون گرا و منزوی بود و در سکوت انرژی می گرفت. بن لادن هرگز صدایش را بلند نمی کرد یا رفتارهای خشمگینانه ای در زمان سخنرانی از خود بروز نمی داد. اگرچه در ظاهر نشان می داد که فرد خونسردی است اما تا حد زیادی در مورد اهداف و ایده هایش نگران بوده.محتاط و مسئولیت پذیر
به گفته سینکلر، بن لادن بسیار در رفتارش محتاط بوده است. او زمان زیادی را برای حملات تروریستی اش برنامه ریزی می کرد و تعهد قوی ای برای این کار داشت. اینها نشان از مسوولیت پذیری بالای او بوده است.
همنوایی با دیگران
در حالی که خطراتی که بن لادن با اقدامات تروریستی اش متحمل شده او را جسور نشان می دهد اما در مجموع، بر اساس مطالعات سینکلر او یک همنوای افراطی با دیگران بوده است. به گفته سینکلر، گرایش او نسبت به همنوایی را می توان در افراط گرایی او دانست. اغلب افراط گرایان با هر نوع، گرایش به همنوایی با دیگران دارند.تحقیقات ادامه دارد
اینها برخی از ویژگی های شخصیتی بن لادن بود که در تحقیقات روان شناسان به دست آمده است. اکنون او دیگر در این جهان نیست اما تروریسم ادامه دارد و تروریست ها هنوز انسان های بی گناه را به بهانه مبارزه با قدرت های بزرگ می کشند. همان طور که ساموئل سینکلر اشاره کرده است تحقیقات در زمینه علت رفتار تروریست ها ادامه دارد زیرا روان شناسان هنوز به پاسخ سوالات متعددی که در این زمینه دارند، نرسیده اند. برای روان شناسان برخلاف سیاستمداران عنوان نام تروریست ها اهمیت زیادی ندارد و آنها تنها به دنبال پاسخ به این سوال هستند که چرا افرادی همچون بن لادن از ثروت و موقعیت ویژه شان در موطن اصلی خود دست می کشند و آواره کوه و بیابان می شوند و تنها برای نشان دادن قدرت خود به دولت های بزرگ، اقدام به کشتار بی گناهانی می کنند که شاید نام بن لادن را هم نشنیده اند؟منبع: دانستنیها شماره 29
