نویسنده: فرود حمیدیان
تا به حال پیش آمده در حالی که موبایل تان خاموش و یا روی سکوت است صدای زنگ و یا ارتعاش آن را احساس کنید؟ یا مدام جعبه ی پیام آن را در انتظار پیغامی چک کنید؟ در روزی که موبایل تان را جا گذاشته اید، بدون آن چه احساس و احوالی داشته اید؟
امروزه موبایل در زندگی بسیاری از مردم جایگاهی مهم و بی بدیل پیدا کرده است. موبایل ها نیز در حکم کامپیوترهایی کوچک هستند و البته با اتصال آن ها به فضای اینترنت و امکان دریافت و ارسال ایمیل و... این مسئله آشکارتر می شود.
این که آیا استفاده از موبایل اعتیاد و وابستگی می آورد، یا صرفاً عادتی مثل دیگر عادات ما ایجاد می کند، باعث بروز وسواس و اجبار در چک کردن می شود، و یا فقط وسیله ای تحت تملک و جزء حریم خصوصی ماست و طبعاً مورد حساسیت ویژه، مورد بحث و چالش بسیار است و نیاز به مطالعات علمی بیشتری دارد. ما نیز قصد نداریم وارد آن شویم. اما آنچه اهمیت دارد، تأثیر چشمگیر موبایل بر همه ی ابعاد زندگی ماست. واقعیت آن است که موبایل نه تنها حوزه ی تفکر و احساسات ما را تحت تأثیر قرار داده، بلکه تأثیر عمده بر رفتارهای اجتماعی ما نیز داشته است. این تأثیر را به کرّات در زندگی روزمره شاهد بوده ایم. به عنوان پزشک بارها و بارها صدای زنگ و مکالمه ی موبایل بیمارم ارتباط بالینی مرا با او دشوار و مخدوش کرده است. ما روان پزشکان در حالی که مهارت های ارتباط مؤثر را به مراجعان آموزش می دهیم و بر ظریف ترین نکات ارتباطی تأکید می کنیم، شاهد هستیم که چگونه موبایل فضای ارتباطی را متأثر می کند و به کیفیت یک رابطه ی مؤثر لطمه می زند. بنابراین، بیشتر متوجه حضور و تأثیر عمده ی این پدیده بر رفتارهای اجتماعی افراد می شویم. شاید شما نیز تجربه هایی در این باره داشته اید. در حالی که با دوستی درد دل می کنید و از نگرانی های خود به او می گویید و انتظار شنیدن و همدلی او را دارید، موبایل او زنگ می زند و او گرم صحبت و خنده با آن سوی خط می شود. در حالی که در فضایی بسته مثل تاکسی یا اتوبوس گیر افتاده اید، فردی با صدای بلند و فریادگونه با موبایلش صحبت می کند و این گونه به حریم شما و سایرین وارد می شود. شاید گاهی در فضای معنوی (مسجد) و یا نیازمند توجه و سکوت (تئاتر، سینما)، حضور داشته اید و با زنگ موبایل دیگری از حال و خلوت خود و یا توجه و تمرکزی که به آن نیاز داشته اید خارج شده اید، و...
خوب است که فرهیختگان و پژوهشگران جامعه، در همان آغاز ورود یک پدیده ی حاصل از فناوری به درون جامعه (و حتی پیش از آن) به فرهنگ وارداتی آن وسیله و به تأثیرات متقابل و کنش و واکنش هایی که نسبت به فرهنگ و نگرش ما پدید می آورد توجه داشته باشند. همچنین اخلاق استفاده از آن را نیز بر اساس فرهنگ و تفکر جامعه تعریف و به مردم عرضه کنند.
امروزه در مورد تلفن همراه نیز «اخلاق» استفاده از آن که اصولی تقریباً مشترک و بین المللی (موسوم به cellphone etiquette) است، مقوله ای تعریف شده است که متأسفانه در جامعه ی ما کمتر بدان توجه می شود. توجه به این که آموزش و ترویج اخلاق استفاده از تلفن همراه، در کنار قوانین مدوّن می تواند از مرگ و میرهای ناشی از تصادفات نیز بکاهد، اهمیت موضوع را دو چندان می کند.
منبع مقاله :
حمیدیان، فرود، (1387)، اعتیاد به اینترنت و موبایل(بررسی عوارض وابستگی به اینترنت، موبایل و بازی های کامپیوتری)، تهران: نشر قطره، چاپ دوم
