اعتدال در محبت به فرزندان

چرا پدرم به من محبت نمی کند و معتقد است که با این کار، من مرد می شوم؟

محبت نیازی اساسی است که همه به خصوص کودکان و نوجوانان به آن نیاز دارند، ممکن است در فرزندی که از محبت و عشق والدین محروم است و احساس می کند کنار گذاشته شده و از این احساس به شدت رنج می برد، ویژگی هایی مانند حسادت، کینه توزی و عقده ای روانی شکل بگیرد. فرزند محروم از محبت خالص والدین، محبت را از منابعی خارج از خانواده، آن هم به هر بهایی می خرد و چه بسا در این راه، در دام محبت کسانی می افتد که قصد سوءاستفاده از او را دارند.
البته باید توجه داشت که خانواده ها از نظر درجه ی پذیرش و محبت به فرزندان متفاوت هستند. برخی از خانواده ها روابط گرم تری با فرزندان خود دارند، آنان را بیش تر ترغیب و تحسین می کنند، بیش تر لبخند می زنند و در مجموع محبت بیش تری ابراز می کنند. در مقابل، برخی دیگر از والدین، بیش تر طردکننده هستند، غالباً فرزندان خود را تحقیر و تنبیه می کنند، دایم رفتار آنان را مورد انتقاد قرار می دهند، یا نسبت به خواسته های شان بی تفاوت هستند و به ندرت به آنان محبت می کنند.
بدیهی است خانواده های پذیرنده که به فرزندان خود بیش تر محبت می کنند، در تضمین سلامت روانی و شخصیتی آنان موفق ترند.
به همین نسبت، فرزندان طرد شده نیز مستعد انواع مشکلات روانی و شخصیتی هستند و به مرور زمان، این روابط عاطفی سرد و نامطلوب با والدین، به صورت تعارض های شدیدتری بین آنان بروز خواهد کرد؛ بنابراین، خانواده ها باید متوجه این مسئله باشند و در رفتارها و گفتارهای خود تجدید نظر کنند. برخی از والدین نیز به فرزندان خود به صورت افراطی محبت می کنند که آن هم پیامدهای خاص خود را دارد. چنان که حضرت امام موسی کاظم(ع) نیز فرموده اند: «بدترین پدران کسانی هستند که در محبت به فرزندان خود، طریق افراط را طی می کنند». لذا گفته اند:
پیوسته در نیاز و نقم پاید آن پسر *** کو را پدر به ناز و نعم پروریده است
آسان کشد به ساحل مقصود رخت بخت *** آن ناخدا که سختی دریا کشیده است
بنابراین، رعایت اعتدال در ابراز محبت، زمینه ی رشد عاطفی، روانی و شخصیتی فرزند را به بهترین وجهی فراهم می آورد.
ازطرف دیگر، نحوه ی ابراز محبت نیز متفاوت است. برخی از افراد از مهارت ها و جاذبه های کلامی بیش تری برخوردارند؛ برخی دیگر سعی می کنند با انجام دادن کارهایی که فرد را خوشحال می کند، به او محبت کنند. گروه سومی هم هستند که انتظار دارند دیگران «فکرخوانی» کنند و تنها با استفاده از حدس و گمان یا با بهره جستن از حس ششم خود، محبت قلبی طرف مقابل را دریافت و درک نمایند! بدین ترتیب، پدرها ممکن است محبت خویش را نه به روش کلامی و شفاف، بلکه به طور غیرمستقیم و پوشیده تر ابراز کنند؛ برای مثال، ممکن است تصور کنند همین سخت کوشی و تلاش آنان برای خوشبختی و تأمین نیازهای فرزندان، بهترین و واقعی ترین نوع ابراز محبت باشد.
اما در هر حال، فرزندان (به خصوص نوجوانان) به ابراز محبت کلامی و شفاف والدین نیاز دارند. در برخی خانواده ها نیز، باور غلطی در مورد محبت به پسرها وجود دارد؛ و آن این است که «پسرها در نهایت باید شخصیتی صرفاً منطقی و عقلانی (و نه عاطفی و احساسی) داشته باشند و عدم ابراز محبت، می تواند به این روند کمک کند.» همان گونه که اشاره شد، این، تصوری نادرست است و باید اصلاح شود. در حقیقت، رشد متعادل همه ی ابعاد وجودی انسان، از جمله بُعد عاطفی، شخصیتی سالم و متعادل در او به وجود خواهد آورد.
منبع مقاله :
ایمانی، محسن؛ وجدانی، فاطمه؛ (1388)، چالش های من و پدرم،(پاسخ به سؤالات نوجوانان)، تهران: نشر قطره، چاپ اول (1389)