راه هایی برای درمان شپش

الف- شپش و انتقال آن

اگر می بینید مدتی است فرزندتان سر خود را می خاراند (خصوصاً ناحیه ی شقیقه ها و گردن)، زیاد جستجو نکنید زیرا احتمالاً بدن او به شپش آلوده شده است. به دقت موی سر او را بررسی کنید. اگر تخم های ریزی را که روی موها و در نزدیکی ریشه آن قرار دارد مشاهده کردید، بدانید تشخیص شما صحیح است. ناراحت شدن یا خود را گناهکار دانستن فایده ای ندارد. زیرا این یک موضوع شرم آور نیست. حدود چند سال است که شپش باز هم ظهوری آشکار پیدا کرده است. کودکان در اکثر اوقات در مدرسه(1)، مسافرت های دسته جمعی، در وسایل نقلیه ی عمومی و هر جایی که تمرکزی از جمعیت وجود داشته باشد و محیط آماده ی انتشار این گونه انگل ها باشد، مبتلا می شوند.
مهم ترین نکته این است که به محض مشاهده ی شپش، بدون تأخیر اقدام کنید زیرا در غیر این صورت، علاوه بر ابتلاء و سرایت آلودگی به دیگران و مشکلات ناشی از آن، ممکن است کودک با آسیب رساندن به پوست سر خود (به دلیل خارش) به اگزما، زرد زخم یا مشکلات دیگری نیز مبتلا شود.
اولین اقدام به موازات معالجه، شستن وسایل، رختخواب (نظیر ملحفه ها، پتوها و غیره)، لباس های کودک و تمیز کردن دقیق محلی است که او در آنجا می خوابد (کاناپه، تختخواب و غیره). باید تمام برس ها و شانه های موجود در خانه را به دقت تمیز کنید زیرا انتقال شپش از کودک به والدین، یک امر طبیعی است. (به عنوان مثال، اگر کودک شما عادت دارد که گهگاه به رختخواب شما سری بزند!) بنابراین، بهتر است موی همه ی افراد را بررسی کنید.
شپش سر (البته شپش های دیگری هم برای موهای سایر قسمت های بدن وجود دارد که روی سر قرار نمی گیرد و بسیار کوچکتر از شپش سر است) انگلی است که از خون انسان برای تغذیه استفاده می کند. هر شپش، دوبار در روز خون را از عروق کوچکی که به پوست سر می رسد می مکد. بنابراین، گاهی اوقات به جای اینکه شپش رنگ طبیعی خود یعنی خاکستری را داشته باشد، قرمز به نظر می رسد و این در هنگامی است که به تازگی خون مکیده است. شپش، حشره ای بدون بال است که سه جفت پا، و شکمی بلند دارد و بزرگی آن بین دو تا سه میلی متر می باشد، مشکل اصلی، این است که هر شپش ماده حدود ده تخم در روز می گذارد و این تخم پس از پانزده روز به یک شپش بالغ تبدیل می شود که خود یک ماه زندگی می کند، بنابراین، هر شپش ماده حدود 150 تخم در طول زندگی خود می گذارد که نیمی از آنها به نوبه ی خود ماده و تخمگذار خواهد بود!
تخم شپش، شبیه به ساک های کوچک (یک میلی متر) سفید رنگ و بیضی شکل است. این تخم ها، در نزدیکی ریشه، محکم به مو می چسبد. (هر تار مو، یک عدد) البته بایستی کاملاً از شر تمام این تخم ها خلاص شد زیرا شپش دارای قدرت تکثیر خیلی زیادی است.
رایج ترین روش برای از بین بردن این تخم ها (و بسیاری از شپش های همراه آن)، به دقت شانه کردن مو با شانه ای است که دندانه های آن ریز باشد. موها را دسته دسته شانه می کنند، و سعی می کنند تخم ها و شپش ها را روی پارچه ای بریزند تا به خوبی دیده شود و بتوان آن را فوراً پس از خیساندن شست. شانه باید دارای دندانه های کاملاً نزدیک به هم باشد. می توان برای افزایش تأثیر این کار، آن را با کوتاه کردن مو تا حد امکان (برای بهتر دیدن وضعیت) همراه ساخت. شاید بهتر است که این کوتاه کردن مو را خودتان انجام دهید تا آرایشگر از دیدن شپش های سر فرزندتان عصبانی و ناراحت نشود! فراموش نکنید که موهای کوتاه شده را به محض قیچی شدن بسوزانید.

ب- معالجه ی سنتی شپش

زمانی استفاده از پودرهای ضد حشرات که از مشتقات د. د. ت تهیه می شد مرسوم بود. این پودر را شب ها قبل از خواب بین موها می ریختند. و سپس سر کودک را با یک قطعه پارجه بسته و روی آن کلاهی می گذاشتند. ولی من این روش را توصیه نمی کنم زیرا پوست سر کودک در تمام طول شب در تماس با این سم قوی قرار می گیرد.
معالجه ی شپش را می توان با استفاده از شامپوهای مخصوص، و سپس شستشو با لوسیون های تجویز شده نیز انجام داد. شامپوهایی که برای دفع شپش و تخم های آن به کار می رود، باید دارای PH اسیدی و محتوی مواد ضد عفونی کننده باشد. موادی که برای آبکشی علیه شپش مورد استفاده قرار می گیرد. نیز باید کمی اسیدی باشد و پس از آن، از لوسیون های مخصوص استفاده شود.
شما می توانید تولیدات مختلفی را در داروخانه ها برای از بین بردن شپش و تخم های آن تهیه کرده و از آن با اطمینان کامل استفاده کنید. با این حال، من در این بخش گروهی از داروهای سنتی را که کاملاً نتایج مثبت خود را نشان داده است، برایتان توضیح خواهم داد. استفاده از این فرمول ها ساده بوده و امتیازی که نسبت به بقیه دارد، این است که به پوست سر کودک آسیب نمی رساند و ضمناً از مواد طبیعی تهیه می شود.

ج- معالجه ی طبیعی شپش

پودر برای مصرف خارجی»:

که آن را لای موها می پاشند تا شپش و تخم های آن بریزد. برای تهیه ی پودر، موادزیر را در آسیاب ریخته و پودر کنید: 10 گرم برگ سنا+ 10 گرم میوه خشک نسترن+ 5 دانه میخک + 20 عدد برگ آکالیپتوس + 15 گرم گل اسطوخودوس. سر کودک را شب با این پودر آغشته ساخته سپس با پارچه ای ببندید و روی آن کلاهی بگذارید. صبح آن را با شامپو بپوشانید.

«ماده ای برای مالیدن به مو، قبل از هر معالجه ی دیگر»:

به دقت این مواد را با هم مخلوط کنید: 25 میلی لیتر سرکه ی سیب + 15 میلی لیتر روغن جوجویا+ 10 قطره اسانس عرعر+ 10 قطره اسانس ژرانیوم+ 10 قطره اسانس پونه + 10 قطره اسانس نیااولی. موی سر را با این ترکیب پوشانده و سپس سر خود را در حوله بپیچید. یک ساعت بعد، می توانید موی خود را با شانه ی مخصوص شانه کنید.

- روشی دیگر:

20 میلی لیتر روغن کافور+ 20 میلی لیتر سرکه + 15 قطره اسانس تربانتین.

- سومین ترکیب:

50 گرم صابون سیاه + 2 گرم پودر صبر زرد + 2 گرم پودر گوگرد.

- چهارمین ترکیب:

مواد زیر را به مدت یک ربع، در نیم لیتر سرکه بجوشانید: 25 گرم برگ نعنا + 25 گرم میوه ی سرو کوهی+ 10 دانه میخک + 10 عدد برگ عرعر. پس از یک ربع جوشیدن، مخلوط را از روی آتش برداشته بگذارید ولرم شود. سپس آن را صاف کنید. موهای خود را با این ترکیب، آغشته کنید و یک ساعت بعد آن را شانه بزنید.

«شامپوی مخصوص ضد شپش و تخم آن»:

در یک لیتر آب، به مدت یک ربع مواد زیر را بجوشانید: 100 گرم ریشه ی صابونی (به صورت برش های نازک)+ 50 گرم آویشن + 25 عدد برگ آکالیپتوس + 5 عدد هسته ی خرد شده ی جوز هندی (جوز بویا). مخلوط را پس از یک ربع از روی حرارت برداشته و بگذارید تا هنگام سرد شدن کامل خیس بخورد. سپس آن را صاف کرده و به مقدار مورد نیاز، برای شامپو کردن سر به کار ببرید.

«محلول آبکشی مخصوص ضد شپش و تخم آن»:

نیم لیتر سرکه ی سفید را تا مرحله ی جوشیدن حرارت داده و سپس از روی آتش بردارید و مواد زیر را تا هنگام سرد شدن سرکه در آن بخیسانید: 10 گرم عسل البنی + 10 گرم بوم دوتولو + 10 گرم بوم دو پرو+ 25 گرم گل اسطوخودوس + 15 قطره اسانس ژرانیوم + 10 عدد میخک + 5 قطعه دارچین نکوبیده. مخلوط را صاف کنید و به مقدار یک استکان با آبی که می خواهید سرتان را با آن آب بکشید مخلوط کنید.

«لوسیون مخصوص ضد شپش و تخم آن»:

برای مالش پوست سر پس از شامپو زدن و خشک کردن، دوباره در روز به مدت چهار روز پس از شروع معالجه علیه شپش انجام شود. مشکلی که این لوسیون دارد، این است که خیساندن آن باید حداقل یک روز طول بکشد. بنابراین، کاربرد این لوسیون می تواند فردای روز معالجه شروع شود.
به مدت یک شبانه روز، مواد زیر را در نیم لیتر الکل طبی 90 درجه بخیسانید: 25 گرم گل اسطوخودوس+ 25 گرم آویشن + 10 عدد میخک خرد شده + 5 قطعه دارچین که به صورت نازک بریده شده باشد + 20 قطره اسانس اکالیپتوس + 20 قطره اسانس مریم گلی. خیسانده را به دقت صاف کنید و از آن به عنوان لوسیون برای مالش پوست سر و آغشته ساختن موها در تمام طول آن سود ببرید (خصوصاً قسمتی از مو را که حوالی ریشه قرار دارد، بیشتر آغشته و مالش دهید.

پی‌نوشت‌ها:

1. مسئله ی آلودگی به شپش و برخی بیماری های انگلی به دلیل عدم رعایت بهداشت و نظافت فردی ( برخلاف آنچه که در میان برخی هموطنان معروف است) در تمام قرن بیستم با درجات کم و بیش متفاوتی در محیط های آموزشی اکثر کشورهای غربی شایع بوده و هست. م

منبع مقاله :
داریگل، ژان لوک، (1373)، بهداشت و زیبایی مو(مراقبتها و درمان طبیعی برای مو و پوست سر)،ترجمه ساعد زمان، تهران: نشر ققنوس، چاپ هشتم.