ریشه های نمادهای اعمال حساب

ردپای اولین کاربرد چاپی نمادهای + و – برای عمل های جمع و تفریق را می توان در کتاب یوهان ویدمان (2) در سال 1498 یافت. شواهد روشنی وجود دارد مبنی بر این که ویدمان، که استاد دانشگاه لایپزیگ بود، دست نوشته هایی را در کتابخانه ی درِسدِن مطالعه کرده بود که در آن ها عمل های جمع و تفریق با + و – نشان داده شده بود و برخی از این دست نوشته ها تاریخشان به 1486 می رسد.
بسیاری از مورخان بر این باورند که نمادهای + و – ریشه در تجارت دارند، و در آن جا، به ترتیب، نشانگر جنس اضافی یا کسری جنس بوده اند. کوشش هایی برای ردیابی نماد – تا زمان هرون اسکندرانی و دیوفانتوس صورت گرفته است. علامت + در دست نوشته ای به تاریخ 1417 به عنوان نشانه ی اختصاری واژه ی لاتینی et («و») دیده شده است که البته در آن جا خط عمودی این علامت کمی مایل است.
گرچه علامت × برای منظورهای دیگر زیاد به کار رفته بود، استفاده از آن برای ضرب را به ویلیام آوت رد نسبت می دهند. این علامت در یکی از کتاب های او به تاریخ 1631 و همچنین در پیوست بی نام و نشانی بر یک کتاب قدیمی تر (1618) وجود دارد. این پیوست را، گرچه امضا ندارد، نوشته ی آوت رد تشخیص داده اند. لایب نیتز با استفاده از نماد آوت رد مخالفت کرد و دلیلش این بود که ممکن است این علامت با حرف x اشتباه شود. بنابراین، خودش در سال 1698 پیشنهاد کرد که از نقطه به عنوان نماد ضرب استفاده شود. به این پیشنهاد اهمیت زیادی داده شد و نتیجه اش استفاده ی گسترده از نقطه به عنوان نماد ضرب بود.
حوالی سال 1200 میلادی، نویسنده ای مسلمان به نام حصّار (3) و فیبوناتچی (لئوناردوی پیزایی) تقسیم را به صورت کسری با خط افقی نشان دادند، اما مورخان بر این باورند که احتمالاً فیبوناتچی این نمادگذاری را از حصّار گرفته بوده است. میکائل اشتیفل (4) در سال 1544 در کتاب خود نماد 24 (8 را به معنی 24 تقسیم بر 8 به کار برد. نماد ÷ اولین بار در کتاب جبر یوهان هاینریش ران (5) سوئیسی که در سال 1659 به چاپ رسید به عنوان نماد عمل تقسیم به کار رفت.

پی نوشت ها :

1.Clarence H. Heinke
2. Johann Widmann
3. ابوزکریا محمدبن عبدالله حصار ریاضیدان مسلمان مغربی.
4. Michael Stifel
5. Johann Heinrich Rahn

منبع مقاله :
دیویس، هارولد؛ (1384)، تاریخ محاسبه، مهران اخباریفر، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول..