ماجرای شگفت انگیز کوانتوم

* کوانتوم
* بنش هوفمان
* ترجمه بهرام معلمی
* انتشارات مازیار
قرن بیستم، باشکوه ترین دوران فیزیک نظری بود. انقلاب کوانتومی از سال 1901 آغاز شد. زمانی که ماکس پلانک با ایده کوانتومی بودن انرژی نظریه جدیدی را پایه گذاری کرد. در اواخر قرن نوزدهم، فیزیکدان روز به روز باعث گسترش فیزیک کلاسیک بر پایه قوانین نیوتن در حرکت اجسام و قوانین ماکسول در الکترومغناطیس بودند. اما هرچه دستگاه های آزمایش دقیق تر می شدند، نتایجی به دست می آمد که خیلی از آنها را نمی شد با این دو نظریه یا ترکیب آنها توضیح داد. ضمن اینکه هر دو نظریه هم با هم تناقضاتی داشتند. نخستین کسی که یکی از این آزمایش ها را با توضیحی جدید جواب داد. پلانک بود. او برای توجیه اینکه انرژی تابشی ساطع شده از یک جسم و بی نهایت نیست، نشان داد که باید انرژی در بسته های جداگانه ای توزیع شود که آنها را کوانتوم نامید. به این ترتیب داستان کوانتوم آغاز شد.
از آن روز به مدت ربع قرن، پژوهشگران زیادی این ایده را گسترش دادند و توانستند بسیاری از مسائلی که فیزیک کلاسیک از توجیه آنها عاجز بود را به طور جداگانه (و البته همه بر مبنای کوانتومی بودن بسیاری از مفاهیم) توجیه کنند. مهم ترین آنها آرایش خاص الکترون های دور هسته اتم بود.
اما در نیمه دوم دهه 1920، انبوه افکار خلاقانه جمع کوچکی از شاگردان و همپاکلی های نیلزبوهر، بزرگ ترین انقلاب فکری تمام تاریخ تمدن و تفکر بشری را رقم زد و مکانیک کوانتومی بالاخره در یک نظریه واحد و با اصولی ثابت ابداع شد.
کتاب «کوانتوم، حکایت تولد و حیاتی شگفت» سرگذشت داستان هیجان انگیز تولد مکانیک کوانتومی در ربع اول قرن بیستم در هفت فصل و داستان ستایش برانگیز زندگی مکانیک کوانتومی در ربع بعدی قرن تا سال 1959 در هفت فصل آخر است. فصل هشتم این کتاب را هم نویسنده خوش فکر «بنش هوفمان» به توضیح این گذار پرداخته است. کتاب به دستاوردهای مهم پس از این دوران به خصوص نظریه میدان های کوانتومی اشاره نمی کند و از این لحاظ برای خواننده دانشگاهی بسیار کم مایه است. اما نثر کتاب بسیار ساده و روان است که نباید از زحمت های مترجم در این قضیه هم به سادگی عبور کرد. برای همین خواننده دبیرستانی از خواندن کتاب بسیار لذت خواهد برد.
منبع: دانستنیها شماره 29