بازی‌های جادوگر ریاضیات

ریاضیات بخشی از زندگی هر فرد بوده است و نقشی جدایی ناپذیر در فعالیت‌های روزمره‌ی ما بازی می‌نماید. فراگیری ریاضیات به همان اندازه که می‌تواند موضوعی جالب برای مطالعه باشد به همین گونه هم بسته به این که چگونه مفاهیم اصلی آن را درک کرده باشید می‌تواند بدل به موضوعی خسته کننده شود. با این وجود یاد گیری ریاضیات در امروز و از همه مهمتر لذت بردن از آن در اولویت قرار گرفته است، به خصوص در بین کودکان.

**رفع مسئولیت: این مقاله شامل بازی‌های تعاملی نمی‌شود، اما پیشنهاداتی را درباره‌ی نحوه‌ی چگونگی حل نمودن بازی‌ها و معماهای ریاضیاتی ارائه می‌نماید.**

زمانی که ما به مدرسه می‌رفتیم ریاضیات دقیقاً فنجان قهوه‌ی ما (چرا همیشه باید فنجان چای باشد؟) نبود و به مذاق ما خوش نمی‌آمد. هر زمان که به ریاضیات فکر می‌کردیم لب‌هایمان به سوزش می‌افتادند. برای ما ریاضیات درسی گ ـ سر گیجه آور، ز ـ زجر آور، خ ـ خسته کننده و ت ـ ترسناک بوده است. ما با دیدن فرمول‌ها، قضیه‌ها و هر آن چه دلتان بخواهد گیج می‌شدیم. جبر!!! ما هیچ وقت متوجه نشدیم و نفهمیدیم که چرا آنها همیشه x، y و z را به کار می‌بردند در صورتی که حروف دیگری نیز در الفبا وجود داشتند. این دردی جان کاه و عذابی بی پایان بود، یک تجربه‌ی دل خراش. قضیه‌ی فیثاغورس به نظر ما بسیار بی ‌معنی به نظر می‌آمد. ما در حیرتیم که چرا وی به اندازه گیری و محاسبه‌ی مثلث پرداخت، در صورتی که ما هیچ کار بردی از آن در زندگی روزمره‌ی خود نداریم. خوب، می‌توانیم به فهرست دور و دراز شکایات و گلایه‌های خود ادامه دهیم.
با وجود این همه کودکان به لطف چندین بازی موجود و در دست رس از ریاضیات لذت می‌برند که موجب بهبود بخشیدن توانایی و قابلیت یاد گیری و قدرت ادراک کودک می‌شوند. روش آموزشی به کار گرفته شده در مدارس در جهان امروز نه تنها برای تدریس ریاضیات بلکه هم چنین دیگر دروس و مطالب، خود را در روشن ساختن و واضح نمودن مفاهیم اصلی آن موضوع خاص موفقت آمیز و ثمر بخش نشان داده است. کودکان تمامی گروه‌های سنی به شدت به جادو علاقه‌مند هستند و آن را دوست دارند. پس ایده‌ی خوبی است که مفاهیم اصلی جمع، تفریق، ضرب و تقسیم را با جادو پیوند دهیم تا به آنها ترفندها و معماهای مختلفی را یاد دهیم تا موضوع را برای آنها جالب سازیم. کودکان را با دنیای کاملاً جدید تکنیک‌های حل مسائل ریاضیاتی آشنا سازید. مفهوم اصلی این است "کارهای متفاوتی انجام ندهید، اما کارها را به نحوه‌ی متفاوتی به انجام رسانید".
بازی‌های جادوگر ریاضیات برای کودکان می‌تواند شامل حل مسائل واژه‌ای شود. مسائل واژه‌ای از سطح بسیار ساده شروع می‌شوند تا سطح بسیار پیچیده. در بر گیرنده‌ی موقعیت‌های واقعی زندگی مانند خرید و فروش هستند که شامل استفاده از عملیات ریاضیاتی مانند جمع، تفریق، ضرب و تقسیم می‌شود. آنها را با استفاده‌ی درست و مناسب از مفهوم BODMAS، یک مفهوم اصلی که هر کودکی آن را در زندگی روزمره‌ی خود و بعدها زندگی خود مفید خواهد یافت ساده گردانید و تدریس کنید.

فعالیت‌های کلاسی برای معماهای ریاضیاتی

تصور کلی از ریاضیات در میان دانش آموزان این است که این درس کاملاً سخت است و تنها افراد کمی هستند که می‌توانند به آسانی از پس آن برآیند. با این وجود انگیزه و هدف اصلی از آموزش چنین بازهای ریاضی‌ای به دانش آموزان ایجاد عشق و علاقه در میان آنها نسبت به این به اصطلاح درس کابوس مانند است. معمای مطرح شده در پایین را می‌توان در اختیار دانش آموزان درون کلاس قرار داد هنگامی که شما می‌توانید کودکان را به این باور برسانید که ریاضیات درسی نیرنگ بازانه و جالب است. با وجود این که این یک بازی ریاضی ابتدایی است اما دانش آموزان مدارج بالا هم می‌توانند مجبور به حل این معمای ریاضیاتی شوند.

1. دانش آموزان را به چند گروه مختلف گروه بندی نمایید. از هر گروه یک دانش آموز را انتخاب کنید و از او بخواهید عددی را از میان 1 تا 20 انتخاب نماید.
2. دانش‌آموزان نباید عددی را که انتخاب کرده‌اند را فاش سازند.
3. حال از آنها بخواهید تا عدد خود را در 2 ضرب نمایند. اما اطمینان حاصل نمایید که آنها این محاسبات را در ذهن خود به انجام می‌رسانند.
4. پس از این که کار آنها به اتمام رسید از آنها بخواهید تا عدد به دست آمده را با 10 جمع ببندند.
5. سپس از آنها بخواهید تا نتیجه‌ی حاصل از مرحله‌ی قبل را تقسیم بر 2 نمایند.
6. اجازه دهید تا آنها عدد انتخابی خود را از نتیجه‌ی به دست آمده کم کنند.

هنگامی که اعلام می‌کنید نتیجه‌ی نهایی تمام این محاسبات 5 است نگاهی به صورت‌های حیرت زده‌ی آنها بیاندازید.

آموزش ریاضیات در خانه

گفته می‌شود که خانه اولین مدرسه برای کودک است. آموزش ریاضیات در خانه را می‌توان با استفاده از روش‌هایی خلاقانه و با خواستن از کودک برای شمارش تعداد اشیاء، فرض کنید اشیاء درون یک اتاق و یا بر روی میز، به انجام رساند. عمل جمع بستن و تفریق نمودن را نیز می‌توان به آسانی و با خواستن از کودک در جهت برداشتن تعدادی شیء از مکانی خاص تعلیم داد. این فعالیت به کودکان کمک می‌نماید تا با ترفندهای حل نمودن معماهای ریاضیاتی آشنا شده و آنها را درک نمایند. هم چنین شما می‌توانید در انتها ترفند رسیدن به جواب این بازی را آموزش دهید.

1. یک بسته‌ی کارت بردارید و از کودکانتان بخواهید تا کارت‌ها را تا هر اندازه که مایلند بر بزنند.
2. پس از این که کارت‌ها 3 تا 4 بار بر زده شدند، 27 کارت را در 3 ستون که هر کدام از آنها شامل 9 کارت می‌شوند قرار دهید.
3. 3 کارت را در یک ردیف قرار دهید و به این کار ادامه دهید تا زمانی که تمامی27 کارت در 9 ردیف قرار گرفته باشند. اطمینان حاصل نمایید که تمام کارت‌ها به رو هستند.
4. از کودک خود بخواهید تا یک کارت از کارت‌های گذاشته شده را انتخاب نماید و به شما بگوید که این کارت به کدام ستون تعلق دارد. اما نباید فاش کند که کارت انتخابی او کدام یک است.
5. کارتها را به صورت ستونی جمع آوری نمایید اما مطمئن شوید که کارت انتخابی دهم تا هجدهمین کارت در دسته باشد.
6. این 27 کارت را یک بار دیگر و به همین ترتیب در 3 ستون 9 ردیفی قرار دهید. از کودک بخواهید تا به شما بگوید کارت انتخابی وی در کجا قرار دارد. کارتها را به همان روشی که در مرحله‌ی 5 ذکر شد جمع آوری کنید.
7. مراحل 6 و 5 را تکرار نمایید و کارتها را دوباره برای چهارمین مرتبه بگذارید.
8. تا چهاردهمین کارت شمارش نمایید و از کودکتان بپرسید که آیا این کارت انتخابی او است.

از تماشای سر تکان دادن کودکتان که از دیدن این مسئله‌ی ساده‌ی ریاضی تعجب زده شده است لذت ببرید.

تکنیک‌های حل نمودن معماهای ریاضیاتی

حل نمودن معماها، بازی‌ها و ترفندهای جادوگر ریاضیات می‌تواند به رشد توانایی‌های تجزیه و تحلیلی و انتقادی کودکان کمک نماید. بازی‌های ریاضیاتی دوره‌ی راهنمایی ممکن است در بر گیرنده‌ی تعلیم مفاهیم مختلف ریاضیاتی با روش‌هایی ساده‌تر و قابل باورتر شود. می‌توان به آنها آموزش داد تا معماهای جالبی را به مانند سودوکو، کاکورو و امثال اینها را حل نمایند. سودوکو یک بازی ساده‌ی منطق است و شامل بهره گیری از یک مربع لاتین که دارای 9 بلوک 3 x 3 سلولی است می‌شود. ترفند این کار کامل کردن مربع با پر کردن آن با استفاده از اعدادی بین 1 تا 9 به نحوی است که هیچ عددی در یک ردیف و یا ستون تکرار نشود. سودوکو در زمان کنونی بسیار محبوب واقع گردیده است و بدل به بازی‌ای دیوانه وار هم در میان افراد جوان و هم در میان افراد کهن سال شده است. از این رو سودوکو روشی عالی برای بهتر نمودن مهارت‌های منطقی و تجزیه و تحلیلی کودکان است و در عین حال انجام این بازی جالب و سرگرم کننده است. کاکورو دیگر بازی محبوب ریاضیاتی است که شامل بهره گیری از منطق و اعداد می‌شود. این بازی به گونه‌ای شبیه سودوکو است. این معما دارای خطوطی افقی و عمودی است که از تعداد خاصی مربع خالی (شبکه) برخوردار هستند. برای انجام این بازی فرد باید اعدادی را از بین 1 تا 9 انتخاب نماید و آن را با مجموع کلی داده شده در شبکه‌ی مشکی جمع ببندد. ترفندهای ریاضیاتی به مانند مسائلی پیچیده عمل می‌نمایند و از این رو روش منطقی فکر کردن را در فرد بهبود می‌بخشند. فرا گرفتن ریاضیات به آن دشواری که فرد تصور می‌دارد نیست. زمانی که فرد نیاز به محاسبه نمودن مسائل ساده پیدا می‌کند، همواره می‌تواند این کار را در ذهن خود به انجام برساند. مغز ما به صورت خود کار طوری برنامه ریزی شده است که از سمت چپ به راست بخواند. پس ما به هنگام حل مسائل این کار را از سمت چپ به راست انجام می‌دهیم. در مورد جمع بستن اعداد سخت و دشوار ترفند ممکن تقسیم کردن اعداد به مقادیری کوچکتر و جمع بستن آنها برای دست یافتن به نتیجه باشد.
ریاضیات درسی کنجکاوی برانگیز است. یک بعد از ظهر خسته کننده و کند می‌تواند با انجام چند بازی و ترفند جادوگر ریاضی بدل به جوی هیجان انگیز شود. به وجود آوردن و طراحی بازی‌های ریاضیاتی خودتان برای کمک نمودن به کودکان در حل آنها به چندین روش به جای گزین شدن عشق به اعداد در جان و روح آنها کمک شایانی می‌نماید. پس منتظر چه هستید؟ فقط به پیش روید و دنیای جالب ریاضیات را کشف نمایید.